Fálkinn - 27.02.1959, Page 6

6
F Á L K I N N
í ATOM-KAFBÁT
UNDIR
NORÐUR-ÍSA
II. grein.
MEIRI FELULEIKUR.
Það getur verið óhægt að reka
leynierindi af þessu tagi. Mér fannst
ég oft vera durtslegur við félaga mína,
af því að ég svaraði ekki alltaf spurn
ingum þeirra, eða fór þá kringum
spurningarnar. En mér er illa við
að Ijúga að minni eigin áhöfn, og
þess vegna gerði ég mig alltaf ósýni-
legan þegar hugsanlegt var að áform
okkar kæmi til umræðu. Með þessu
lagði ég þunga byrði á næstráðanda
minn, Frank Adams kaptein. En hann
leysti þrautina með prýði. Honum
tókst að sannfæra áhöfnina um að
við værum ekki að hugsa um að fara
norður i íshaf í bráð, þó alltaf væri
rerið að flytja alls konar pólferða-
útbúnað um borð og setja ný siglinga-
tæki i skipið. Hann skýrði það þann-
ig, að við höfðum þennan útbúnað
undir væntanlega vorferð til Kali-
forniu!
En Adams fór lengra. Hann hélt
fundi og skýrði ítarlega ýmsar áætl-
anir, sem aldrei voru framkvæmdar.
Það er skoðun mín að í för eins
og þessa eigi eingöngu að taka sjálf-
boðaliða. En ég varð að bregða áf
þeirri reglu áður en við héldum af
stað til ailsturstrandarinnar þegar
það hafði verið tilkynnt að „Nautil-
us“, „Skate“ og „Halfbeak" ætti að
taka þátt i íshafsæfingum, bað ég
yngri liðsforingjana að komast eftir
því hjá skipverjunum hvort þeir ósk-
uðu að fá frí áður eða skipta um
pláss og verða á móðurskipinu meðan
þessar æfingar færi fram.
En ekki einn einasti skipverji á
„Nautilus" þáði það.
Þegar við létum i haf frá Groton
vissi enginn af skipverjum hvert ferð-
inn var heitið. — Mér leið hálfilla
út af þessu, því að piltarnir á
„Nautilus" höfðu alltaf sýnt að þeir
gátu þagað og ég treysti þeim öllum
vel. En allir geta talað af sér í ógáti,
bæði æðri og lægri. Þegar eitthvað
á að fara leynt er hollast að sem
fæstir viti það.
í San Diego og síðar í San Francisco
höfum við margvislegar æfingar með
varnarliðinu, sem á að vinna á móti
kafbátunum. Þar urðum við líka að
fara undan í flæmingi jiegar við vor-
um spurðir um fyrirætlanir okkar, og
ég er viss um að mörgum flotafor-
ingjunum þar gramdist við mig fyrir
það.
KÖNNUNARFLUG.
Loks komum við að aðalstöð okkar
í Seattle í júní, og þar kom ég í fram-
kvæmd áformi, sem ég liafði íhugað
lengi: að iáta atluiga ísalögin við
Beringshaf úr loftinu.
En þetta varð lika að fara teynt.
Tíu mínútum eftir að skipið var lagst
við bryggju fór ég einkennisbúinn í
land, eins og ég væri að fara í sumar-
fri. Ég hitti dr. Lyon á flugvellinum
en yið höfðum tryggt okkur pláss i
áætlunarflngvél til Alaska.
Ég hafði fengið sérstök skirteini
undir þessa ferð. Þar stóð að ég héti
Charles A. Henderson og væri vél-
fræðingur i raftækjastöð flotans i
San Diego. Dr. Lyon hafði oft verið
i Alaska við athuganir á isnum, og
hafði til þess ekki haft nein opinher
afskipti af „Nautilus“. Þess vegna
notaði hann sitt rétta nafn.
