Fálkinn - 14.08.1959, Síða 7

FÁLKINN
7
IJppruni Gizurar Einarssonar biskups
Avenue Louise var lögregluþjónn í
einkennisbúningi á verði dag og
nótt. Allir voru rannsakaðir, sem
vildu komast inn í húsið.
Um miðjan ágúst stóð víða í blöð-
unum að 21. ágúst væri „dagurinn
sem Margaret prinsessa getur gifst
hverjum sem hún vill“. En sá dag-
ur varð án tíðinda — konungsfjöl-
skyldan var á Balmoral og Towns-
end í Bruxelles með drerígina
sína.
ÁLIT ÞEMRRA FRÓÐU.
Snemma í september flaug
Townsend til London til að sitja
fund flugmálafulltrúa í Evrópu.
Ekki hitti hann Margaret í þeirri
ferð — hún var á Balmoral. En þau
töluðu oft saman í síma og kom
saman um að sjást í London i októ-
ber; þá átti Townsend að fá frí. •
Laugardag í október fór sir An-
thony Eden, sem þá var orðinn for-
sætisráðherra til Balmoral ásamt
konu sinni til að heimsækja drottn-
inguna. Hann hafði átt að fara
þessa ferð fyrr, en tafist vegna
veikinda.
Heimsókn sir Anthonys var þýð-
ingarmikil. Drottningin vissi að
systir hennar var staðráðin í að
giftast Townsend. Hún ræddi málið
við Eden undir fjögur augu og síð-
degis talaði Eden við Margaret.
Sir Anthony gerði henni grein
fyrir afstöðu stjórnarinnar. Það var
alveg rétt að samkvæmt lögum um
hjúskap hinna konunglegu gat
Margaret skrifað „Privy Council“
bréf og tilkynnt að hún ætlaði að
giftast Townsend, og ef þingið
hefði ekkert út á það að setja næsta
árið á eftir gat brúðkaupið farið
fram. En ef prinsessan óskaði að
halda hinum konunglegu réttind-
um sínum, mundi stjórnin beita sér
gegn ráðahagnum.
Lögfræðingarnir höfðu komizt að
þessari niðurstöðu: Ef prinsessan
afsalaði sér erfðaréttindum mundi
þingið missa rétt sinn til að mót-
mæla hjónabandinu, því að þá var
um venjulegt hjónaband borgara-
legra persóna að ræða.
Hér má gera samanburð á því,
sem gerðist þegar Edward VIII af-
salaði sér ríki. Þá sagði Stanley
Baldwin í ræðu, er hann hafði til-
kynnt að konungurinn ætlaði að
segja af sér: — Það væri rangt að
beita ákvæðum laganna um kon-
ungleg hjónabönd gegn hans hátign
og afkomendum hans, því að hann
hefur afsalað sér og þeim öllum
rétti til ríkiserfða.
Ef Margaret prinsessa vildi giftast
Townsend, sagði sir Anthony, yrði
ekki hjá því komist að láta þingið
samþykkja lög með þessum ákvæð-
um:
Margaret prinsessa verði svift
öllum rétti til ríkiserfða. Hún yrði
að afsala sér réttinum til að vera
ráðgefandi í ríkisstjórninni, en það
er skylda sem hvílir á konungsætt-
inni í forföllum konungs eða ríkj-
andi drottningar.
Hún verði að afsala sér þeim
6000 pundum, sem hún fær í lífeyri
og þeim 15.000 pundum, sem hún
ella mundi fá ef hún giftist.
Eden taldi ennfremur að ef Mar-
garet og Townsend giftust, væri ó-
hentugt að þau búsettu sig í Eng-
lándi, að minnsta kosti fyrst í stað.
En ekki fór hann fram á að hjónin
lifðu í æfilangri útlegð eins og her-
toginn af Windsor.
HRÆÐILEGUR ANDSTÆÐINGUR
Það var fleira sem sir Anthony
þurfti að segja um þetta hjónaband.
Hann taldi það einnig skyldu sína
að benda á að þetta hjónaband
bakaði konungsfjölskyldunni óbæt-
anlegan álitshnekki. Og í því fékk
hann stuðning markgreifans af Sal-
isbury, formanns „Privy Council"
og forseta lávarðardeildarinnar.
Það er íullyrt að Salisbury hafi
haft í hótunum við forsætisráðherr-
ann og sagt, að ef prinsessan gerði
alvöru úr að giftast Townsend og
afsala sér öllum réttindum, mundi
hann fara úr stjórninni. Hann sagði,
að það að biðja þingið að samþykkja
fyrrnefnd lög væri verknaður, sem
drottningin sem yfirmaður kirkj-
unnar gæti ekki látið sér sæma, og
sem kirkjan sjálf gæti ekki fallist
á.
