Fálkinn - 15.06.1956, Qupperneq 6

6
FÁLKINN
CHARLIE CHAPLIN VI.
Réaur
útlegð.
Claire Bloom og
Chaplin í síðustu
kyikmynd hans
„Lmelight“.
CHAPLIN liafði gert alla sína áætlun
löngu áður en England fór í stríðið,
1939. Áætlunina um „Einræðisherr-
ann“. Hann sá fram á, að þetta varð
að vera talmynd, og nú lét Chaplin
heyra röddina i sínum fræga píslar-
krák í fyrsta skipti.
í þessari mynd er hann Gyðingur
og rakari. Chaplin leikur líka annað
hlutverk í myndinni — hlutverk
Hitlers, sem lieitir Adenold Hynkel í
myndinni. Og þar notar hann röddina
alveg eins og Hitler gerði og hermir
eftir honum á allar lundir.
Myndin var ekki frumsýnd fyrr en
í október 1940. Þetta var dýrasta
myndin, sem Chaplin hafði nokkurn
tíma gert, og gagnrýnendunum fannst
hún alltof alvarleg. Ameríka var ekki
komin í stríðið þá, og mörgum fannst
Chaplin hafa brotið gegn hlutleysinu.
En almenningur sóttist eftir að sjá
myndina.
Það varð ekki hjá því komist að
niyndin yrði bannfærð í ýmsum Ev-
rópulöndum, ýmist af hræðslu við
Þýskaland, eða af hræðslu við að
sýna ekki nægilega mikið hlutleysi.
Þessi mynd var talin sú besta sem
kom fram á þessu ári, en um hana
segir Chaplin sjálfur: — Þetta er
mynd sem ég varð að gera. Fólk hefir
hlegið að öllum fyrri myndum mínum,
enda voru þær talsvert skemmtilegar
— er ekki svo? í þetta skipti langaði
mig til að láta fólk hlusta á mig —
og skilja hvað er að gerast. Ég 'hefi
gert þessa mynd fyrir Gyðinga um
allan heim. Ég vil að mannúðin komi
aftur til mannkynsins. Ég er enginn
kommúnisti, en aðeins venjulegur
maður, sem þrái að öðlasl frclsi frá
djöfullega hugarfarinu, sem drottnar
í heiminum núna.
GAGNRÝNI OG ÖFUND.
„Einræðisherrann“ kom fram um
líkt leyti og þau Chaplin og Paulette
Goddard skildu. Og svo kom engin
mynd frá Chaplin fyrr en „Monsieur
Verdoux“ 1947.
Hvað var að gerast lijá Chaplin öll
þessi ár?
Fyrst var það nú skilnaðurinn við
Paulette. Og svo fór Amerika í stríðið,
og þangað fóru báðir synir Ghaplins.
Chaplin sjálfur hélt oft ræður í
Madison Square Gardens Hall og
krafðist „nýrra vígstöðva".
Þessar ræður voru mjög svipaðar
ræðunum, sem um líkt leyti voru
haldnar í Englandi, af mönnum sem
voru annarra skoðana i stjórnmálum
en Chaplin var. En ræður hans voru
túlkaðar á mjög ólíkan 'hátt er alda
and-kommúnista flóði yfir Bandarikin
eftir stríðið. Þær voru túlkaðar þann-
ig, að Chaplin væri ldynntur kommún-
istum.
Chaplin liafði orðið var óvildar úr
ýmsum áttum um margra ára skeið,
fyrst og fremst af því að hann vildi
ekki gerast amerískur ríkisborgari.
Það gátu Ameríkumenn ekki fyrirgef-
ið honum.
Meðal kvikmyndafólks voru auðvit-
að margir, sem öfunduðu Chaplin af
auðlegð hans og vinsældum, og af því
að hann gat gert allt að kvikmynd-
unum sínum sjálfur — skrifað liand-
ritin, leikið og stjórnað leiknum,
samið dansa og meira að segja tón-
listina. Öfund og afbrýðisemi var
undirrót þeirrar gagnrýni, sem nú
var beint gegn honum.
En því verður ekki neitað að
Chaplin er öðru visi en aðrir menn,
bæði í starfi sínu og að þvi er snertir
vðihorfið til mannlífsins. Meðan ver-
öldin dáði hann og skjallaði fyrir
afrek hans i kvikmyndalistinni, var
hann steinhissa á þessu, og gat ekki
skilið, að hann tæki öðrum mönnum
fram i nokkru. í ástamálum var hann
mjög hverfiyndur, en hin mörgu
hjónabönd lians voru alls ekkert eins-
dæmi í Hollywood.
HÓTAÐ AÐ DREPA HANN.
Enn eitt af því sem bakaði honum
mestar óvinsældir á striðsárunum
voru skipti hans við Joan Barry.
Árið 1942 var hann að starfa að
undribúningi nýrrar kvikmyndar.
Hann hafði ky/ypt leikrit af Paul
Vincent Carroll, sem hét „Skuggi og
raunvera“. Hafði liann áformað að
leika ekki í þessari mynd sjálfur, en
aðeins stjórna leiknum. Paulette
Goddard hafði átt að leika aðal-kven-
hlutverkið, vinnukona sem var eins
konar nýtisku „Mærin frá Orleans".
En nú var hann skilinn við Paulette,
og Tim Durant, sem sá um sölu
Chaplin myndanna benti honuin á
nýja leikkonu frá Broadway, sem hét
Joan Barry.
Þau hittust lieima hjá Durant.
