Fálkinn - 13.07.1956, Blaðsíða 5

FÁLKINN
an úr viðartágum og óskiljanlegt
hvernig hægt er að gera þá jafn
sterka og þeir eru. Þessi flökku-
liygmæar tala mál, sem er gerólíkt
bantúmálinu.
TIKI-TIKI.
Tiki-tiki-stofninn er meðai þeirra
pygmæa, sem til þessa hefir varast
allt samneyti við aðra. hetta fólk
heldur sig i fjallgarðinum milli
Kongofljóts og Ruzizidala, en þetta
svæði er minnst kannað af öllu
Kongo. Þar eru óraflæmi, sem enginn
hvitur maður liefir augum iitið, og
þó vita menn að gullsandur er í ánum
á þessum slóðum. Bantúnegrar hafa
búið þarna í mörg hundruð ár, og
lært hvernig þvo skal gull úr sandi.
í dölunum er þéttur skógur og mik-
iil gróður uppi í fjallshlíðunum líka,
einkum bambusreyr. Bambusinn í
Kongo er sléttur og gulbrúnn og blöð-
in smaragðsgræn. Bambusinn vex í
stóðum, margir teinar saman í þyrp-
ingu, en á milli er landið vaxið kjarri.
Á þessum slóðum hefst tiki-tiki-
fólkið við. Það heldur sig þar sem
þambusinn er j)éttastur, og þegar það
flytur úr stað skilur það svo vel við,
að ekki er hægt að sjá nein ummerki
eftir það. Á daginn er það í fehtm
en hættir sér á veiðar þegar dimma
tekur.
Veiðar eru það eina, sem pygmæ-
arnir kunna. Þeir kunna ekkert til
landbúnaðar, fiskveiða eða tóvinnu.
En þeir hafa lært að gera sér vopn
— boga, örvar og spjót, og alls konar
veiðigildrur.
Hópur nántuverkfræðinga, sent fór
um þessar slóðir á leið til Stanleyville
fyrir nokkrunt árum, hefir sagt frá
tiki-tiki-fólkinu. Verkfræðingarnir
höfðu ferðast þarna um í þrjá mán-
uði án þess að verða nokkurs varir,
en eitt kvöld i rökkrinu tjölduðu þeir
að vanda, kveiktu bál og settu yfir
sig flugnanet. Eftir að dimmt var
orðið fundu þeir að einhverjir voru
þarna i felum skammt frá þeim. Þá
langaði lil þess að ná sambandi við
þessa svörtu dverga og þess vegna
settu þeir skál með salti skammt frá
tjöldunum og biðu svo átekta. Ekkert
gerðist í marga klukkutíma og loks
sofnuðu þeir. En morguninn eftir var
saltskálin farin, en í staðinn var kom-
in ung hind, bundin á fótunum.
Pygmæarnir höfðu verslað.
Síðar settu verkfræðingarnir ýmis-
legt annað, sem „beitu“ fyrir pygmæ-
ana — peninga, mél, klúta, perlur og
ýmiss konar glingur. En pygmæar
hirtu ekkert af þessu og skildu heldur
ekkert eftir, fyrr en skál nteð salti var
sett út. Þá kom önnur hind alltaf í
staðinn. Einu sinni lá livítur örvarodd-
ur hjá hindinni og verkfræðingarnir
héldu, að pygmæar væru að mælast
til að fá örvarodda. Þess vegna lögðu
þeir hrúgu af bantúnegraörvum fyrir
utan tjöldin hjá saltskálinni. En þær
lágu óhreyfðar morguninn eftir en
saltið var farið. Bantúörvarnar hæfðu
ekki bogum tiki-tiki-mapnanna. Næst
lögðu verkfræðingarnir járnkarl hjá
saltinu. Hann hvarf en í staðinn kom
180 sentimetra löng filstönn, sem var
mikils virði.
