Fálkinn - 08.05.1959, Blaðsíða 5

FÁLKINN
5
Úr Hellisfirði.
Landmannalaugar, Þórsmörk og
heizt gengiS á Heklu fyrst. Fegurð
íslenzkrar náttúru er svo marg-
breytileg, að fólk verður að hafa
séð sem ílest sýnishorn hennar til
þess að þroska náttúrukennd sína
og eiga í minningunni sem flestar
myndir. Ef hann svo kemur til Nor-
egs eða Svíþjóðar, uppgötvar hann
bráðlega, að hvergi eru þar jafn
einkennileg fjöll og á íslandi, hvergi
jafn tært loft, hvergi undursamlega
fjölbreyttir litir né litbrigði. Þess
vegna dáist hann mest að skógun-
um og fjölbreytni gróðursins. En
kannske hefur hann aldrei gert sér
far um að athuga, að íslenzkur gróð-
ur er býsna fjölbreytilegur líka, þó
að hann sé risminni. Og kannske
hefur hann aldrei haft hugsun á að
taka eftir bergmyndunum og bygg-
ingu fjallanna eða skrítnu steinun-
um, sem hann kahnske rekur tærn-
ar í. — Þegar fram líða stundir, er
nauðsynlegt að koma á sérstökum
ferðum fyrir unglinga og sýna þeim
jurtagróður og steinaríki, svo og
skordýralíf, og umfram allt verða
þeir að læra að þekkja stelk frá
spóa. Það verður vissulega betra
vegarnesti. fyrir ókomna ævi en
fljótin í Suður-Ameríku eða kóralla-
eyjarnar í Kyrrahafi og kanínurnar
í Ástralíu.
III.
íslenzkir skemmtiferðamenn eiga
að vera sjálfum sér nógir og ferðast
sem óháðastir. Þegar þeir ferðast
upp á eigin spýtur, eiga þeir ekki
að miða áætlun sína við gististaði
heldur við fagra staði, og hafa með
sér allf, sem þeir þurfa, hvort held-
ur er í byggðum eðr óbyggðum. Þá
er skemmtiferðamaðurinn fyrst sem
„fuglinn frjáls“, en fyrr ekki, og
það er einmitt þetta, sem hann ósk-
Framh. á bls. 14.
M AÐURINN, SEM-
1) Þann 30. nóv. 1774 kom Thomas Paine siglandi frá
Englandi til Philadelphia í boði Benjamíns Franklín,
sem tók honum tveim höndum. Paine var fæddur í enska
þorpinu Thetford árið 1737 og hafði orðið að vinna baki brotnu
frá barnæsku. Hann var róttækur í skoðunum og sætti sig
illa við þáverandi aldarhátt í Englandi. Þegar hinar 13 ný-
lendur í Norður-Ameríku fóru að berjast fyrir fullu sjálfstæði,
var Paine fremstur í flokki þeirra, sem vildu skilja við Eng-
land fyrir fullt og allt.
3) Síðan lagði Paine í ferðalag til Evrópu, til þess að
kynna sjálfstæðishugsjónir Bandaríkjamanna. En þegar
hann gaf út bók sína um mannréttindin í Englandi árið 1792,
vakti hún svo mikla athygli og gremju, að hann sá sér vænst
að flýja. Hann fór til Parísar og fékk hinar beztu viðtökur
þar. En þegar hann mótmælti aftöku Lúðvíks 16. lét Robes-
pierre varpa honum í fangelsi. Meðan hann beið dauða síns,
skrifaði hann stærstu bók sína, „Öld skynseminnar“. Þar baðst
hann hjálpar Georgs Washingtons, en forsetinn virti hann
ekki svars, ameríski sendiherrann Monroe gat þó komið því
til leiðar, að hann var látinn laus.
48
skírði Bandaríkin U.S.A.
2) Árið 1776 gaf Paine út rit sitt, sem hét „Heilbrigð
skynsemi", og var það selt í 300.000 eintaka upplagi
og sjálfstæðismenn höfðu góðar tekjur af því. Þetta rit sam-
einaði sjálfstæðismennina til sameiginlegri átaka, og afleið-
ingin var sjálfstæðisyfirlýsingin 4. júlí- 1776. — í lokabar-
áttunni gaf Paine út nýtt rit, sem hét „The Crisis“, og þar
stóðu þessi orð: „Bráðum mun nafnið United States of Am-
erica“ hljóma jafn glæsilega um allan heim og orðið Great
Britain.“ Með þessum orðum hafði Paine gefið Bandaríkjun-
um nafn.
4) „Engin bók hefur haft jafn mikil áhrif á mig og „Mann-
réttindin“,“ sagði Napoleon við Paine árið 1802. „Það
ætti að reisa yður minnismerki úr gulli í öllum stórborgum
heimins.“ — En þegar hann fór aftur til Bandaríkjanna, var
hann gleymdur. Þegar hann dó, 10. júní 1809, skrifaði eitt
blaðið: „Paine hefur lifað nógu lengi og valdið miklu böli.“
— En 30. maí 1925 var honum reist minnismerki í New Roc-
helle. Meðal ræðumanna við það tækifæri var Thomas Alva
Edison, sem m. a. sagði: „Thomas Paine var göfugasti borgari
Ameríku og mestur vitmaður. Bók hans um mannréttindin
ætti að vera skyldunámsgrein í öllum skólum í heimi.“