Fálkinn - 20.07.1956, Qupperneq 5

FÁLKINN
5
„Hljómsveit“ og „hljómsveitarstjóri" á skemmtisamkomu. Hljóðfærin eru
eingöngu trumbur, og hljómsveitarstjórinn er með antilópugrímu.
hjálp. Galdramaðurinn setur grímu
fyrir andlitið áður en hann tekur á
móti honum. Hann gerir upp eld og
i bjarmanum sér á alls konar heilla-
gripi, sem lianga á veggjunum: haus-
kúpur manna og dýra og ýmsa töfra-
gripi. Og kringum hann eru glös og
flöskur með alls konar kynjalyfjum
til að gera út af við daua. í sumum er
jurtaeitur en í öðrum ljónshland eða
duft úr sjaldgæfum steinum.
Maðurinn segir honum erindið án
þess að nefna nafn þess, sem hann
Mill feigan, og tiltekur hvc mikið
hann hafi hugsað sér að borga galdra-
manninum fyrir hjálpina. Þegar þeim
lvefir komið saman um gjaldið, kennir
galdranvaðurinn hinum að kasta „illu
auga“ á þann senv lvann vill feigan.
Svo fer nvaðurinn til lvins feiga og
segir honunv, að galdravnaður hafi
kastað „illu auga“ á lvann. Hann verð-
ur laflvræddur og breytir þegar lifs-
venjunv sinunv og það gerir hann
grunsamlegan í augunv annarra. Ef
lvann er ríkur fer hann strax til ann-
ars galdramanns til að fá ráð til að
verjast .,auganu“. Eða lvann forðast
alla, sefur langar leiðir frá kofa sín-
unv, er hræddur við alla og þorir
hvorki að borða eða drekka af hræðslu
við eitur. Stunduvn frennvr lvann jafn-
vel sjálfsnvorð, og það er uppsláttur
fyrir galdajæknirinn.
Stundunv lvefir vondi læknirinn í
skógarkofanum sanvband við læknir
í þorpinu, og þeir lvafa samvinnu unv
hvorum aðilanum eigi að stúta, og
skipta svo ágóðanum milli sin.
GÓÐU LÆKNARNIR.
En svo eru líka tii góðir læknar,
sem vernda fólkið, þorpið og ætt-
stófninn og kasta aldrei „illu auga“.
Þannig læknir er í lvverju negraþorpi,
og það er enginn nvunur á lvonunv og
tvinu fólkinu, nema sá að lvann er
kannske enn skítugri. En lvann hefir
ótakmarkað vald og allir hlýða
Ivoniim.
Sögurnar eru nvargar unv kraftaverk
þessara lækna. Einn þeirra vakti t.
d. son höfðingjans upp frá dauðunv.
Hann hafði verið dauður i tíu daga
og þegar Ivann fannst lvöfðu krókódíl-
arnir étið hann unp til lválfs. En þegar
galdralæknirinn lvafði stunvrað yfir
lvonum eina nótt varð lvann lveill
lveilsu. Einu sinni varð rúgakur fyrir
vatnsflóði en galdralæknirinn gerði
við lvann og uppskeran varð betri en
nokkurn tínva áður. Elding klauf tré
niður i rætur en læknirinn kunni ráð
við því, og það blónvgaðist og sætur
safi rann úr þvi. Hundruð manna vilja
sverja, að þeir lvafi séð svona krafta-
verk.
