Fálkinn - 11.09.1959, Blaðsíða 7

falkinn
7
var orðin býsna tuskuleg, því að
hún hafði ekki haft ofan í sig að
éta. En hún þvertók fyrir að koma
heim aftur.
— Ég vil komast á leiksviðið,
mamma, hvað sem þú segir! sagði
hún.
Frú Bougeois sá fram á að hún
yrði að láta undan, því að stelpan
var svo ótrúlega einbeitt. En samt
reyndi hún að lokka dóttur sína,
með dálitlu, sem hún vissi að var
freistandi.
— Heyrðu Jeanne, sagði hún, —
ég skal kaupa fiðlu handa þér og
bú getur byrjað að læra á hana. Og
þegar þú ert útlærð lofa ég því að
ég skal ekki reyna að aftra því að
þú verðir . söngkona.
Jeanne fannst þetta ekki fráleit
uppástunga, og eftir nokkurt þref
fór hún heim til Enghien með móð-
ur sinni.
En Jeanne lærði ekki aðeins á
fiðlu hjá kennara sínum. Hún lærði
að syngja líka, og þegar móðir henn-
ar sá fram á, að Jeanne var enn
staðráðin í að komast á leiksviðið,
bannaði hún henni að læra söng.
Jeanne svaraði með því að svelta
sig, og er hún hafði svelt sig um
hríð varð móðir hennar og láta
undan.
Þó að Jeanne hefði ekki lifað
neina sæludaga í fyrstu Parísar-
ferð sinni, þráði hún samt að kom-
ast á borgarstrætin aftur. Og hún
var orðin leið á fiðluleiknum. Hún
vildi komast út í hringiðu lífsins,
en „lífið“ var fyrst og fremst í því
fólgið að fá að syngja í kaffihús-
unum í París.
Eitt hafði hún lært. Hún vildi
ekki vera auralaus, því að það var
ekki að skapi hennar að betla. En
hvernig átti þrettán ára stelpa að
verða sér úti um peninga án þess
að móðir hennar vissi? Kannske
gæti hún selt blóm fyrir utan stóru
leikhúsin, sem hún ætlaði að leika
í síðar?
SVO KEMXJR TÆKIFÆRIÐ . . .
Snemma á hverjum morgni fór
hún _ til Parísar og fyllti körfuna
sína á blómatorginu, og einn daginn
sat hún í lestinni á móti ungum
manni, sem varð starsýnt á hana og
blómakörfuna hennar. Hann fór að
tala við hana og spurði hve mikið
hún græddi á verzluninni og hvað
fólk segði þegar það væri að kaupa
blóm. Hvort hún ætlaði að halda
áfram að vera blómsölustúlka?
Jeanne leit reiðilega á hann. —
Hvernig gat honum dottið sú fá-
sinna í hug! Hún ætlaði að komast
á leiksviðið — verða söngkona.
— Hvers vegna hefurðu þá ekki
reynt það?
— Af því að ég þekki engan.
— Það er ekki rétt, sagði ungi
maðurinn. — Þú þekkir mig. Ég er
dægurlagaskáldið Saint-Marcel, og
ég skal minnast á þetta við vini
mína í Casino de Paris.
Hann gaf henni heimilisfang sitt
og viku síðar heimsótti hún hann.
— Ég hugsa að þetta takist, sagði
hann áður en hún hafði sagt nokk-
urt orð. — Þú skalt fá að reyna þig
í einu skemmtiatriði, en af því að
þú ert svo há og grönn, sagði ég
að þú værir ensk. Ég hef meira að
segja fundið nafn á þig. Það er bezt
að kalla þig Tinguett, og af því að
þú ert ensk kalla þeir þig Miss
Tinguett.
Miss Tinguett æddi beina leið í
Casino de Paris, og vildi svo til að
þar var æfing að byrja. Því ekki
að láta hana reyna sig strax?
Undirleikarinn leit efandi á hana,
en það var hættulaust þó útlitið
væri svona. Hún átti að vera í
fyrsta atriðinu á leikskránni, og þá
var venjulega ekki orðið kyrrt í
salnum. Fólk kom alltaf á síðustu
Nú skal víkja til biskups Ög-
mundar, hver nú gjörðist ellimóður
og sjónlaus, sendi hann upp á nýtt
eptir Gizuri og tók við honum feg-
ins hendi, því að hann hafði eng-
an mann sem greinarvit hafði á að
gegna hans reikningsskap, sem hann
átti kóngdóminum að standa, því
biskup Ögmundur bauð sér svo
mikið, að hann átti að svara kóng-
inum afgipt alls íslands fyrir iij ár:
þá var hann eitt ár í Skálholti.
