Fálkinn - 09.11.1956, Side 4

4
FÁLKINN
Xlpphaf
★ ★
kvikmynda d Tiorðurlöndum
Nordisk Films Kompagni varð fimmtugt á þessu ári. I>að var einu sinni
stórveldi í kvikmyndaiðnaði, en síðan talmyndin kom til sögunnar hefir
markaðurinn færst saman. En á Norðurlöndum eru myndir þessar vinsælar.
LSTA kvikmyndafélag ver-
aldar varð fimmtugt 6. nóv-
ember. Þegar það var stofnað
kannaðist enginn Evrópubúi við
nafnið Hollywood og þá var ekk-
ert „Svensk Filmindustri" og
engin „Ufa“ til. Maðurinn sem
stofnaði Nordisk Film var fjár-
málasnillingur og félagið óx með
amerískum hraða undir stjórn
hans. Það var Ole Olsen, sem
stofnaði Nordisk Film, sjálf-
menntaður maður, sem komist
hafði áfram af eigin ramleik. Sag-
an segir að í ungdæmi sínu hafi
hann gengið á milli húsgarða og
snúið lirukassa og hirt fimmeyr-
inga, sem gjafmilt fólk lét rigna
úr glugganum. Það vorkenndi
aumingja manninum, sem staul-
aðist þarna áfram á tréfæti, því
að það vissi ekki að þetta var
blekkifótur. Þegar Ole Olsen fór
að snúa kvikmyndavél í stað líru-
kassans voru báðir fæturnir jafn-
langir og Ole óhaltur. Og það voru
stærri peningar en fimmeyringar,
sem Ole Olsen hafði upp úr snún-
ingi myndavélarinnar.
Ole Olsen byrjaði með því að
taka stutta myndastubba, 10—25
mínútna myndir, sem fólk gat
hlegið að. Leikendurnir urðu að
þola ýmislegt mótlæti, svo sem
að detta í vatn, renna á appelsínu-
berki eða láta hella yfir sig úr
mjölpoka ofan af skemmubita —
þannig var upphafið. En Ole 01-
sen undi ekki slíkri framleiðslu
til lengdar. Hann hafði sjálfur
fengið leyfi til að reka kvik-
myndahús á „Strikinu" í Khöfn
árið 1905 og það var meðfram til
að afla mynda handa því, sem
hann réðst í að stofna Nordisk
Film. Og hann hafði hærra mark-
rnið en að búa til stuttar ærsla-
myndir. Hann fór að gera stærri
myndir og réð til sín leikara, sem
fólk vildi sjá, ekki aðeins Danir
heldur og aðrar þjóðir. Þvi að
Nordisk Film leitaði markaða fyr-
ir myndir sínar víða um lönd og
fékk þá. Danir urðu forustu-
þjóð í kvikmyndagerð á þeim ár-
um, sem hún var i bernsku.
Fyrsta ,,stóra“ leikaranafnið hjá
Nordisk Film var Valdemar
Psilander, glæsilegur maður á-
sýndum og góður leikari, sem
samsvaraði vel þeim kröfum er
fólk gerði þá, enda varð hann
fljótt „hetja“ í Danmörku og
frægur víða um lönd. Ole Olsen
varð sér og úti um góða leik-
stjóra, svo sem George Sihnee-
voigt, A. W. Sandberg og Carl
Th. Dreyer, sem er enn í fullu
fjöri og hefir getið sér mestan
orðstír allra danskra kvikmynda-
stjóra.
Vegur Nordisk Film fór hrað-
vaxandi fram að fyrri heims-
styrjöldinni. Það hafði haft for-
ustuna og myndir þess seldust um
allan heim. En nú fór samkeppn-
in að vaxa. Svenska Biograph
Teaterne, sem síðar rann inn í
Svensk Filmindustri, kom til
sögunnar og sendi frá sér hverja
kultúrmyndina eftir aðra, gerðar
undir stjórn Victors Sjöströms.
Þjóðverjar og Frakkar efldu mjög
kvikmyndaiðnað sinn og Ame-
ríkumenn uppgötvuðu að hægt
var að moka saman penirigum á
kvikmyndagerð. Þessir nýju að-
ilar kepptu nú á mörkuðum þeim,
sem Nordisk Film hafði haft gott
olnbogarúm á áður og í þeirri
samkeppni fór Nordis Film hall-
oka um hrið og tapaði stórfé. Var
félagið komið að hruni er víxlar-
Þetta eru myndastofur Nordisk Film í Valby. Háa glerhúsið baka til er fyrsta „atelicrið“ sem félagið reisti og
stendur ennþá, en nú er það ekki ,.gagnsætt“ lengur, því að það hefir verið fúðrað, síðan farið var að taka
allar myndir við lampaljós. í einu húsinu eru geymdir allir búningar Valdemars Psilanders, sem varð fræg-
astur allra leikara félagsins á fyrstu árunum.
inn Carl Bauder keypti meirihlut-
ann af hlutabréfum félagsins og
útvegaði því fjármagn til nýrra
framkvæmda. Þetta var um það
leyti sem talmyndin kom til sög-
unnar. Dönsku hugvitsmennirnir
Petersen og Poulsen höfðu fengið
einkaréít á tækjum fyrir tal-
Vörumerki Nordisk Film hefir frá
upphafi verið ísbjörninn, sem í byrj-
un hverrar myndar geispaði framan
í áheyrendur, og fór að urra undir
eins og talmyndin kom til sögunnar.
myndir- og keypti Nordisk Film
ainotaréttinn fyrir Danmörku.
Um þær mundir voru ýms kvik-
myndafélög starfandi í Dan-
mörku, en Nordisk Film varð
fyrst þeirra til að taka talmyndir.
Þessar myndir voru auðvitað
teknar á dönsku. Og talmyndir
sem eigi eru teknar á einhverju
heimsmálinu, fyrst og freinst
ensku, eiga þröngan markað.
Myndir á norðurlandamálunum
eiga t. d. lítinn markað utan Norð-
urlanda. Þó hafa sumar talmynd-
ir Nordisk Film farið víða um
lönd, svo sem óperettumyndin
„Alle gaar rundt og forelsker sig“.
„Ðitte Mennskabarn", eftir sögu
Andersen-Nexö varð einnig víð-
fræg.
1 ár byrjaði Nordisk Film að
taka kvikmyndir með litum,
fyrstu litamyndir gerðar í Dan-
mörku. 1 vor var tekin gaman-
myndin „Kispus“, samin og tekin
af framleiðslustjóra félagsins Er-