Þessi rök voru í samræmi við
skoðanir Salisburys sjálfs og margra
ráðandi manna. Salisburyættin hef-
ur verið í þjónustu konungs öldum
saman. Það var þungt áfall fyrir
Margaret að verða fyrir jafn ein-
beittri andstöðu manns, „sem hafði
450 ára reynslu að baki sér“. Fbr-
feður hans höfðu sent Mariu Stuart
á höggstokkinn.
Eden hefur vafalaust lagt mikla
áherzlu á ummæli Salisburys. Hann
gat ekki látið hótun hans um að
segja sig úr stjórninni, eins og vind
um eyrun þjóta. Ef Salisbury taldi
það goðgá að biðja þingið um að
finna úrræði til þess að prinsessan
gæti gifst fráskildum manni, þóttist
Eden viss um að hann mundi standa
við orð sín ef þingið gerði þetta.
Var þetta ekki full mikil áhætta
fyrir hina nýmynduðu stjórn Ed-
ens? — Hins vegar kom það á dag-
inn, að þegar Salisbury fór úr
stjórninni nokkru síðar, af öðrum
ástæðum, olli það eki neinum trufl-
unum i stjórnmálunum.
SAMFUNDIR UNDIRBÚNIR.
Þegar Margaret hafði jafnað sig
eftir áfalið sem hún fékk vegna
andstöðu Edens og Salisburys, var
hún enn staðráðnari en áður í því
að giftast Townsend. Hún var hug-
uð.
Þann 12. október hélt hún heim-
leiðis til London frá Balmoral. Og
sama daginn hélt Townsend til
London frá Bruxelles.
Prinsessan fór beint til Clarence
House en Townsend settist að í íbúð
markgreifans af Abergavenny í
London. Sú íbúð, sem er við
Lowndes Square er aðallega notuð
af bróður markgreifans. Rupert
Nevill lávarði. Rupert lávarður er
vinur konungsfjölskyldunnar og
Townsends, og hafði verið á Bal-
moral nokkrum dögum áður og
boðist til að hýsa Townsend meðan
hann væri í London. Townsend er
skírnarvottur að dóttur Ruperts.
Ýmsir aðrir vinir konungsfjölskyld-
unnar voru einnig boðnir og búnir
til að skjóta skjólshúsi yfir elsk-
endurna meðan þau væru að taka
ákvörðun um vandamál sitt.
Um þessar mundir þótti enginn
vafi leika á því hvernig fara mundi.
Townsend var með ánægjubros á
vörunum er hann kom á Lowndes
Square. Og prinsessan var eitt bros
er hún ók heim að Clarence House.
En þetta var aðeins byrjunin á
nítján kreppudögum. Það sem hafði
Framh. á 14. síðu.
Á Vestfjörðum á Vatnsfirði höfðu
eignar aðsetur og höfuðból með
miklum aðlútandi eignum, görðum
og gózi, þau höfðinglegu mektar-
hjón Þorleifur Einarsson og hans
hustrú, komin af kynstórum norsk-
um göfugra manna ættum, sem ætt-
artölurnar útvísa. Þessi fyrrnefnd
hjón áttu tvo syni: Björn og Einar,
þar til eina dóttur. (NB. Synirnir
voru þrír, og hét einn Árni, og dæt-
urnar 3: Sólveig, Helga og Guðný).
Á meðalskeiði sinnar æfi sigldi sagð-
ur Þorleifur burt af íslandi; hann
andaðist að sögn og skrifi gamalla
manna, utanlands, svo hann kom
ekki til íslands aptur, heldur féll
í stríði. í fyrstu arfaskiptum þeirra
bræðra, Björns og Einars Þorleifs-
sona, hélt Einar Vatnsfjörð fyrir
setugarð eptir móður sína, hustrú
Kristínu Björnsdóttur, sú þar hafði
langa tíma staðar hald og hefðar
ráð. Þessi jonkæri Einar, almenni-
lega svo nafnkenndur, andaðist ó-
giptur, sumir skrifa utanlands, og
hafi átt að vera hirðstjóri; sumir
skrifa hann hafi drukknað með
sveinum sínum drukknum: hann
hafi ætlað á skipi frá Vatnsfirði og
til Melgraseyrar, en með því það
er óvíst vil ég ekkert um skrifa.
Þessi jonkæri Einar lét eptir sig
laungetna dóttur, sú hét Þuríður
Einarsdóttir. — Læt ég nú um stund
hjá líða fleira um hana að ræða,
meðan ég segi nokkuð frá þeim
öðrum bróður hins andaða, sá er
Björn hét.