Verkfræðingarnir ályktuðu af þessu,
að það eina scm pygnæar kynnu að
meta af auði hvíta ntannsins væri
járn og salt, járnið til að útvega sér
kjöt, og sallið til að bæta bragðið að
því.
Eina nóttina liéldu verkfræðing-
arnir vörð, þeir ætluðu að reyna að
ná i einn af þessum ósýnilegu dverg-
um. Þeir höfðu setl tjöldin í hálfhring
kringum saltskál. Það var tunglsljós.
Þétt ský dró fyrir tunglið og nú þó.tt-
ust þeir vita að pygmæarnir mundu
koma. Nú heyrðu þeir smágelt og sið-
an að tekið var í saltskálina, og í sama
bili kveiktu þeir á sex vasaljósum.
En saltið var horfið og nú heyrðist
gelt allt í kring úr myrkrinu. En
pygmæarnir komu ekki oftar til að
versla.
IIVÍTKLÆDDIR RISAR.
Hafi pygmæar verið frinnbýggjar
Afriku liafa hamitarnir, eða watussi-
og warundistofninn verið þeir síðustu
sem komu. Og pygmæar eru smæstu
íbúar Afríku en hamítarnir þeir
stærstu. Og watussistofninn hefir náð
hæstu menningarstigi allra þjóða í
Mið-Afríku, en tiki-tiki eru á lægsta
menningarstiginu.
Watussi og warundi eru háir, ítur-
vaxnir oð höfðinglegir. Þeir eiga
heima i Ruanda og Urandi, ganga
ávallt hvitklæddir, hafa mestu fyrir-
litningu á allri vinnu en vilja helst
halda sig í forsælunni undir gúmmí-
Kýrin er heilagt dýr hjá watussi-
hamítum, enda er hún fallega hyrnd.
trjánum og ræða um landsins gagn og
nauðsynjar eða dularfull fyrirbrigði.
Þeir eiga sitt eigið ritmál og eig'in
sögu, sent þó cr talsvert glundroða-
kennd. í trúarbrögðum þeirra gætir
sívaxandi áhrifa frá kristninni og
mikils klerkavalds, fjárhagur þeirra
er i góðu lagi, þó að hann byggist á
því að mergsjúga þá, sem bágstadd-
astir eru.
Þeir eru dökkmórauðir á hörund,
eins og Eþíópar, hafa svipntikil andlit
og flestir arnarnef og þykkar varir.
Menn vita aðeins um uppruna
tveggja þeirra þjóðflokka, sem búa í
Kongo: hamita og nílótíkara. Svip-
móti hamíta er egyptskt, það leynir
sér ekki. Og tungan af egyptskum
uppruna.
Watussi-hamítar komu til Kongo
fyrir nokkrum öldum til að ná i þræla
þar, en urðu svo hrifnir af landinu
að þeir sóttu búslóð sína og settust
að í Bahutu og Batwa.
Kýrnar hafa mikla helgi hjá þeim,
eins og Indverjum. Þær gætu verið
afkvæmi Apis-kálfsins hjá 'Egyptum.
Watussi éta ekki kjöt, en þeir gera
sér skó úr kýrhúðunum eða selja þær.
Þessir risar lifa eingöngu á baunum,
banönum og kartöflum, en eru svo
mötulitlir að hvítir menn mundu
dcyja úr hungri við þann kost. En
//Leðuirblakftif"
í nýrrí út^áfu
JOHAN STRAUSS er vinsæll enn,
þrátt fyrir allan jazz og nýtísku og
„Leðurblakan“ hans hefir ennþá sanva
aðdráttarafl og fyrr. Það eru falleg
lög og sniðugar brellur, sem enn
draga fjöldann að, hvenær sem óper-
ettan er sýnd á kvikmynd eða í leik-
húsi.
Tvívegis hefir þessi óperetta verið
kvikmynduð, 1937 og 1945, og enn er
ný útgáfa að hlaupa af stokkunum.
Það eru kvikmyndastjórarnir Michael
Powell og Enveric Pressburger, sem
standa að þessari nýju útgáfu, sem á
að heita á ensku „Oh, Rosalinda".
