Fálkinn - 28.08.1959, Qupperneq 7

FÁLKINN
7
í fyrir mörgum árum, til þess að
láta hana minna mig á bernsku-
árin mín, segir hann.
Maurice var yngstur tíu systkina.
Hann fæddist 12. september 1888
í Rue Retrait í fátækrahverfinu.
Faðir hans, Victor Chevalier var
mesti heiðursmaður, málari að iðn,
en mikið hneigður fyrir að drekka
flöskna í botn að loknu dagsverki.
Josephine kona hans var fyrirmynd
ar húsmóðir, vakin og sofin i því
að hugsa um heimilið og börnin.
Hún vann í hjáverkum að knipli og
hafði ofurlítið upp úr því.
Victor Chevalier vildi láta syni
sína verða handverksmenn, en að-
eins þi'ír þeirra komust á legg. Sá
elsti hét Charles og hann fetaði í
spor föður síns og varð málari. Paul
varð koparstungumaður. Sá yngsti
gekk í kaþólska skólann í Rue Bo-
yer. Hann var mesta kríli en mjög
höfuðstór. — Skólastrákarnir ertu
hann oft og kölluðu hann „Kálhaus-
inn“.
Svo dó faðir hans, og Charles,
elsti bróðirinn, tók við stjórninni.
Hann var talsverður harðstjóri og
bræðrum hans létti þegar hann gift-
ist, tvítugur að aldri, og stofnaði
eigið heimili. Maurice og móðir
hans voru alltaf mjög samrýmd,
og hann minnist hennar sem beztu
manneskjunnar, sem hann hafi.
þekkt.
Frú Chevalier kniplaði frá morgni
til kvölds, en borgunin var smánar-
leg, svo að hún varð að snúa sér
að gólfþvottum. Og hver eyrir sem
varð afgangs hjá henni fór til Maur-
ice.
FYRIRVINNULAUS.
Maurice gerði sitt til að draga
í búið. Hann fór að syngja á stræt-
unum og var hreykinn þegar hann
kom heim með nokkra koparhlunka
Þegar presturinn frétti um þetta
fór hann heim til hans og stakk
upp á að Maurice færi að syngja í
drengjaflokki kirkjunnar.
Skömmu síðar var Maurice kom-
inn í söngflokkinn, en söngstjórinn
og organistinn voru lítið hrifnir af
honum. Þar sem hann var nærri
varð alltaf ókyrrð og hlátur. Hvern-
ig stóð eiginlega á því að þessi
snáði gat komið hinum strákunum
til að hlæja? Hann átti alls ekki
heima í kirkjusöngflokki. Söngstjór-
inn aðvaraði hann en ókyrrðin hélt
áfram, og loks var Maurice beðinn
um að hætta að koma.
Heima- þrengdist sí og æ í búi.
Móðir hans gat ekki prjónað og
heklað eins mikið og áður, því að
hún var orðin veik í augunum.
Læknirinn bannaði henni að vinna
við lélegu Ijóstýruna á kvöldin: —
Frú Chevalier, ef þér haldið þessu
áfram missið þér bráðlega sjónina
alveg, sagði hann.
Aumingja konan var í öngum
sínum og loks gafst hún upp. Ná-
grannarnir komu henni á sjúkra-
hús, en mjög var tvísýnt um hvort
hún fengi bata.
Og nú naut Maurice ekki stoðar
móður sinnar lengur. Hvað átti nú
fyrir honum að liggja?
Einn daginn komu maður og
kona heim til hans. Hún var grá-
hærð og munnvikin voru herpt. —
Takið þið saman dótið ykkar sagði
hún við Paul og Maurice, — og
vefjið þið lakinu utan um það. Og
bindið þið svo um böggulinn og
komið með mér.
— Hvert eigum við að fara?
— Þið fáið að sjá það bráðum,
og svo ráðlegg ég ykkur að hætta
alveg að spyrja óþarfa spurninga.
Gamla konan fór með Paul og
Maurice á tökubarnahælið, sem var
skuggalegt og ljótt eins og fangelsi,
og þar lifðu hundrað fátæklinga-
börn gleðisnauðu lífi. Forstöðukon-
an var ströng og geðvond, herberg-
in dimm og' ömurleg. Engin blóm,
engin ástúð, ekkert bros og engin
von.
Paul reyndi að hafa ofan fyrir
Maurice, sem kvaldist af heimþrá.
Þegar Paul var í vinnunni sat Maur-
ice stúrinn og þegjandi og beið eft-
ir að hann kæmi aftur. Hve lengi
áttu þeir að hýi'ast í þessu fangelsi.