Þegar við fórum inn i flugvélina í
Seattle, sagði hann: — Eg hélt að
svona kæmi aðeins fyrir í skáldsög-
unum!
í Alaska leigðum við okkur einka-
flugvél, Cessna 180, með flugmanninn
Ernie Cairns við stýrið. Við tókum
stefnu á Beringssundið og síðan á
nyrsta depil Bandarikjanna, Point
Barrow. Cairns vissi ekki betur en
við værum báðir visindamenn, sem
værum að afla upplýsinga fyrir sjó-
herinn. Eg var talinn aðstoðarmaður
dr. Lyons. ,
Meðan við sveimuðum yfir þessu
cyðihjarni leið mér oft illa. En við
slirifuðum athugasemdir okkar i si-
fellu og sóum víða auðan sjó meðfram
ströndinni — og þótti það gott.
Ferðin varð ekki tiðindalaus. Und-
ir lokin voruni við að verða bensín-
lausir. Cairns kallaði herflugstöð ná-
lægt sér og sagði hvað að væri «g
bað um leyfi til að nauðlenda.
Flugstöðin spurði: — Hverjir eru
farþegarnir? Og þegar svarað var að
þeir væru ekki úr hernum, var neitað
um lendingarleyfi.
En Cairns dó ekki ráðalaus. Hann
lenti í eskimóaþorpi; ]>ar vissi hann
af bensíni, sem geymt var lianda flug-
vélWn, sem j'rðu uppiskroppa. Við
lentum í fjörusandi, fengum bensinið
og sex eskimóar ýttu vélinni upp úr
sandinum og við komumst á loft. En
minnstu nninaði að vélin rækist í
trjádrumb.
PANAMA E©A NORÐURPÓLLINN?
Sunnudag 8. júní var ég kominn um
borð i „Nautilus" aftur. Það var far-
ardagurinn, sem talað hafði verið um,
en við höfðum ekki enn fengið skipun
frá Washington. Hvert áttum við að
fara: til Panama eða norðurpólsins?
Ég blaðaði gegnum tvenn skjöl.
Annað var merkt: „Trúnaðarmál!“ og
var skipun um að sigla í kafi til
Panama til að safna upplýsingum um
atómkafbátasiglingar. Hitt umslagið
var áritað: „Top Secret — aðeins fyr-
ir skipherrann“. Þar stóð, að ef ég
fcngi skipun frá yfirflotaforingjanum
ætti ég að strika yfir allar fyrri fyr-
irskipanir og sigla til Porlsmouth í
Englandi, um norðurpólinn, ef hægt
væri. Skipunin var undirrituð af
Burke aðmirál og merkt: 1—58.
Ég bafði þegar sent skýrslu um að
Panama yrði næsti áfangastaður okk-
ar. Og næstráðandi minn hafði þeg-
ar þegið boð í veislu í Panama þann
3. júlí.
Meðan ég var við vesturströndina
var ég nær daglega í simasambandi
við Rickover aðmírál og sagði hönuni
hvernig atóm-reaktorinn hagaði sér.
Þó „Nautilus“ liefði í þrjú ár verið
talinn einkar öruggt skip, vildi aðmír-
állinh alltaf vita hvað okkur liði. Sér-
staklega var honum umhugað að vita,
hvort orkuvélin léti nokkurn bilhug
á sér finna.
Sama morguninn sem ég bjóst við
endanlegri skipun, kom Rickover að-
míráll frá Washington, var tvo tima
að skoða skipið og ræddi svo áformin
við mig. Hann fór frá borði nokkrum
mínútum eftir að vélstjórinn, Paul
Early kapteinn, hafði tilkynnt, að vél-
in væri búin til brottferðar kl. 15.
ALLT TILBÚIÐ.
Ég bað um samtal við Daspit aðmir-
ál lieima hjá honum í Washington
og sagði: „Nautilus“ er ferðbúinn
hvenær sem vera skal.
