Fálkinn - 16.10.1959, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
FtO«ENTSNE
KOH-I-NOOR:
STAR OF ESTEi^
NASSAK
CUULINAN
JUBILEE
ORANGE TSFFANY
Myndin sýnir hvernig þeir eru í laginu demantarnir, sem sagt er frá
í þessari grein og næstu greinum, sem birtar verða hér í blaðinu.
Alagasteimr
SKRAUTGIRNI og fordeild hefur
orðið til þess að gera gimsteinana
eftirsótta og dýra. Þeir höfðu það
til síns ágætis að þeir voru fallegir
og gengu í augun á fólki, bókstaf-
lega, er þeir stöfuðu frá sér geislum
ljóssins á ýmiskonar hátt, eftir því
hvernig hugvitsamir menn slípuðu
þá. Þess vegna urðu þeir enn nauð-
synlegri í umbúðir höfðingjanna,
sem klæddust pelli og purpura til
að verða sem glæsilegastir í augum
þegna sinna. Nú hafa auðkýfingar
veraldarinnar tekið við af hinum
fornu þjóðhöfðingjum og halda
gimsteinaverðinu uppi. Þó nota þeir
þá lítið sjálfum sér til skrauts held-
ur til þess að dubba upp konur sín-
ar og dætur. Það er kvenfólkið, sem
raunverulega heldur gimsteinunum
í verði nú á dögum.
Fagrir og stórir gimsteinar eru fá-
gætir, og þess vegna eru þeir dýrir.
Og það er langt síðan menn fóru að
sækjast eftir þeim. Rómverjar
keyptu demanta frá Indlandi og
smargaða frá Egyptalandi eða aust-
an úr Úralfjöllum. Demantar fund-
Einu gimsteinar, sem nokkurt
gagn er að í heiminum, eru dem-
antarnir, sem notaðir eru til að
skera gler eða bora harðar berg-
tegundir. En þeir eru ekki mik-
ilsvirtir og þess vegna ekki dýr-
ir. En stóru tæru steinarnir, sem
notaðir hafa verið til að prýða
krónur konunga, verða frægir
um allan heim og furðulegar
þjóðsögur myndast um þá. Og
því er trúað að óheilla-álög fylgi
sumum þessum steinum, einkum
ef þeir eru illa fengnir. — Hér
verður sagt nokkuð frá gimstein-
um yfir leitt, og sögð saga sirnira
þeirra, svo sem „GuIIinan“ og
„Koh-iNoor“.
ust fyrst í Indlandi, en síðan hafa
fleiri demantalönd komið til sög-
unnar, svo sem Ceylon, Brasilía og
Suður-Afríka. En það var ekki fyrr
en á 15. öld, sem farið var að slípa
demanta á listfengan hátt og þá
fyrst varð eftirspurnin mikil. Á
veldistíð Rómverja sóttust keisar-
ar þeirra öllu meir eftir fallegum
perlum en demöntum.
Á Ceylon finnst enn mikið af
gimsteinum, en þeir eru yfirleitt
smáir og ekki dýrir, Verðið er frá
20 til 150 rúpíur fyrir karatið, en
5 karöt jafngilda nálægt einu
grammi. Frá Ceylon flytjast árlega
gimsteinar fyrir milljónir sterlings-
punda, en það er blái safírinn, sem
er verðmætastur allra gimsteina frá
Ceylon. Þaðan er 466 karata safír,
sem Piermont Morgan keypti árið
1907 og árið 1926 fannst þar 400
karata safír, sem enskur milljóna-
mæringur keypti.
Stórir rúpínar eru sjaldgæfari en
stórir safírar. Þó talað sé um safír-
blátt og rúbínrautt þá eru rósrauð-
ir, gulir og grænir safírar ekki óal-
gengir, og flestir gimsteinar geta
varpað frá sér mörgum litum.
Rúbínar eru dýrir þó þeir vegi
ekki nema hálft karat og 10 karata
rúbínar eru mjög sjaldséðir. En árið
1934 fannst 2967 karata rúbín í
Delgoda. Hann er langstærsti rúbín-
inn sem vitað er um.
MÁNASTEINAR FRÁ CEYLON.
Nafnið hafa þeir fengið vegna þess
Þeir eru ekki að veiða fisk þessir
Oeylonbúar, heldur gimsteina.
finnst af gimsteinum í einhverjum
læknum er vatninu veitt úr honum
svo að hægt sé að leita á þurrum
botninum. Steinarnir eru virtir af
sérfróðum mönnum og síðan slípað-
ir með sömu aðferðunum sem not-
aðar hafa verið öldum saman.
Og á Ceylon er gimsteinaverzlun-
in með alveg sérstöku móti. Stein-
arnir eru ekki virtir eftir stærð,
þyngd eða lit heldur eftir hitanum.
Jrœyir (fitnAteihar * 1
að liturinn á þeim minnir á tungl-
skin. Og á Ceylon er líka afar mikið
af fjólubláum og rauðum ametyst-
um, bláum og grænum akvamarín-
um og gulum tópas.
Þessir gimsteinar eru aðallega á
suðvesturhluta eyjunnar, kringum
Ratnapura og í Sabaragamuwahér-
aði. Vatnsrennslið hefur grafið þá
úr berginu og borið þá fram í árfar-
veginn, svo að þarna er hægt að
fara í gimsteinaleit bæði í farveg-
unum og í fjöllunum. í ánum má oft
sjá fullorðna karlmenn og stráka
með langar stengur með skóflublaði
á endanum vera að grafa í ánni og
sía leðjuna gegnum sigti og tína
gimsteina. Ef sérstaklega mikið-
Kaupandi og seljandi sitja sinn
hvoru megin við borð og takast í
hendur, en dúkur er breiddur yfir
hendurnar. En í lófanum halda þeir
á gimsteini og meta hann eftir hit-
anum, sem stafar frá honum.
í demantakauphöllunum er ann-
ar háttur hafður á. Þar hittast sér-
fróðir menn úr ýmsum löndum
heims til að kaupa og selja gim-
steina. Einkennilegasta kauphöllin
af þessu tagi er í London, og þar eru
boðnir fram óslípaðir gimsteinar úr
námunum í Suður-Afríku. Enginn
fær að koma í þessa kauphöll nema
hann sé meðlimur hennar og borgi
afarhátt ársgjald fyrir, og þeir eru
ekki nema fáir, sem fá aðgang.
Ennþá nota menn svona einföld tæki til að slípa demanta á Ceylon.