Biskup gjörði þá Eirík prest Gríms-
son að kirkjupresti, en gaf Gizuri
góðan stakk til, að hann skyldi pré-
dika þá - XII. mánuði. Annan vetr
eptir sendi hann þennan sinn orð-
inn djákna Gizur Einarsson og síra
Lopt Narfason og Eyjólf Kolgríms-
son gamalsvein til Noregs: voru þeir
fyrir utan þá tólf mánuði. Gizur
hafði mest gengi, því hann var
einka erindreki Ögmundar biskups,
hafði erkibiskupinn hann fyrir sinn
lesdjákna. Einn tíma (að hans sjálfs
sögn) bar biskup óvart að Gizuri,
hann var að lesa í bók eins þeirra
nýju lúthersku doktora, þá kölluð-
ust; hann fletti snögglega í annan
stað, þann sem þá vildi til; erki-
biskup leit skjótt á þá opnu, sem
uppflettist, fékk honum aptur,
rannsakaði ei meir. Það hafði herra
Gizur opt sagt, það mundi hafa
horft sér til mikils háska, hefði
erkibiskup litið þann locum, sem
hann var að lesa, því vildi hann
ekki hætta þar til optar, og fékk
af þeim manni er hét Gísli Eyjólfs-
son og þar var nálægur, einn ex-
ul (útlagi), að smíða sér kistil að
bókum sínum, þann gróf hann í
jörð og lét bíða þar þangað til hann
kvaddi Noreg. Það sama vor sem
Gizur Einarsson og hans fylgjarar
vildu út aptur til íslands, og þeir
þrír stallbræður höfðu gott orðlof
af erkibiskupi tekið, og voru til
skips búnir; en þá einn af kóngsins
rái, sem þá var í Noregi, er hét Eske
Bilde, þá fyrir hann kom sú fregn,
að þar væri menn, sem færi á milli
erkibiskups og biskups Ögmundar,
vildi láta rannsaka, ef þeir bæri
bréf nokkur milli biskupanna; þá
þysinn kom, ad guð Gizuri ráð,
stundu og var að leita að sætunum
sínum og tók ekki eftir því, sem
gerðist á leiksviðinu.
Miss Tinguett fékk að syngja
nokkrar þjóðvísur, og hvað gerði
það til þó að fólkið í salnum tæki
varla eftir henni? Það gerði ekkert
til, því að nú var hún komin á
hann gat að snöggu bragði falið
bréfið. Þar voru teknir þessir þrír
menn, færðir af fötunum og leituðu
á þeim sem að öðru þýfi á milli
fóðranna og jafnvel í skónum, svo
þeir voru teknir til fanga og í sinn
sinn stað látnir hver. Eyjólfur hafði
haft léttasta viðværi. Gizur geymd-
ist einu lopti; hann átti bezt, því
hann naut orða og tillagna þess
Norska vildarmanns, sem hét M.
Gebele, biskup til Björvin. Svo
voru þeir iij nætur í þessu varð-
haldi, eptir þær liðnar var lokið
upp fyrir þeim, og fóru þángað sem
þeir vildu, svo enginn lagði til
þeirra úr því. Hefði það bréf fund-
ist, og nokkuð inni staðið sem kóng-
dóminum væri til mótblásturs og
minkunnar, það hefði gilt þeirra
líf. Um það skeið var mikill ó-
kyrrleiki í Noregi, með því erki-
biskup vildi taka sig upp móti
kóngi, og hann fólk í hel slóu einn
morgun kóngsins útsendara, hét
herra Vincens, Biskups Ögmundar
menn komust aptur með lífi og
heilsu í ísland, til síns herra. Til
sönnunar á saðri fángan, og bréfs
eptirleit á þeim íslenzku, er til sýn-
is copia af sendibréfi Ögmundar
biskups til meistara Geble, biskups
í Bergen, 1537:
„Mikillea þökkum vér yðar herra-
dæmi kæri vin fyrir margt vel gjört
til vor alla tíð, og vorra þénara,
einkanlega nú í síðasta fyrir vorn
djákna Herra Gizur Einarsson;
skulu vér þenkja til, með guðs hjálp,
að halda yður skaðlausum um þá
peninga þér hafið út langt, það
fyrsta vér kunnum, en ómaklegir
þykjumst vér hér við taka; treyst-
um vér nú ekki að senda yður neina
peninga, meðan svoddan ófrið er,
en þó undirbindumst vér með þessu
bréfi að nægja yður, þá vér kom-
ums við, sem mögulegt er. Segið
herra Magnúsi, hann skuli fá sína
skuld það fyrsta vér getum, og vér
megum senda vort fólk út, en vér
biðjum yður kærlega sjá til bezta
um vor hús, það viljum vér gjarnan
með öllu góðu forskulda; hvað vér
kunnum yður til vilja vera skulu
þér alltíð finna oss reiðubúna.11
sviðið og söng! Miss Tinguett var
í sjöunda himni.
