Fálkinn - 25.09.1959, Blaðsíða 5

FÁLKINN
5
sérkenni. Hver vindlinga- og tó-
baksgerð hefur sín eigin „resept“
að efnunum, sem látin eru í tóbak-
ið,og þau eru vitanlega leyndar-
mál. Og það er líka leyndarmál
hvernig ýmsum tegundum af tó-
bakslaufi er blandað saman í á-
kveðna vindlingategund. Þess vegna
er engin furða, þó að margar teg-
undir komi á markaðinn, hver með
sínum einkennum og bragði, sem
að vísu stundum er svo ógreinilegt,
að jafnvel þeir, sem þykjast hafa
gott vit á tóbaki, geta farið hausa-
vilt á tegundunum.
í gamla daga voru þeir í miklum
metum hafðir, sem glöggir voru á
bragð að vindlum. En aumingja
vindillinn á ekki sjö daga sæla
núna. Hann er ekki í sömu metum
og hann var hér fyrrum, og það er
bæði pípunni, og vindlingnum þó
sérstaklega, að kenna. Þó er ekta
havannavindlill ennþá í metum
hafður, einkanlega í veislum, og í
gamla daga — það er að segja fyrir
fimtíu árum, þóttist enginn sæmi-
legur karlmaður mega leyfa sér að
sýna sig með pípu í samkvæmi, og
jafnvel ekki á götum úti. Ef maður
sást með pípu í munninum á „Strik-
inu“ í Kaupmannahöfn — aðalgöt-
unum milii Kongsins Nýjatorgs og
Ráðhústorgs — þótti sjálfsagt að
þetta væri Englendingur, því að fá-
ir aðrir þorðu að sýna „strikinu“
svo mikinn dónaskap að ganga þar
með pípu í munninum. En nú er
þetta breytt, þó enn séu Danir
mestu vindlamenn allra norður-
landabúa.
„VINDLINGA-ÖLDIN“.
Um allan heim hafa vindlinga-
reykingar margfaldast á síðustu
áratugum. Einhver spakur maður
hefur sagt að „vindillinn er vinur
friðarins, en vindlingurinn vinur
herguðsins Mars,“ og styður þá
kenningu við, að vindlingareyk-
ingar margfaldast alltaf á ófriðar-
tímum. — Á okkar öld eru allir að
flýta sér, svo að skýringarinnar á
viðgangi vindlingsins er kannske að
leita í því. Það er fljótlegra að
kveikja sér í vindlingi en láta tó-
bak í pípu, og vindlingurinn þykir
betri á bragðið —- umfram allt ef
menn eru með svo miklu óðagoti,
að þeir gleyma að halda pípunni
sinni hreinni.
En hvað sem þeim skýringum
líður þá er það staðreynd.að vindl-
ingareykingar fara hraðvaxandi Ef
tæknin hefði ekki komið til sögunn-
ar mundi þurfa tugi milljóna
manna til þess að búa til vindlinga,
svo að þeir fullnægðu eftirspurn-
inni. í barndómi vindlinganna voru
þeir gerðir í höndunum, og þótti
það þá vinnufær stúlka, sem gat
undið 4 vindinga á mínútu.
Vindillinn fór að ryðja sér rúms
í lok 18. aldar. Fyrsta vindlagerð í
Þýskalandi tók til starfa 1788, en í
Englandi ekki fyrr en 1840. En svo
kom vindlingurinn.
Fyrsta vindlingagerðin í Evrópu
tók til starfa í Dresden í Þýska-
landi 1862, og var það Rússi nokk-
ur af grískum ættum og með
frönsku nafni, Laferme, sem stofn-
aði hana. En Bandaríkin eru án
samanburðar mesta vindlingafram-
leiðsluland í heimi, enda reykja
engir jafn mikið af þeim og þeir
sjálfir, sem skiljanlegt er, þar sem
þeir framleiða þriðjung alls tóbaks
í veröldinni og hafa fjölbreyttari
tóbakstegundir en nokkur þjóð
önnur.
Snemma á 19. öld var farið að
nota vélar til að gera vindlinga, en
þær voru seinvirkar. Árið 1884
gerði vindlingafirmað W & Sons,
sem síðar gekk inn í „American
Tobacco Company" miklar umbæt-
ur á þessum vélum, og komst þá
framleiðsluhraðinn upp í 200 vindl-
inga á mínútu. En vélin, sem fram-
leiðir vindlinginn, sem þú ef til vill
hefur milli varanna þegar þú lest
þetta, getur skilað 1600 vindling-
um á mínútu þegar hún flýtir sér,
en með hæfilegum ganghraða 1300
vindlingum. Ein stúlka situr við
hverja slíka vél, en sami aðstoðar-
maður gegnir mörgum þeirra:
fyllir tóbaki í geymirinn og tekur
við „kartonunum“ fullum af
„Chesterfield“, „Camel“, „Lucky
strike“ eða hvað þær nú heita. Oll
framleiðslan er vélræn, en stúlkan
sem situr við hverja vél, lítur eftir,
að enginn galli sé á vindlingunum,
alveg eins og stúlkan við vefstólinn
í dúkaverksmiðjunni.
Og svo er þessu dreift á alla
markaði veraldar. Vindlingurinn
kostar ótrúlega lítið þegar hann
kemur úr vélinni, en okkur þykir
hann dýr, þegar við kaupum hann
í tóbaksbúðinni. Það er fjármála-
ráðherra hvers lands, sem gerir
hann dýrari. Að meðaltali borgar
þú átta sinnum meira fyrir vindl-
inginn, sem þú ert með milli var-
anna núna, en þegar hann kom inn
fyrir landsteinana.
☆
IVIAÐIJRIIMIM, SEM — fór fram úr Davy Crockett
1) Daníel Boone fæddist 1734. Þegar hann var 16 ára,
fluttust foreldrar háns til Virginia, og þar gekk Daníel í her-
deild Doobs kapteins, sem ekill. Hann var í blóðugri orrustu
gegn Indíánum sama ár, þegar Braddock hershöfðingi féll,
og 700 með honum. Daníel komst undan á hesti, sem hann
náði frá einum vagninum.
3) Boone giftist Rebekku Bryn og átti með henni tvær
dætur. Einn vordag 1776 náðu Indíánar í báðar telpurnar er
þær voru einar á báti úti á fljóti. Boone veitti þeim eftirför
með 6 menn, og tveim dögum síðar tókst honum að ná telpun-
um, eftir grimmilegan bardaga. Indíánar höfðu áður drepið
tvo syni hans og bróður hans.
2) Hann kannaði allt Kentucky, lagði veg, sem hann kall-
aði Wilderness Road um skógana og örfaði menn til að flytja
þangað. Landstjórinn í Virginiu fékk Daníei til að bjarga
nokkrum mælingamönnum í Kentucky, sem voru í yfirvofandi
hættu vegna Indíána. Daníel tókst að koma þeim á öruggan
stað, en það var erfið ferð. Þá fór Daníel Boone 800 enskar
rnílur á 62 dö?um.
4) Árið 1777 náðu Indíánar í Boone sjálfan og afhentu þeir
hann Englendingum, en ári síðar tókst honum að flýja. Síð-
an gerði hann samning við Cherokee-Indíána og keypti af
þeim mikil landssvæði í Flórida fyrir 50.000 dollara virði í
ýmsum vörum. Boone varð frægur fyrir hreysti sína og átrún-
aðargoð ameríkanskra stráka. Hann dó árið 1820. Hundrað
árum síðar var mynd af honum afhjúpuð í „Hall of Fame“
í Washington D.C.