Fálkinn - 11.09.1959, Blaðsíða 8

8
FALKINN
EKKI hafði ég hugmynd um að
Fred Smith var að skrifa sögu
þorpsins Hoyo Hondo, fyrr en hann
kom inn í tjaldið mitt eitt kvöld og
sýndi mér handritið. Þá hafði leið-
angurinn okkar starfað að rann-
sóknum Maya-rústanna í San Nicol-
as í þrjá mánuði.
Ég las þetta handrit hans um
kvöldið og ráðlagði honum að senda
það til „National Georgraphical
Magazine“. Hann gerði það, og svar-
ið kom eftir nokkrar vikur.
Ritstjórinn vildi auka ýmsu við
það. Til dæmis væri fróðlegt fyrir
lesandann að fá að vita nánar um
þetta einkennilega fjallaþorp í San
Nical, þar sem svo margt af kven-
fólkinu virtist dæmt til þess að
pipra.
— Og þér verðið að segja nánar
frá þessum óskráðu lögum, sem
banna ungu stúlkum að giftast að-
vífandi mönnum, stóð ennfremur í
bréfinu, — og um La Calle del
Castiago, Útskúfunargötuna.
Fred notaði hvert tækifæri til að
ná sér í meiri upplýsingar og til að
tala við innfæddu mennina, sem
unnu hjá okkur. Eitt kvöldið var
hann inni í þorpinu, sem var svo
sem tvo kílómetra frá bækistöð okk-
ar, og þar leitaði hann uppi gamlan
mann, sem hét José Margino.
— Segðu mér eitthvað frá fólk-
inu þinu, sagði Fred. — Hversvegna
viljið þið endilega lifa svona ein-
angruð?
Margino yppti öxlum. — Við eig-
um þennan dal. Við erum af spánsk-
um uppruna og það voru forfeður,
okkar, sem fundu dalinn. Ef við
hleypum öðrum hingað mundi verða
of þröngt um okkur og of lítið um
mat. Og við mundum ekki fá að lifa
í næði hérna eins og hingað til.
— Ég hef heyrt að stúlkunum
hérna sá bannað að giftast aðkomu-
mönnum? sagði Fred.
— Já, það eru óskrifuð lög.
— Þú verður að segja mér frá
þeim.
ÞAÐ kom stundum fyrir að ung
stúlka skeytti hvorki um skömm —
né heiður og giftist einhverjum að-
vífandi manni, sagði Margino. — En
þeim farnaðist alltaf illa. Enginn
veit af hverju það stafaði, og eng-
inn kærir sig um að fara að hnýsast
í það. En við trúum á gömlu lögin,
hérna í þorpinu. Við erum svo að
segja í sambýli við gömlu musterin.
Og í frumskóginum eru enn goð úr
steini, frá þeim tíma að hjátrúin réð
öllu, sérðu.
— Segðu mér eitthvað af Útskúf-
unargötunni. Hvernig varð þetta
nafn til?
-— Það varð til út af kvenmanni,
sem varð brotleg við óskráðu lögin.
Við getum farið til hennar og talað
við hana ef þú vilt. Hún á heima
hérna skammt frá.
Fred var til í það. Og svo héldu
þeir af stað inn í einkennilega og
fornfálega götu.
Margino barði á þunga mahogní-
hurð. — Það er æfagamalt þetta
hús, sagði hann. — Eitt af elztu
húsunum hérna í þorpinu. Það ískr-
aði í lömunum þegar hurðinni var
lokið upp, og fyrst í stað fékk Fred
ofbirtu í augun af Ijósinu frá lamp-
anum, sem lyft var móti þeim. En
svo varð honum litið á andlitið bak
við lampann og stóð nú eins og fjötr-
aður.
Hann vissi áður hve fallegar sum-
ar stúlkurnar í Hoyo Hondo voru,
en enginn þeirra sem hann hafði
séð var sambærileg við þessa. Svart
hár, dimm augu, hörundið eins og
ljósrauð te-rós — jæja, það gat ann-
ars gilt einu.
— Gott kvöld, padrecito. Hún
brosti og kinkaði kolli til Marginos,
svo leit hún spyrjandi á Fred. Marg-
ino tautaði eitthvað, sem átti að
vera einskonar kynning. Hún virtist
hugsa sig um fyrst í stað, svo rétti
hún Fred höndina.
HÚN hét Locia Cambas, og var
dótturdóttir konunnar, sem þeir —
ætluðu að hitta.
Lucia bauð þeim inn í stofu með
gömlum mahogníhúsgögnum og
ilmandi blómum. Fred fannst hann
væri horfinn heila öld aftur í tím-
ann.
Frú Cambas, móðir Luciu, heils-
aði honum og sagði nokkur orð. Svo
settist hún við saumana sína aftur.
HUGH B. CAVE:
AST
Hún hafði sótroðnað og horfði niður
fyrir sig...
or/ hjjikirú
En Margino fór með Fred til gam-
allar konu, sem sat auðum höndum
úti í horni í stofunni. — Frú Higg-
ins, sagði hann.
— Higgins? hváði Fred. — Ekki
er það spánskt nafn?
— Frú William Higgins, já. Og
svo kynnti Margino hinn unga vin
sinn úr fornfræðingaleiðangrinum
fyrir henni.
Hún heilsaði honum með hreim-
lausu ,,velkominn“. Svo benti hún
með hendinni að hann skyldi fá sér
sæti, og spurði hvað honum væri á
höndum.
— Þegar ég spurði senor Margino
hvernig Útskúfunargatan hefði
fengið þetta einkennilega nafn,
svaraði hann því, að þér gætu
kannske sagt mér það, senora,
sagði Fred.