En baráttan við sjúkdómana er að-
alhlutverk galdralæknanna. Þeir hafa
birgðir af jurtunv, smyrslunv og dufti,
og flest af því er ivveinlaust. Qg ýnvsar
jurtirnar eru gagnlegar. ítalskur mað-
ur segir svo frá að verkanvaður hans
lvafi lvaft sárasótt á versta stigi. Hann
fór til galdralæknisins. Og viti nvenn:
Læknirinn sauð alls konar jurtir i
nvauk og lét sjúklinginn drekka. Eftir
dálitla stund engdist hann i kranvpa-
teygjunv á gólfinu en læknirinn las
yfir honunv særingar á meðan. Sjúkl-
ingnunv versnaði, svitinn bogaði af
honunv og lvann engdist í krampa-
teygjum. Undir nvorgun öskraði hann
af kvölunv eins og villidýr, augun
ranghvolfdust og tungan lafði út úr
honum. Og nú brosti læknirinn og
sagði að illi andinn væri að fara úr
lvonunv. Skönvmu siðar var sjúklingur-
inn orðinn nviklu bctri og eftir tvo
daga voru öll sjúkdómseinkennin
lvorfin. ítalinn fór nveð nvanninn tit
lvvíts læknis siðar, og lvann gerði
blóðrannsókn á lvonunv og sagði að
lvann væri albata!
HELGISIÐIR.
Spyrji nvaður lágstæðan svertingja:
— Hver er guð? Þá svarar hann: —
Ég veit það ekki. Og lvann segir það
satt. Em hver einasti svertingi veit
að lvann lvefir sál. En lvann hefir enga
trú, í þeim skilningi, senv við ieggjum
í það orð. Trú lvans kenvur fram i
helgisiðum og átrúnaði á ýnviss konar
„tabu“. Hann trúir ekki á skurðgoðin
senv goð, en lvefir þau í heiðri vegna
þess að hægt sé að nvagna þau og gera
þau virk verkfæri góðra eða illra
anda. Svertingjar gera greinarnvun á
þrennu: Manes, senv er sál framlið-
inna, öndunv, sem ekki eru af nvann-
legunv uppruna og geta verið lvættu-
legir, og „toppinum", senv mætti líkja
við guð. Evrópunvaðurinn skilur að-
eins tvennt í átrúnaði þessara svert-
ingja: dýrkun látinna manna og áhrif
andanna, góðra eða vondra.
Dýrkun franvliðinna byggist á sann-
færingunni unv, að eitthvað af þeinv
dauðu lifi áfranv þar senv hann átti
heima i nvannlífinu. Manes, sál hans
hefir enn álvuga fyrir því hvernig
ættingjunv hennar á jörðinni vegnar.
Þess vegna verður að lvughreysta þessa
ósýnilegu verði. Iíf þeir lifandi hafa
ekki lvugnvynd unv hvernig lvelst á
að þægjast sálunum, haida þeir sömu
venju og forfeður þeirra lvafa lvaft.
Enn þann dag í dag safa sunvir þann
sið að grafa tvo þræla lifandi ásanvt
líki föður síns, tii þess að gera hann
sælan í öðru lífi. Aðrir byggja ölturu
til heiðurs manes feðra sinna, og
bera þangað mat daglega — þangað
til þeir gleynva þvi.
Ef litið er á trúna, sem óljósa von
um annað líf eftir þetta, þá eiga svert-
ingjar lika þessa von. En líf þeirra
er nátengt ýnviss konar „tabu“. Kjöt
af sunvunv skepnunv er t. d. „tabu“ —
má ekki snertast — á vissum tínva árs,
sum tré í skóginum eru „tabu“, eða
þorpið og vanfærar konur.
Svertingjar ivafa ýnviss leynifélög til
guðsdýrkunar og lvalda fundi. Þar er
t. d. sanvþykkt að fórna nvanni, vegna
þess að rigningarnar lvafa brugðist,
eða of mikið lvefir rignt, af þvi að
veiðidýrum hefir fækkað eða þess
háttar.
Þegar þessir svcrtingjar lvafa lært
að lesa og skrifa, skrásetja þeir
kannske sögu þjóðar sinnar. Siðustu
tíu árin hefir kristnin breiðst nvikið
út, en ekki er rétt að leggja inikla
áherslu á þetta. Svertingjarnir trúa
ekki á guð i sönvu merkingu og kristn-
ir menn;.þeir viðurkenna hann af þvi
að þeir lvafa ábata af því, fá gjafir
frá lvonunv. En lvins vegar gerir hann
þeim ekkert illt.