ÞAÐ GENGUR VEL.
Hún var ráðin aftur nokkru síð-
ar og nú var hún nr. 2 á skemmti-
skránni. Þá var fólkið í salnum far-
ið að kyrrast, og það kom fyrir að
einhver klappaði. Frú Bourgeois
var farin að láta sér skiljast, að þýð-
ingarlaust var að malda í móinn.
Dóttir hennar undi sér hvergi nema
á leiksviðinu.
Stúlkan með þjóðvísurnar lærði
líka að dansa. Þá var auðveldara
að fá að koma ein fram á sviðinu,
og von bráðar voru skemmtistaðir
úti á landi farnir að fala hana.
Stundum var hún ráðin til heils
mánaðar í einu, en nafnið hennar
var enn prentað með smáu letri í
auglýsingunum, og hún var látin
koma fram milli kylfukastara og
sverðagleypira.
Þetta var erfið æfi og alls ekki
holl, því að samkomuhúsin voru
rök og dragsúgur í þeim. Jeanne
hafði hugsað sér leikhúsvistina
öðruvísi, þegar hún var drottningin
af Saba heima hjá sér forðum. Samt
missti hún ekki vonina um auð og
frægð. Hún var sannfærð um að
einhvern tíma stæði hún á stóru
leiksviðunum frammi fyrir fagnandi
áhorfendum. Nú var hún orðin
tuttugu ára.
Og árin liðu — en hún var ennþá
jafn fjarri marki óska sinna og áð-
ur. Fólk kallaði hana „mademoi-
selle Miss Tinguett“, því að það
hélt, að Miss væri skírnarnafn henn-
ar. Þess vegna breytti hún nafninu
í Mistinguett.
Röddin var ekki fullnægjandi og
þess vegna fór hún að leggja meiri
áherzlu á dansinn og broslegt lát-
bragð en áður. Og nú fóru vinsæld-
ir hennar hraðvaxandi og forstjóri
fjölleikahússins „Eldorado11 í París
réð hana til sín fyrir svo gott kaup,
að nú hafði hún nóg að bíta og
brenna.
Hún var grðin 25 ára og þótti
undur fríð. Hún kunni að velja sér
smekklegan fatnað við sitt hæfi og
lagði mikla áherzlu á fagran lík-
amsburð og háttvísi. Nú fóru henni
að berast biðilsbréf úr ýmsum átt-
um, en hún tók flestum þeirra fá-
lega. Þó var þar ein undantekning.
Hún varð ástfangin af ungum Braz-
ilíumanni, Lima De Silva, syni ríks
kaupsýslumanns. Þau eignuðust
barn saman, dreng, sem hét Paul,
og hann varð skæðasti keppinaut-
urinn við leiklist hennar. En svo
kom fjölskylda de Silva til skjal-
anna. Málaflutningsmaður hennar
tilkynnti, að Mistinguett fengi ekki
umráð yfir barninu, því að fjöl-
skyldunni þætti óforsvaranlegt að
láta sonarson de Silva vera í umsjá
varietestjörnu, sem væri á sífelldu
flakki. Varð mikill rekstur út af
þessu og lauk þannig, að Mistingu-
ett missti réttinn til barnsins.
Frú Elizabeth Bratt í London hef-
ur farið í bíó á hverju einasta
kvöldi, sem sýning hefur verið, í 26
ár samfleytt. Hún er lömuð og einn
sonur hennar ekur henni i hjólastól
á sýningu á hverju kvöldi og sœkir
hana að sýningunni lokinni. Hún
situr ávallt í sama sætinu. Hún var
hyllt óspart eitt kvöldið fyrir
nokkru, er kvikmyndastjórinn til-
kynnti, að hún hefði Englandsmet
í kvikmyndasókn.