Hún leit hvasst á hann og síðan
til Luciu, sem var að raða blómum
í skál, og til móður Luciu, sem ekki
virtist sinna neinu nema hannyrð-
unum sínum.
— Jú, það get ég, sagði frú Higg-
ins eftir drykklanga stund. — Gat-
an fékk þetta nafn fyrir fjörutíu ár-
um — og það var mér að kenna. Ég
var ung þá — á líkum aldri og hún
Lucia er núna. Og mér er sagt að
ég hafi verið jafn laglegt þá og hún
er núna.
Fred leit á Luciu. Hún hafði sót-
roðnað og var niðurlút.
— Einn góðan veðurdag kom
Ameríkumaður til Hovo Hondo, hélt
frú Higgins áfram. — Hann hafði á-
huga á Maya-menningunni fornu,
alveg eins og þér. Hann leigði sér
hús í þorpinu, og á hverjum morgni
er hann var á leið inn í frumskóg-
inn gekk hann þessa götu — hún
hét Torggata þá. Og einn morgun-
inn þegar ég var á leið á torgið til
að verzla mættumst við, Bill Higg-
ins og ég.
FRED tók eftir hve hljótt var
orðið í stofunni. Hann leit — útund-
an sér til að reyna að sjá hvernig á
því stæði. Lucia og móðir hennar
störðu báðar á hann — þeim
datt ekki lengur í hug að láta sem
það væru blóm eða hannyrðir, sem
þær væru að sýsla við.
— Ég varð fljótlega viss um að ég
vildi eiga þennan unga Ameríku-
mann, og staðráðin í að láta engin
óskráð lög aftra mér frá því, sagði
frú Higgins. — En vitanlega sagði
ég honum það ekki. Ég brosti bara
til hans. Og hann þurfti ekki meira
til að skilja mig. Hann horfði á mig
eins og menn gera — ja, eins og
þér, herra Smith horfðuð á hana
dótturdóttur mína áðan. Nú varð
enn hljóðara í stofunni.
Svo stóð móðir Luciu upp og gekk
til þeirra. Hún virtist gröm. — Nú
ertu vist orðin of þreytt til að segja
frá, mamma, sagði hún.
— Þér getið kannske giskað á
hvernig fór, hélt gamla konan á-
fram án þess að sinna henni. — For-
eldrar mínir vildu ekki af honum
vita, og ég neyddist til að hafa
stefnumót við hann úti um hvipp-
inn og hvappinn. Fólkið í þorpinu
hótaði honum öllu illu ef hann
hypjaði sig ekki á burt. Loks struk-
um við til höfuðborgarinnar, og þar
vorum við gefin saman. Maðurinn
minn fékk atvinnu við forngripa-
safnið. Við vorum í sjöunda himni.
Og svo eignuðumst við barn. Gamla
konan leit á móður Luciu. — Svo
var það einn daginn að hann var að
vinna í safninu fram eftir kvöldinu,
eftir að aðrir voru farnir, og þá datt
stór Maya-steinmynd af stallinum
án þess að nokkur sýnileg ástæða
væri til þess. Þegar hann fannst lá
hann dauður á gólfinu, og Maya-
myndin ofan á honum. Ég skildi
strax að það voru óskráðu lögin,
sem höfðu dæmt hann til dauða, og
nú var mér nauðugur einn kostur
að fara heim til foreldra minna með
barnið mitt. Og nú hafið þér fengið
skýringuna á götunafninu. Útskúf-
unargatan. Útskúfun mín.
Nú virtist gamla konan vera orð-
in þreytt og Margino gaf Fred
merki um að þeir skyldu fara.
Lucia stóð við dyrnar til að
hleypa þeim út.
— Þakka ykkur fyrir komuna. Ég
hugsa að henni ömmu hafi þótt
mjög vænt um að sjá ykkur, hvísl-
aði hún lágt, en augnaráð hennar
var svo hlýtt og innilegt þegar hún
leit til Freds, að hann gat ekki
gleymt því hvar sem hann fór næstu
dagana. Hann hafði aldrei séð neitt
jafn yndislegt og töfrandi og þessa
ungu stúlku. Hugur hans hvarflaði
sí og æ til Útskúfunargötunnar og
hann vissi að hann mundi aldrei
finna frið nema hann hitti stúlkuna
aftur.
EITT laugardagskvöldið fór Fred
inn í þorpið, en í þetta skipti var
hann einn. Það var einhvers konar
skemmtun þar, og mikið gekk á í
Útskúfunargötunni, en þegar hann
nam staðar fyrir utan húsið, sem
Lucia átti heima í og lyfti hendinni
til þess að drepa á dyr, var allt
hljótt í kringum hann. Og allir
störðu á hann.
I þetta skipti var það ekki Lucia
sem kom til dyra heldur móðir
hennar. Þegar hann spurði hvort
unga stúlkan væri heima svaraði
móðirin að hún væri háttuð, og
hann varð að fara á burt aftur við
svo búið.
Á sunnudagsmorguninn sá hann
hana í kirkjunni. Hún var þar með
móður sinni og ömmu sinni. Stutta
sekúndu mættust augu þeirra, en
móðir hennar tók eftir því og lét
hana líta undan.
Þá kom Fred og fór að tala við
mig.
■— Kannast þú við nokkurn forn-
fræðing, sem heitir William Higg-
ins? spurði hann mig.
— Já, svaraði ég. — Það var ein-
stakur dugnaðarmaður. Hann fann
fjölda af merkilegum fornleifum í
Quintana Roo. Skyldi frú Higgins
vita hvað hann hafði fyrir stafni
hérna?