Sama er að segja unv fatnaðinn.
Þegar trúboðarnir ætluðu að láta
svertingjana ganga í fötunv konvst allt
í uppnám. Það var goðgá að ganga
Framhald á bls. 15.
LAUSN Á SÍÐUSTU KROSSGÁTU.
Lárétt ráðning:
1. ark, 4. lvattari, 10. asa, 13. gæli,
15. fórni, 16. entu, 17. glussi, 19. nvörg-
unv, 21. skak, 22. ánva, 24. ljóð, 26.
Kristnvundar, 28. aga, 30. sunv, 31. ant,
33. ló, 34. hal, 36. ára, 38. ár, 39. al-
farin, 40. elskaði, 41. K.A., 42. féð, 44.
ati, 45. I.K., 46. kró, 48. lvró, 50. ani,
51. næturfriður, 54. hæfi, 55. áta, 56.
unga, 58. hanvars, 60. arnina, 62. alur,
63. tekin, 66. anir, 67. kar, 68. sólinni,
69. U.S.A.
Lóðrétt ráðning:
1. agg, 2. ræls, 3. klukka, 5. afi, 6.
tó, 7. trommur, 8. an, 9. rinv, 10. ang-
óra, 11. stuð, 12. aunv, 14. Isar, 16.
erja, 18. skilaréttir, 20. Öldurstaður,
22. áts, 23. aunv, 25. Malakka, 27. strik-
ið, 29. gólar, 32. náðin, 34. haf, 35. lið,
36. ála, 37. aki, 43. arftaki, 47. ónæm-
ur, 48. hrá, 49. óra, 50. arginu, 52. æf-
ar, 53. unna, 54. lvala, 57. anis, 58. hak,
59. stó, 60. ann, 61. Ara, 64. El„ 65. in.
Lárétt skýring:
1. höfuðborg, 12. enda, 13. þægileg,
14. hersli, 16. byl, 18. veiðistaður, 20.
hvíldu, 21. íþróttaféleg, 22. bókstafur,
24. spil, 26. hreyfing, 27. skilningarvit.
29. gegnsær, 30. endi, 32. voxin, 34.
fangamark, 35. flóki, 37. frumefni, 38.
ryk. 39. blað, 40. hvílast, 41. haf, 42.
snemnva, 43. konur, 44. hljóma, 45.
íþróttafélag, 47. fanganvark, 49. sjáðu,
50. sex, 51. á anvboðinu, 55. kennari,
56. leggja. 57. áburðardýr, 58. fanga-
nvark, 60. ferðist, 62. óhreinindi, 63.
félag, 64. gælunafn, 66. kalla, 68. málnv-
ur, 69. kvenmannsnafn, 71. lvrópi, 73.
hljóðriti, 74. skemnvtilega tínvabilinu.
Lóðrétt skýring:
1. fisk, 2. ólvreinki, 3. tveir eins, 4.
þyngdareining, 5. útlim. 6. fornafn,
7. á i Noregi, 8. samtenging, 9. ósanv-
stæðir, 10. skjót, 11. suðu, 12. ríki, 15.
stjörnumerki, 17. æstar, 19. sker, 22.
loga, 23. fyrirmælum, 24. verslunar-
borð, 25. sonur, 28. sanvhljóðar, 29.
tveir eins, 31. ólvreinindum, 33. verk-
færi, 34. nota, 36. bleyta, 39. merkis,
45. fer ekki beint, 46. kný, 48. árbók,
51. þvertré, 52. hvað, 53. tónn, 54.
byggði, 59. umlvugað, 61. skaut, 63.
nvjúku, 65. flani, 66. gengi, 67. nvjög,
68. söngur, 70. bor, 71. ósanvstæðir,
72. tveir sanvan, 73. fangamark.