Fálkinn - 27.02.1959, Qupperneq 5

FÁLKINN
5
])Hð skrokkinn meö birkilirísi og fékk
ískalt bað a'ð lokum. Baðstofurnar
voru sameiginlegar fyrir konur og
karla, og oft var þar glatt á hjalla,
enda bjórveitingar í almenningsbað-
stofunum. Þær voru jafnframt „lækn-
ingastofur“, því a'ð þar var „bart-
skeri“ eða rakari, sem tók fólki blóð
og sogaði úr því „slæma vessa“. Við
siðaskiptin var þessum stofnunum
lokað á Norðurlöndum, þvi að þýsku
siðaskiptafrömuðunum blöskraði gjá-
lifið þar.
Það er vafalaust að fólk smitaðist
oft í þessum baðstofum, svo að þær
voru dreifistöðvar farsóttanna sem
gengu. En samt var það afturför að
stofurnar skyldu hverfa. Um likt leyti
fór fólk að nota nærföt, þó ekki nema
bol fyrst i stað. Og svo þvoði fólk
þessa boli við og við, og taldi það
koma að sömu notum og að baða sig.
FJÖLSKYLDA SVAF í SAMA UÚMI.
Heilsufarið í bæjunum var liræði-
legt. Venjulega kom „pestin" á baust-
in; var hún talin Guðs ráðstöfun og
refsing fyrir drýgðar syndir. Það var
eðlilegt þótt pestin kæmi að haust-
inu, því að eftir sumarhitana var ó-
þverrinn utan húss og innan orðinn
gagnsýrður af sóttkveikjum. En menn
vissu ekkert um tilveru þeirra í þá
daga.
Það jók einnig smitunarhættuna að
öll fjölskyldan svaf í einu gríðarstóru
rúmi. AUir lágu allsberir, og lök
þekktust ekki nema á ríkismanna-
heimilum. Fólk lá á heyi og hálmi og
hafði skinnfeld eða grófgerðar á-
breiður ofan á sér. Ef einhver í rúm-
inu veiktist smituðust allir hinir.
Brauð var aðeins bakað nokkrum
smnum á ári, enda varð það oft svo
hart, að nota varð öxi til að mylja
það. Skepnum var aðeins slátrað einu
sinni á ári, í nóvember, svo að fólk
lifði nær allan ársins hring á salt-
kjöti. Grænmetisát þekktist varla og
mjólkurneysla litil. Kýrnar voru smá-
ar og mjólkuðu illa, og mest af mjólk-
inni notað til að vinna úr henni smjör
og ost. Vatnið í brunnunum var oft-
ast óheilnæmt, því að sorinn úr götu-
sorpinu safnaðist fyrir í vatnsbólun-
um. Þegar vatnið var soðið mátti nota
það i mat, og ef nóg krydd var notað
fannst óbragðið að votninu siður.
Kaffi og te þekktist ekki og því síður
gos- og ávaxtadrykkir. Allir drukku
öl, nema ])eir ríku, sem drukku vín.
Og vegna saltkjötsátsins var mikið
drukkið. Börnin voru látin drekka öl
lika.
BÖÐULLINN ÁTTI ANNRÍKT.
'ÓIeyfilegt var að vera úti á nótt-
inni. Ef borgari hittist úti á nætur-
þeli var liann settur í ráðstofuna til
morguns. Það voru einkuin menn, sem
komu fullir af kránni, sem urðu fyrir
þessu, og lentu ]>eir þá oft i áflogum
og urðu stundum mönnum að bana.
En það þótti varla refsivert þótt öl-
óður maður dræpi hann. Hins vegar
var tekið hart á því að menn væri
drepnir til að ræna þá. Almennings-
álitið taldi þjófa sekari en morðingja.
Þjófarnir voru hengdir en aðrir óbóta-
menn hálshöggnir með sverði e'ða öxi
og brotið í þeim hvert bein og haus-
inn settur á stjaka. Hýðingar voru og
mikið notaðar. Konur voru sjaldan
hengdar en hins vegar grafnar lifandi
eða þeim var drekkt í poka.
Hjátrúin var gífurleg. Djöfullinn
var á hverju leiti og sumt fólk þóttist
standa í sambandi við liann og kunna
galdur. Einkum var það kvenfólk. Á
TVIFARINN
ihennilegt fyrirbceri í CFiicago
1. jan. 1954 varð umferðaslys á
horninu á Milwaukee- og Kim-
ball Avenue í Chicago. Maður
varð undir bíl og beið bana. En
eigi að síður var hann bráðlif-
andi um kvöldið!
MAÐUR er nefndur Claremont Glynn,
hann var múrari, cn rétt fyrir jólin
1953 gerðist hann veitingaþjónn í
gildaskálanum „Time Club“ á Armi-
tage Ave í Chicago. Hann átti lieima
lijá dóttur sinni og tengdasyni á
Armitage Ave nr. 1015.
Á nýársmorgun kom liann i margar
krár og fékk sér í staupinu. Hann
var annars reglumaður, en brá af
venju á nýársdag. Hann þekkti þjón-
ana á þessum stöðum, sem hann
kom í.
Nú var klukkan orðin 11 og hann
átti að fara að vinna. Hann flýtti sér
til „Time CIub“, en er hann var að
ganga yfir götuna kom bíll á fleygi-
ferð fyrir hornið og Glynn varð und-
ir. Tvo lögregluþjóna, Frankowski og
Fitzgerald bar að, og var þá hópur
kringum slasaða manninn. Frank-
owski spurði hvort nokkur þekkti
þann slasaða. Gamall maður gaf sig
fram og sagði: „Þetta er Claremont
Glynn. Ég þekki Harold bróður hans.
