Fálkinn - 17.04.1959, Blaðsíða 8
8
F Á L IC IN N
taugapillurnar
Gamli lœknirinn trúði varla sínum
eigin augum þegar skógarpúkinn kom
vaggandi inn í skrifstofuna hans.
Gamli lækiíirinn þekkti skógarpúk-
ann. Það var liann Andrés á Haugs-
velli, en hann iiafði aldrei heimsótt
læknirinn í skrifstofunni áður. Það
hafði komið fyrir að hún Mattea
gamla, kerlingin hans, hafði verið
lasin. Henni hætti við að fá svima-
köst, og þegar þau urðu langvinn sím-
aði Andrés frá næsta hæ við sig, að
ný yrði læknirinn að koma strax, því
að lnin Mattea væri að deyja frá sér.
Andrés var alitaf skjálfraddaður þeg-
ar hann símaði i þessum erindum, þvi
að honum þótti verulega vænt unt
Matteu sína. En læknirinn vissi nú,
að það hafði ekki alitaf verið hægðar-
leikur að tjónka við hana Matteu. Að-
svifin sem hún fékk voru móðursýk-
isköst, það áleit ganili læknirinn. Þau
voru hámarkspunktur í rifrildi, sem
stundum keniur fyrir á bestu heim
ilurn. Ekki beinlínis uppgerð, til að
gera Andrés hræddan (reyndar hafði
það kannske verið svo i fyrstu, með-
an þau voru ung og hún hafði upp-
götvað áhrifin), en nú voru aðsvifin
komin upp í vana, og siðan liún komst
yfir sextugt var vaninn orðinn svo
rikur að þessi aðsvif voru i rauninni
ekta. En þó af móðursýkisuppruna,
eins konar sjálfssefjun. Jæja, þetta var
nú Itin vísindalega skýring gamla
læknisins, en hún var of flókin til
þess að hann gæti skýrt hana fyrir
Andrési. Og auk þess var það ónær-
gætni að fara að gefa i skyn að aðsvif-
in kæmu sem framliald á svarra milli
hjónanna. Andrés minntist sjálfur
aldrei á það, sem gerðist innanhúss á
laglega heimilinu á Haugsvelli, sem
þau lijónin höfðu sjálf gert að mesta
fyrirmyndarbýli. Læknirinn lét allt-
af duga að lífga Matteu við aftur, tala
Stóru
nokkur hughreystingarorð yfir lienni,
og einu sinni hafði hann skrifað seðil
upp á róandi meðal handa henni,
brómkalíum með valeriana, sem Matt-
ea átti að taka þegar lnin fann að
taugarnar fóru að ókyrrast. En þessi
valeriana var svo vond á bragðið að
Mattea fékkst ekki til að nota mixtúr-
una sér til daglegrar heilsubótar. Og
þegar taugalirollurinn kom i hana kom
hann alltaf svo snögglega, að hún
hafði engan tima til að gleypa i sig
eina matskeið af mixtúrunni. Og svo
verður líka að iiða dálítil stund áður
en þetta verkar. Mixtúran verkar ekki
samstundis, cins og olía á ólgandi haf.
Svo að þess vegna var aðeins um eitt
að ræða: að ólmast — og fá aðsvif.
Lyfjabúðin liafði aldrei þurft að fá
nýja áteiknun á lyfseðilinn. Fyrsta
meðaiaglasið stóð enn uppi í skáp á
Haugsveili, fullt upp undir axlir.
— Og nú sat Andrés þarna fyrir
framan læknirinn i sjálfum sjúklinga-
stólnum, og var að ieita læknis fyrir
sjálfan sig, í fyrsta skipti á ævinni.
Það var ekki mikið af andliti þessa
sextíu og átta ára risa, sem læknir-
inn gat séð, því að silfurgrátt hárið
var mikið og skeggstæðið náði yfir
mestan hlutann af. ásjónunni, svo að
ekki sást annað en augun og nefið,
ennið og ofurlitið af útiteknum kinn-
unum. Eina sjúkdómsmerkið, sem
læknirinn gat séð, var raunasvipur-
inn á augunum.
— Hvað gengur að þér, Andrés?
— Ég er svo aumur, iæknir, ég er
sáraumur. Eg afber þetta ekki öllu
lengur.
— Hvar er þér illt? Hefurðu verki
eða tak? Þolir þú ckki matinn? Verð-
ur þér ilit skömmu eftir að þú hefir
borðað?
— Sei-sei nei — ég þoli matinn
vel — og mig kennir hvergi til — að
minnsta kosti ekki i líkamanum.
—- Er ekki andardrátturinn i góðu
lagi — ertu orðinn mæðinn. Verðurðu
að stansa oft þegar þú gengur upp
bæjarbrekkuna hjá þér?
— Ónei, lungun eru furðanlega góð
í mér ennþá.
Læknirinn hugsaði sig um. Það var
erfitt að toga nokkuð upp úr Andrési
gamla. Og svo minntist liann þess að
hann var orðinn 68 ára.
— Hvernig er það með þvagið, áttu
erfitt með að kasta af þér vatni?
— Æ, sussunei, svaraði Andrés og
þjáningarbros kom á varirnar.
— Hvað er það þá, sem þú iieldur
að ég geti gert fyrir þig?