Fyrir hönd Burkes aðmíráls gaf
Daspil mér munnlega skipun um að
hefja „Operation Sunshine" ])egar í
stað.
Það var ekki fyrr en ég hafði slit-
ið sambandinu, sem ég gerði mér ljóst
livað fyrir mér lá. Eg varð hátíðlegur
þegar ég lnigsaði til þess að ég væri
að hefja eina af merkilegustu sjóferð-
um veraldarsögunnar. En jafnframt
létti mér: Ég hafði verið kviðandi
iiiánuðum saman — kannske yrði
ekkert úr þessu.
Nú var aðcins einn vandinn eftir:
hvernig átti að koma dr. Lyon og Rex
Rowray aðstoðarmanni lians um borð
án þess að tekið væri eftir því? Hver
einasti íshafsfróður maður, sem sæi
dr. Lyon fara um borð i kafbátinn,
mundi geta sér til að ferðinni væri
heitið norður i íshaf.
Ég hafði ætlað mér að láta þá koma
um borð á síðustu stundu. En svo
frétti ég að einn af ljósmyndurum
flotans ætti að taka mynd af brottför-
inni! Ef birt yrði mynd sem sýndi
dr. Lyon og Rowray lilaupa upp i
skipið, væri það sama og að sleppa
kettinum úr pokanum. En ef ég léti
þá koma um borð fyrr, mundi skips-
höfnina gruna hvað í efni væri.
Aðeins ein leið var fær: Næstróð-
andi kallaði skipshöfnina saman í
matsalnum til ])ess að gefa þeim upp-
lýsingar um Panamaferðina. Og liðs-
foringi var látinn taka við af þilfars-
verðinum. Svo var gefið merki og Ly-
on og Rowray undu sér um borð. Þeir
voru sendir inn í foringjastofuna og
læstir þar inni.
Iven Carr liðsforingi sagði: — Þetta
er i fyrsta skipti í sögunni, sem mönn-
um liefir verið stolið i norðurpóls-
ferð!
Ofurlítil bilun í túrbínunni seink-
aði burförinni til miðnættis. Það kem-
ur oft fyrir þegar reaktorinn liefir
ekki verið i gangi um stund. Þess
vegna liöfum við góðu flugmanna-
regluna um borð í „Nautilus": Viljir
þú hafa vélina í lagi þá láttu hana vera
á flugi!
Við höfðum engin óþægindi af bið-
inni, en fangavist Lyons og Rowrays
lengdist um góða stund. Shep Jenkins
liðsforingi skaut inn til þeirra appels-
ínum og eplum, svo að þeir skyldu
ekki svelta í hel.
Klukkan 24, þann 9. júní, tilkynnti
Early kapteinn: — Ferðbúnir. Svo
leystuni við landfestar og sigldum
aftur á bak frá hafnarbakkanum með
2/3 fulls liraða. Við fórum út úr
Pugetsundinu í kolamyrkri.
Okkur var skipað að láta engan
vcrða varan við okkur. Og ef við sæj-
umst áttuni við að leyna nafni okkar.
Þess vegna lét ég strax mála yfir núm-
erið — 571 — á turninum. Fyrst nú
mundi ég eftir „föngunuin" og lét
hleypa þeim út.
Undir eins og skipshöfnin sá dr.
Lyon fór menn að gruna margl. En
nú kom það ekki að sök. Skömmu siðar
talaði ég í gjallarhornið og tilkynnti
að næsti ákvörðunarstaður okkar væri
Portsmouth í Englandi — um norður-
pólinn.
Þeir tóku þessu með ekta Nautilus-
hætti. Harvey yfirmatsveinn rak upp
skellihlátur. — Þetta kostar mig 50
cent, sagði hann. — Ég er með hálfan
Panamadollar í vasanum. — Nýi
varðstjórinn okkar, Williamson, sem
á síðustu stundu hafði yerið fluttur
Framh. á bls. 11