Myndin er tekin nteð litum og á breið-
tjald (cinemascope) og ýnvsir fræg-
ustu söngleikarar veraldar eru í aðal-
hlutverkunum. Frá Englandi lvafa ver-
ið fengnir Michael Redgrave, Denis
Price og Anthony Quale, frá Frakk-
landi Ludmilla Tscherina, frá USA
Mel Ferner og frá Þýskalandi Anton
Walbrook og Annelise Rothenberger.
í þessari útgáfu er óperettan látin
gerast í Wien árið 1955. Eisenstein
ofursti (Redgrave) lvefir gert skissu
í herþjónustunni og dæmdur í tíu
daga fangelsi. Hann tekur sér þetta
mjög nærri, ekki síst vegna þcss að
hann verður að sitja inni jiegar
Orlovsky hershöfðingi heldur hinn
árlega dansleik sinn. En dr. Falke
(Walbrook) tekst að fá breska setu-
liðsstjórann, Erank majór til að
fresta refsingunni þangað til daginn
eftir dansleikinn.
Eisenstein kveður Rosalindu konu
sína með trega og tárunv og sest að í
piparsveinaíbúð undir nafninu de
Toulouse-Lautrec markgreifi, og lifir
nú ýms skemmtileg ævintýri. En á
Hotcl Quadrille, þar senv Rosalinda
kona lians (Ludmilla Tscherina) býr,
kenmr amerískur kapteinn, Alfred
Westerman, og það líður ekki á löngu
þangað til þau verða góðkunnug.
Á dansleiknunv hjá hershöfðingjan-
unv cr Rosalinda dulbúin sem lauslát
parísarmær, og sér hinn „franski"
greifi Toulouse-Lautrec hana og verð-
ur mjög ástfanginn. í sanvkvæminu
stelur hún úrinu hans og hverfur síð-
an svo að lítið ber á.
Eisenstein kemst að því að Rosa-
linda hefir átt i ævintýrum nveðan
hann var fjarverandi og verður lvanvs-
laus af afbrýði. Hann þráir hefnd ...
en kvennaslægð lver lvann ofurliði að
lokunv.
watussi eru hraustir og þolnjr og virð-
ast ekki vita lvvað þreyta er.
Mannætur voru algengar i Kongo
fyrir hundrað árunv, en nú er nvannát
harðbannað svo að ef einlvvcrjum
verður á að éta nvenn þá er því haldið
leyndu. Mannátið var tvenns könar:
ýnvist að éta nvann úr eigin fjölskyldu
eða frá öðruivv. Það fyrra var algeng-
ara. Stundunv er nvönnunv fórnað til
guðanna, stundunv er þeinv lógað af
því að þeir þykja ekki duga til neins.
Trúboðar og belgisku yfirvöldin
hafa barist gegn nvannátinu og orðið
vel ágengt. En það er þó ekki úr sög-
unni enn.
I næsta biaði: Gaklramenn og
særingar.
D
KRUPP TIL ASÍU. — Þýski iðjuhöld-
urinn Ailfried Krupp, sem nú stjórnar
Krupp-smiðjunum eftir langa fanga-
vist, er farinn til Asíu til að ryðja
þýskum iðnvörum rúms þar. Hann
fór til Egyptalands, Ceylon, Indlands
og Pakistans.
LOFTSTÖKIt í CORTINA. — Lítil
sænsk skautatelpa, Aliy Lundström
hefir ekki í þctta skipti getað látið
niikið á sér kræla innan um allt fræga
fólkið í Cortina, en eklti er það af
því að hana vanti áhugann. Hún er
í góðu skapi þrátt fyrir marga ósigra,
og hér lvoppar hún gáskahopp á ísn-
um á Mizurinavatninu.
KAItNEVAL. — Á kjötkveðjuhátíð í
Napoli kynntust þessi greifadóttir og
fiskimaður, og hafa komið sér saman
urn að giftast.