— Ef ég á að segja eins og satt er,
þá eru það vist þessar taugar, sem
þeir kalla, sem eru í ólagi. Ég er svo
afieitur í taugunum að ég afber það
varla lengur! Nú hefi ég sopið upp
úr glasinu, sem þér létuð Matteu fá
fyrir þrjátíu árum, og það gerði mér
gott — svolitla stund i hvert skipti
— en ég vil ekki fá meira af þessu
samt, þvi að þáð var svo déskoti vont
á bragðið! Mig furðar ekki þó hún
Mattea hætti við þetta meðalagums
þegar hún hafði tekið tvær skeiðar
af þvi . . .
— Já, vel á minnst — hvernig Jíð-
ur henni Malteu þinni?
— Jú, henni liður fullvel — síðan
hann Kalli kom heim.
Nú þóttist læknirinn hafa fundið
ráðninguna á taugakvölum Andrésár
gamla. Hann hafði heyrt eitthvað
n\innst á þennan Karl, sem var kom-
inn heim aftur. Karl var yngstur af
börnunum, og eini sonurinn. Hann
var örverpið, Mattea var komin um
ferlugt þegar hún eignaðist hann.
Dæturnar voru allar mesta myndar-
fólk, þær voru allar giftar og áttu
fjölda af krökkum. Þær höfðu ekki
beinlínis dottið í neinn lukkupott, en
þeim leið vel og voru búsettar á við
og dreif um iandið en bárust iitið
á. Og eiginiega var ekki mikið um
Karl að segja heldur, augasteinninn
hcnnar Matteu, sem var tuttugu árum
yngri en elsta systirin. Hann hafði
ekki slegið sér út, lagst í fylliri og
farið i hundana. En það var ekki
nerna þetta eina út á hann að setja,
að hann liafði verið of lengi heima
og vanist við dekur — svo að þegar
iiann átti að fara að iifa upp á eigin
spýtur reyndust litlar töggur vera i
honum, liann var of iaus í rásinni og
ekkert úthald í lionum til neins. Hann
hafði farið til sjós þvi að honum
fannst of fábreytilegt heima á Haugs-
veili, en brátt leiddist honum sjórinn,
því að honum fannst of fábreytilegt
um borð. Svo fékk hann atvinnu í
verksmiðju, en hann hélst ekki við
þar. Kaupið var of lágt — hann hafði
ekkert aflögu til að skemmta sér með
stelpum fyrir. Svo komst hann í
þriðju verksmiðjuna og þar var gott
kaup. En þar var verkstjórinn svo
geðvondur. Og einn daginn hafði
verkstjórinn verið i svo slæmu skapi,
að liann sagði eitthvað við Karl, sem
hann gat ekki jjolað — hvað sem jiað
nú hefir verið — kannske hefir hann
haft orð á þvi að Kalli væri svo hysk-
inn og slóraði hvenær sem liann sæi
sér færi á. Það var einhver samstarfs-
maður hans úr byggðinni, sem hafði
haft orð á þessu ])egar hann kom
heim. Ög Kalli, sem var skapríkur
eins og hún móðir hans, og krafta-
maður eins og faðir hans, hafði gert
sér lítið fyrir og lumbrað á verk-
stjóranum og slegið hann niður. Verk-
stjórinn náði sér von bráðar aftur og
Kalli slapp við að lögr.eglan skærist
í málið, en vitanlega var hann rek-
inn úr vinnunni undir eins. Og nú
reyndist erfitt að fá nýtt starf. Svo
að hann fór heim að Haugsvelii. Þar
var nóg að gera fyrir þann, sem vildi
láta hendur standa fram úr ermum.
Þarna var þriggja hektara tún, sem
Andrés liafði ræktað sjálfur — og
þetta var orðið full umfangsmikið
fyrir gömul hjón. Ekki svo að skilja
sem þau væru orðin örvasa, Andrés 68
ára og Mattea 62 — en annirnar fóru
sívaxandi. Að sumrinu til unnu þau
slitlaust frá klukkan sex á morgnana
til niu á kvöldin. Var það nokkur
furða þó það reyndi á taugarnar í jafn
mikilli skapmanneskju eins og henni
Matteu?
Gamli læknirinn var vitur maður
og þóttist þegar sjá hvað væri að taug-
unum í Andrési gamla. Hann liafði
iíka gott lag á sveitafólki. Honum
tókst að toga sannleikann út úr
Andrési, alveg eins og tannlæknir
tennur úr sjúklingi.
Og sannleikurinn var i stuttu máli
sá, að þegar ofsaköstin komu yfir
Matteu tók Kalli alltaf svari liennar.
Svo að þarna á Haugsvelli voru nú
tveir orðnir á móti einum. Mamma og
augasteinninn hennar héldu saman
gegnum þykkt og þunnt. Gjallandinn
í Matteu glumdi í húsinu langt fram
á nótt, af þvi að sonnr hennar ól á
henni og espaði hana gegn Andrési
gamla. Og þegar það kom fyrir að
Andrés þraut þolinmæðina og öskraði
eins og þrumur'dd frá Sinai og leyfði
ekki af orkunni í lungunum, kom það
fyrir að hann lét þau heyra eitt vel
úti látið sannleikskorn. Og þá fór
Kalli að vingsa bífunum. Hann hafði
lært linefaleik — og þess vegna sigr-
aði hann alltaf, án þess að til orr-
ustu kæmi.