Enginn gat svarað því.
Loksins, loksins kom lausnar-
stundin, eftir margra mánaða inni-
lokun. Móðir þeirra var orðin hress-
ari og kom og sótti drengina. Þess-
ari veru á barnaheimilinu gleymdi
Maurice Chevalier aldrei. Og oft
hefur hann veitt liðsinni sitt til
þess síðar, að koma á umbótum í
þessum fátækrahælum.
VILDI VERÐA FIMLEIKAMAÐUR
Leikfimisalur var skammt frá
heimili hans í Ménilmontant. Þar
gat maður komist inn fyrir 5 sous
og æft sig eins lengi og maður vildi.
Fimm sous voru mikið fé fyrir
Maurice, en þessa peninga varð
hann að útvega sér því að þarna
ætlaði hann að æfa sig og verða
fimleikamaður. Hann hafði borið
þá ósk í brjósti í mörg ár. Þegar
hann kom í sirkusa með móður
sinni og Paul dáðist hann mikið að
fimleikafólkinu og fór strax að gera
framtíðaráætlanir. Hann var í vafa
um hvort hann ætti að verða tra-
pesfimleikamaður, slöngumaður eða
trúður. Ekki sagði hann móður sinni
frá þessum áformum; það gat hugs-
ast að hún áttaði sig ekki á þeim
og bannaði honum að fara í leik-
fimisalinn oftar. Þessvegna sparaði
hann sér inngangseyririnn í laumi
og hélt áfram að æfa sig. Hann
æfði sig í trapes, hann notaði hand-
vogir, stökk heljarstökk og ýmsar
æfingar bjó hann til sjálfur.
Einu sinni fór hann með Paul
bróður sinn í fimleikasalinn. —
Komdu, þá skal ég sýna þér nokkuð
skrítið.
Paul varð alveg forviða og nú
vildi hann verða fimleikamaður
líka — kannske gætu þeir sýnt
sig saman? Þetta fannst Maurice
ekki fráleitt og hann var montinn
af því að eldri bróðir hans skyldi
dást að honum. Svo fóru þeir að
æfa sig saman, og eitt kvöldið sögðu
þeir móður sinni frá áforminu.
Frú Chevalier varð orðlaus. Hefði
hún vitað þetta fyrir mundi hún
aldrei hafa hleypt strákunum í leik-
fimihúsið. Hún kallaði þetta barna-
skap, og auk þess væri hættulegt
að sýna fimleika í sirkus og ekkert
upp úr því að hafa.
— Nei, drengir, verið þið ekki
að þessari vitleysu, ég leyfi ykkur
það ekki, sagði hún. — Þú heldur
áfram við koparstunguna, Paul, —
það er heiðarleg atvinna, og þú,
Maurice, heldur áfram í skólanum
og lærir meira. Þú ert ekki nema
tíu ára, og eftir nokkur ár afráð-
um við hvað þú átt að taka fyrir.
Þetta var lengsta ræðan sem frú
Chevalier hafði haldið um æfina.
En úrskurðurinn var óhagganlegur
og draumurinn um fimleikamann-
inn var búinn.
Maurice undi sér ekki vel í skól-
anum. Þar var allt þunglamalegt
og óvinalegt. Maurice undi sér bezt
þegar hann sá fólk hlæja.
Loks fékk hann móður sína til
að hlífa sér við frekari skólagöngu.
Hún gerði það aðeins vegna þess
að Paul hafði lofað að útvega hon-
um pláss hjá koparstungumannin-
um, sem hann vann sjálfur hjá.
Nú svo ég komi til efnisins aptur,
um Þuríði Einarsdóttur, bróðurdótt-
ur Björns ríka; hún var upp fóstruð
með miklu tilhaldi, en einn af þeirra
sveinum hét Sigvaldi, var kallaður
langalíf, einhver manna mestur og
sterkastur í þann tíð. Hann fíflaði
þessa Þuriði. Ólöf lét betala blóði
minna klækiskap en þenna; því tók
hann sig upp með þessa Þuríði, að
ókvaddri Ólöfu, á laun, og í Aust-
fjörðu. Sigvaldi var ofurhuga og
afburða mikill; hann efldist þar og
gerði eiginorð til hennar. Þau áttu
þrjá syni sín á millum: Gunnar,
Gizui' og Einar, dóttir þeirra var
Halldóra Sigvaldadóttir, seinasta
abbadís á Kirkjubæjarklaustri.