Chaplin taldi ekki að stúlkan væri
hentug í hlutverkið. Ilún var óreynd
og Chaplin þóttist sjá að hún ætti
mikið ólært.
Hann lét liana fá sér kennslu hjá
Max Reinhardt, og á eftir fór hann
að kenna henni sjálfur. En hún
reyndist miður en hann hafði gert
sér vonir um. Hann sagði lienni það
og nú fór í hart milli þeirra.
Hann hafði borgað henni hundrað
dollara á viku meðan hún var að læra,
og þegar hann sá hve hún tók sér
nærri dóminn yfir sér, hélt hann
lienni áfram og borgaði henni 150
dollara lágmarkskaup á viku, henni
til raunaléttis.
En hún lét ekki huggast, og tveimur
mánuðum siðar — rétt fyrir jólin —
kom hún heim til hans í örvæntingu,
og hótaði að skjóta hann og sjálfa
sig á eftir. Hann hafði hana ofan af
því og hún fór sína leið. En áður
en vika var liðin kom liún til hans
á ný — og í þetta skipti simaði Chap-
lin til lögreglunnar.
Joan Barry var dæmd í 90 daga
fangelsi, skilorðsbundið. Ilún fór til
New York, en kom aftur i mai vorið
eftir. Einn daginn sást hún skríða
inn um glugga hjá Chaplin. Var liún
nú tekin föst fyrir flakk og fékk 30
daga fangelsi. Rétturinn leyfði að hún
dveldi á heilsuhæli lengst af þessum
tíma.
Þetta vakti auðvitað feikna athvgli,
og blöðin drógu ekki fjöður yfir það.
Svo vitnaðist að stúlkuveslingurinn
var ólétt, og vitanlega var Chaplin
kennt barnið.
Hollywoodblaðamaður skrifaði lýs-
ingu á fyrstu samfundum Chaplins
og Joans, eins fjarri sannleikanum
og liugsast gat. Eins og áður getur
hittust þau fyrst á heimili Tims Dur-
ant, og fyrir rétti játaði Joan að þetta
væri rétt. En blaðamaðurinn sagði, að
eitt kvöldið hefði Chaplin verið á
gangi á Hollywood Boulevard og séð
„raunalega stúlku, sem var fátæklega
til fara“, og gefið sig á tal við liana.
„JOAN BARRY-MÁLIГ.
í réttinum sagði Joan, að sér hefði
fundist bikarinn fullur, er henni var
neitað um að leika aðalhlutverkið í
„Skuggi og raunvera", og hún varð
viti sinu fjær af reiði er hún frétti
að Chaplin væri hættur við myndina
og ætlaði að byrja á annarri.
Joan Barry-málið skiptist í þrjá
kafla. Fyrst var Chaplin sakaður um
að hafa ætlað að reyna að koma Joan
úr landi og jafnframt um „saurug
áform“. Þetta hefði kostað 23 ára
fangelsi og 10.000 dollara skaðabæt-
ur. En hann var sýknaður af þessum
kærum.
N'æst var hann sakaður um að hafa
reynt að koma þvi til leiðar að hún
væri svipt borgararéttindum. En liann
var líka sýknaður af þessu, og í bæði
skiptin gullu fagnaðaróp áheyrenda
við í salnum.
Þriðja ákæran var sú, að hann væri
faðir að barninu. Ghaplin hafði áður
látið málaflutningsmann sinn bjóða
Joan 5000 dollara út i hönd og 100
dollara á viku þangað til dómurinn
félli.
Barnið fæddist í október 1943. Það
var stúlka. Blóðrannsókn var gerð á
Chaplin og sýndi hún að hann gat
ekki verið faðir barnsins.
En málaflutningsmaður Joan Barry
hélt því fram, að „samkvæmt lögum
Kalifórníu væri blóðrannsókn engin
úrslitasönnun" og yfirlýsing lækn-
anna var talin einskis virði. Sex af
sjö konunum í kviðdóminum voru á
Chaplins bandi, og fjórir af fimm
karlmönnum i dóminum voru með
Joan. Þetta urðu sjö gegn fimm
Chaplinsmegin. En svo kom krafa um
að málið yrði tekið upp að nýju og
eftir langa mæðu féll svo dómur árið
1946. Chaplin tapaði málinu.
Oharlie sagði: — Alla tíð síðan ég
gerði „Einræðisherrann" liefi ég ver-
ið ofsóttur — sérstaklcga þó síðan
ég hrósaði Rússum fyrir vörn þeirra
gegn þýska innrásarhernum og var
að halda ræður um „nýjar vígstöðv-
ar“ til að létta þungann austurvíg-
stöðvunum — en það er krafa sem
þúsundir manna tóku undir í þá daga.
Það leyndi sér ekki, að hafin var
sókn lil þess að bola honum burt.
Jafnframt var lagður gífurlega hár
tekjuskattur á hann og hann var sak-
aður um skattsvik. En það mál vann
hann og gat fært sönnur á að hann
hefði ofgreitt 10.000 dollara i skatt.
Þá upphæð fékk hann endurgreidda.
En ofsóknirnar hættu ekki. Flest-
ar greinarnar gengu í þá átt, að
Ghaplin yrði neitað um landvist í
Ameríku „því að hann skopast að luig-
sjónum vorum og hefir spillt smekk
almennings í fast að því hálfa öld.“
Chaplin sem morðinginn „Monsieur Verdoux“ (1947). Hann taiar í síma
við konuna sem hann ætlar að drepa, en hugurinn er hjá blómasölustúlk-
unni, Barbara Slater.