Björn Þorleifs m fór af landi til
meiri frama og ;rægðar, hann þén-
aði um nokkra tíma þeim kóngi er
þá var í Noregi með IV sveina, og
af stórri gunst og gengi og mikilli
mannprýði, sem honum var lánað,
þá var hann kónginum þekkur, svo
hann varð dubbaður riddari; gaf
honum hjálm og skjöld, fyrir eitt
vopen svartan björn í gulum feldi
(NB. Það var „hvítur björn í blá-
um feldi), gaf honum þar uppá eitt
fríheits bréf, sem vara skyldi yfir
honum og hans eptirkomandi ætt-
mönnum æfinlega; það bréf finnst
hjá þeim bræðrum Magnússonum og
Ragnheiðar heitinnar Eggertsdótt-
ur, hvert ég séð og lesið hefi hjá
Jóni heitnum Magnússyni eldra
(sýslumanni í Dalasýslu); þetta frí-
heitsbréf er með k. M. hángandi
innsigli. Eptir það Björn hafði nokk-
ur ár dvalið, tók hann blítt orlof af
kóngi og sigldi hingað aptur til
landsins, og settist að þeim stóru
eignum er hann hlotið hafði eptir
sína foreldra og systkin, hélt fyrir
einn hofgarð Vatnsfjörð, og annan
Reykhóla, hverjum hann með harð-
fengi náði, og sat þar tíðum með
sinni eignarkvinnu, hustrú Ólöfu
Loptsdóttur. Hennar faðir var kall-
aður Loptur hinn ríki, átti mjög
mikið jarðargóz hér á íslandi, reið
jafnlega, — að sögn — milli sinna
búa með XX sveina; hann hélt sinn
einka hofgarð að Möðruvöllum norð-
ur, með einni kvenpersónu, er hét
Kristín; þau unnust í líf og fjör, en
máttu þó ei eigast, því að þrímenn-
ings einbugir voru á með þeim;
gipti hana, eptir þingstefnu setta,
einum sínum sveini, sá hét Hösk-
uldur, og átti tvö hundruð hundr-
aða. Nú sem þetta var skeð, sagði
Loptur: „kjörvilt varstu Kristín, eg
meinta þú mundir kjósa mig“ —
hann hugði með þessu móti að hægja
þeirra hörmum, en svo hefir saga
af gengið, að varla væri fögur. Lopt-
ur hafði kveði og henni sent margar
vísur, nokkrar í hvert sinn, með
allrahanda bragarhætti: — skulu
vera Xtigi — og fannst í treyjuermi
hans þá hann var dauður. Loptur
átti við þessari konu þessi börn,
sem svo eru nefnd: Skúli, Ormur,
Sumarliði, Eirekur, Soffía, en ei
hefi ég heyrt hvort þau komust öll
úr barnæsku Síðan átti Loptur ríki
íngibjörgu, dóttur Eyða-Páls, þeirra
börn Guttormur, Þirvarður, Ólöf,
Soffía, Eirekur. Guttormur Lopts-
son átti konu þá er Solveig hét,
þeirra sonur Loptur, er átti Stein-
unni Gunnarsdóttur; hans synir
Stenán og Pétur. Pétur Loptsson
átti Sigríði Þorsteinsdóttur, hans
börn: Ragnheiður, Árni, Seselia,
Loptur. Ragnheiði Pétursdóttur átti
Jón Magnússon á Svalbarði norður;
þeirra synir voru þeir: Sigurður,
Páll, Magnús, Jón Jónsson lögmaður
gamli, og IV dætur eður þrjár. Páll
Jónsson klagaði Staðarhól en keypti
Reykhóla; hann átti Helgu Ara-
dóttur, sonar biskup Jóns, sem síð-
ar mun getið verða. Magnús Jóns-
son átti þá konu fyrst, er Elín hét,
en síðar átti hann Ragnheiði, dóttur
Eggerts Hannessonar; bjó fyrst að
Ögri í ísafirði, en er Eggert sigldi,
bjó hann að Bæ á Rauðasandi. Son-
ur Sigurðar var Jón Sigurðsson lög-
mann; — Páll og Helga: Þeirra börn
voru Ragnheiður og Pétur, Elín. —
Ragnheiður átti fyrst Gizur Þor-
láksson, og við honum Jón og Magn-
ús Gizurarsyni. Eptir Gizur giptist
hún síra Sveini Símonarsyni og át'ti
við honum síra Gizur og M. Bryn-
jólf Sveinsson, biskup í Skálholti.
Elín átti Björn Benediktsson, hélt
Munkaþverárklaustur; þeirra sonur
Björn Björnsson lögmann; þeirra
dætur Sigríður og Guðrún. Sigríður
átti Pál Guðbrandsson (en Guðrún
herra Gísla Oddsson biskup í Skál-
holti, og dóu barnlaus.)