Abbadís Halldóra lifði allt til þess
herra Marteinn varð biskup í Skál-
holti. — Nú aptur að víkja til þeirra
bræðra Sigvaldasona, veit ég lítið
af að segja: Gunnar var búandi þar
austur og átti börn. Gizur var í hel
sleginn í Vestmannaeyjum af Eng-
elskum, í upphlaupi þar skeði
þeirra í milli. Þeir voru allir Sig-
valdasynir, með fleirum hraustum
mönnum, ekki þó utan tvær áttær-
ings skipshafnir, í-móti mönnum af
XIII engelskum skipum; létu þeir
Ensku mest ganga örvadrif af hand-
bogum, sem í þann tíð var tíðast;
íslenzkir gengu fram með grjót og
sín þungu vopn, þar féllu tveir
menn aðrir en Gizur, en X Eng-
elskir, svo skildust þeir að skiptum.
Einar Sigvaldason var einn vildis-
sveina hjá abbadísinni að Kirkju-
bæjarkjaustri, hann átti einn son
laungetinn áður hann giptist, sá
varð prestur, kallaðist síra Jón
Einarsson eldri, varð vel megandi
maður, hélt lengi Kirkjubæjar-
klaustur austur, eptir það abbadís-
in það af lagði. Hans son var síra
Gizur Jónsson, sem hélt Stafafell
í Austfjörðum. — Eptir það komst
optnefndur Einar Sigvaldason yfii'
eina kotungsdóttur, er hét Gunn-
hildur Jónsdóttir, föðursystir síra
Jóns Loptssonar. Einar lagði óvan-
aðan ástar-þokka á Gunnhildi, því
vildi abbadísin sundur bægja, og
var látin langt austur í Fjörðu, þar
var hún tvö ár, en Einar undi ekki
fyrr en hún kom aptur til klaust-
Maurice byrjaði af kappi á nýja
starfinu, en honum hundleiddist.
Skammt frá vinnustofunni var tún-
blettur, og þar hélt hann fimleika-
æfingum sínum áfram. Nú mátti
heita undravert að þessi ellefu ára
drengur skyldi hafa þrek til að æfa
sig á hverju kvöldi eftir vinnutíma.
En það kom líka fyrir að hann sofn-
aði í vinnunni, og einu sinni kom
húsbóndinn að honum sofandi. Og
þá var hann rekinn.
ursins, svo að hann giptist þessari
Gunnhildi og átti við henni XIV
börn: fimm komust á fætur, fjórir
synir og ein dóttir. Elzti var Gizur,
annar Jón, þriðji Þorlákur, fjórði
Halldór; Oddný dóttir þeirra gerðist
nunna þar að klaustrinu og endaði
þar sína æfi. Þau Einar og Gunn-
hildur bjuggu á þeirri klausturjörð
sem heitir að Hrauni, var í þann
tíma frjófgaðist kornakurinn sjálf-
vaxinn, og varð þeim mikið gagn
að; flestir menn sóttu þangað þenn-
an mel. Þessi Einar varð ekki gam-
all maður, fimmtugur að aldri þá
hann deyði, og lét eptir sig þessi
fimm börn fyrrnefnd, þau tók abba-
dís Halldóra, ól upp með æru, lét
þau mennta og manna til þeirrar
kennslu sem þar gekk í Skálholti
um daga biskups Ögmundar.
-k Skrítlur
Kunnur og mikilsvirtur hœstarétt-
arlögmaður var beðinn um að taka
að sér að vera verjandi kunns og
lítilsvirts innbrotsþjófs. Þegar hann
talaði í fyrsta skifti við þrjótinn
spurði hann:
— Hvaö kemur til að þér fóruð
fram á að ég yrði verjandi yðar?
—- Það kemur til af þvi, svaraði
hinn, — að ég veit engan, sem er í
jafnmiklu áliti og þér á Litla-Hrauni.
Vinstúlkan: -— Þetta er nú meira
bPsfið, sem þú hefur fengið.
— Já, það eru 16 síður — frá
henni Elsu.
— Og hvað skrifar hún þér?
— Hún skrifar að hún hafi frá
mörgu aö segja, þegar hún kemur
heim i nœstu viku.
Loksins var sjúklingurinn orðinn
hitalaus og lœknirinn sagði:
— / þessu tilfelli er það guð og
viðnámsþrek yðar, sem hefur bjarg-
að yður.‘
— Eg œtla að biðja yður að minn-
ast þess þegar þér skrifið reikning-
inn, læknir, svaraði sjúklingurinn.
Ætt Sigvalda langalífs