Þessi maður á heima hjá tengdasyni
sinum, sem heitir Augustine og býr
hérna skammt frá.“
Sjúkrabillinn kom, en maðurinn var
dáinn eftir hálftíma án þess að fá
meðvitund. Likið var sent á rann-
sóknardcildina.
Maðurinn var kringum 55 ára, 5 fet
og 7 þumlungar, með jarpt hár og blá
augu, og vóg kringum 80 kíló. Hann
var í gráum fötum, hvitri skyrtu og
með blágrátt hálsbindi og svarta skó.
Fitzgerald tilkynnti Harold Glynn
bróðurlátið, og bað hann um að koma
með sér á rannsóknardeildina. Har-
miðöldum var algengt að ungar stúlk
ur væru dæmdar fyrir galdra en eink-
um voru það hinir eldri. Sumsstaðar
sfofnaði fólk félög til djöfladýrkunar
og aðhafðist alls konar ósvinnu.
Galdranornirnar voru píndar til
sagna og látnar segja til um aðra sam-
seka, og báru þá oft galdrakærur á
saklaust fólk, sem þeim var illa við.
Ein aðferðin til þess að sanna sekt
galdranorna var sú, að binda liendur
þeirra á bak aftur og kasta þeim i
vatn. Ef þær flutu þótti sannað að
djöfullinn héldi þeim á floti og voru
þær þá brenndar lifandi. En sykkju
þær var sakleysi þeirra sannað! En
þá drukknuðu þær, svo að í báðum til-
fellum var dauðinn vis. En sá var
munurinn að sú sem flaut og var
brennd fór til Vítis, en sú scm sökk
dó sem píslarvottur og fór til Himna-
ríkis! Fékk hún leg í vigðri mold og
enginn blettur féll á fjölskyldu lienn-
ar. Hvergi voru galdraofsóknirnar
meiri en í Þýskalandi. Þar kom fyrir
að hver einasti kvenmaður í sumum
þorpum týndi lífi eftir galdramála-
rannsókn.
old fór, hann þekkti líkið og nú setti
að honum grát. Lögreglumaðurinn fól
lionum að tilkynna dótturinni og
tengdasyninum látið.
„Ég skal gera það,“ sagði Harold
Glynn. „Við verðum að sjá um útför-
ina í sameiningu.“
En Harold var ekki Ijúft að takast
þetta á liendur. Á leiðinni til bróð-
urdóttur sinnar var hann að velta fyr-
ir sér hvernig hann ætti að koma
orðum að þessu. En það mundi vekja
scmu sorg, hvernig sem hann orðaði
það, og þegar hann kom til frænku
sinnar sagði hann henni, umbúða-
laust, að faðir hennar væri dáinn.
En i stað þess að fara að gráta
góndi hún á liann, og bað hann um
að koma inn. „Hvernig atvikaðist
þetta?“ spurði hún.
„Hann varð undir bíl, kringum
klukkan 11 i dag,“ svaraði Harold.
„Það er ekki satt,“ sagði bún ró-
lcga. „Klukkan er 4 núna, og liann
pabbi fór héðan fyrir rúmum klukku-
tíma.“
Glynn rak upp stór augu. „Hvar
er hann ]>á núna?“ stamaði hann.
„Hann er að vinna í „Time Cluh“,“
svaraði Shirley Augustine.
Hún ætlaði að segja eitthvað meira,
en Harold varð svo hissa að hann tók
til fótanna. Hann flýtti sér í „Time
Club“ og þar var bróðir hans i fullu
fjöri. En hann var plástraður á höfð-
inu.
„Hvað hefir komið fyrir?‘ spurði
Harold.
„Ég varð fyrir bil. Það var slæmt,
en ég slapp skaplega.“
„Ég bélt að þú hefðir verið drep-
inn,“ sagði Harold. „Ég var áðan i
lögregluspítalanum til að skoða likið
þitt.“
„Nei, það er elcki mitt lik. Svo illt
var það ekki.“
„Því fer nú betur,“ sagði Harold.
,,En viltu koma með mér og skoða
likið?“
Bróðirinn var til í það, og bað um
frí. Og svo fóru þeir.
Þegar varðmaðurinn sá Claremont
Glynn koma náfölnaði hahn. Hann
reyndi að segja eitthvað, en kom ekki
upp nokkru orði.
„Verið þér rólegur," sagði Clare-
mont. „Þetta er misskilningur.
„Okkur langar til að sjá líkið,“ sagði
Harold.
Skömmu siðar stóð Claremont og
slarði á líkið. Það var eins og að
horfa á sina cigin afturgöngu. Allt
var eins — meira að segja fötin. „Hver
getur þetta verið,“ muldraði Clare-
mont.
En því hefir enginn getað svarað
enn.
Dáni maðurinn hefir legið fjögur
ár í gröfinni, en Claremont Glynn
klípur stundum i handlegginn á sér
til að vera viss um að hann sé lifandi.
En þegar hann liugsar um ])að í næði,
að hann stóð upp eftir að bíllinn
hafði tekið yfir hann, og komst af
eígin ramleik til læknisins, kemst
hann að þeirri niðurstöðu, að hann
hafi alls ekki dáið.
— Jú, ég vissi það alltaf — það er
vindur.
sen. Maðurinn minn fékk líka átta ára
fangelsi. — Við sjáumst aftur á
fimmtudaginn kemur!
— Nei, þökk.,fyrir, ég þarf ekkert
herðatré.
— Afsakið þið — var það meiningin
að barnið ætti að fá hreint loft?
— Jæja, hvað hefir þú haft fyrir
stafni í dag, Morri minn?