Fálkinn - 23.10.1959, Blaðsíða 3

FALKINN
3
I* jóðleikluisið:
BLÚÐBRIJLLAUP
eítir Federico Gareiá Lorca
Leikstjóri: Gí§Ii llalldórsson
Þýðandi: Haimes Sigfns§on
Fyrir nokkrum árum kom út í
íslenzkri þýðingu vögguþula úr
heimsfrægu leikriti Bodas du sangre
eða Blóðbrullaupi eftir spænska
ljóðskáldið og leikritahöfundinn
Federico Garcia Lorca, sem heims-
frægur er af skáldverkum sínum
svo og dapurlegum örlögum, því að
hann var veginn í spænsku borgara-
styrjöldinni löngu fyrir miðjan ald-
ur og þar með misstu Spánverjar
eitt sitt unaðslegasta ljóðskáld og
frumlegasta leikritahöfund. Vöggu-
þulan birtist í þýðingu Magnúsar
heitins Ásgeirssonar og er ef til vill
snilldarlegasta þýðing hans af mörg-
um meistaralegum. Ekki veit ég um
nákvæmni hennar, en hitt er víst,
að Magnúsi hefur tekizt að ná hin-
um dularfulla seið, sem einkennir
kveðskap þessa mikla töframanns
í heimi ljóðlistarinnar og sveipa
hann glitvefnaði fegurstu orða ís-
lenzkrar tungu. Hér er ef til vill
tímabært að vitna í nokkrar ljóð-
línur úr þessari meistaralegu þýð-
ingu, sem sennilega verða íslenzkri
tungu samferða til leiðarenda:
„Hér skal hjartaljúfur
heyra um Stóra Faxa,
hestinn úti í ánni.
Áin svöl og skyggð
rennur gegnum gljúfur
grænrökkvaðra skóga,
byltist undir brúnni
barmafull af hryggð.
Aldrei drenginn dreymir
dul, sem áin geymir,
hálf í undirheimum,
hálf í mannabyggð.
Sof þú, baldursbrá,
því mannlaus bíður hestur úti í á.“
Og nú er allt þetta unaðslega
leikrit komið í íslenzkri þýðingu á
svið Þjóðleikhússins, og þykir mér
ósýnt, að nokkurn tíma hafi feg-
urri og mergslungnari leikbók-
menntir komið á íslenzkt leiksvið.
Að sjálfsögðu er þýðing Magnúsar
Ásgeirsonar á vöggu þulunni not-
uð, því þar verður naumast um
bætt, en leikritið að öðru leyti hef-
ur Hannes skáld Sigfússon þýtt og
sloppið vel frá þeim vanda. Eru
þar margar glitrandi ljóðlínur, þótt
hvergi nái hann slíku risi, sem er
á þýðingu Magnúsar Ásgeirssonar
á vögguþulu.
Leikritið er dapurlegt drama,
slungið þeirri dul, sem einkennir
skáldskap Lorca. Það gerist hálft
í undirheimum tilfinninganna og
hálft í mannabyggð veruleikans.
Undirstraumur þess er svo þungur
og sár tregi, að það er eins og allar
æðar höfundarins hafi staðið opnar
Helgi
Skúlason
og
Guðrún
Ásmunds-
dóttir.
í þeirri kvöl. Leikurinn er hljóðlát-
ur á ytra borði, en bak við þann
hjúp berjast blossandi ástríður og
blóð svellur í æðum. Það þarf mikla
og þjálfaða leikhæfileika og djúpa
innsýn leikstjóra til að sýna þetta
leikrit svo, að öllu sé til skila hald-
ið. í þessu efni er sýningu Þjóðleik-
hússins nokkuð áfátt, þrátt fyrir
góðan vilja. Leikstjórinn, Gísli Hall-
dórsson, sem þó er meðal okkar efni-
legustu leikstjóra, virðist ekki hafa
getað kynt nægilegan ástríðueld í
brjósti persónanna. Undirleikurinn
er ekki nógu sterkur. Og í leikriti
sem Blóðbrullaupi, sem er hinar
fegurstu bókmenntir, er höfuðnauð-
syn að framsögn sé góð, en á því
var mikill skortur á frumsýning-
unni, svo að jafnvel meistaraverk-
ið, vögguþulan, datt að miklu leyti
niður milli dægra í framsögn leik-
endanna. Þó eiga ekki allir þar ó-
skilið mál. Framsögn Lárusar Páls-
sonar í hlutverki föður brúðarinnar
var með ágætum og leikur hans
fágaður. Aðalhlutverkið, móðurina,
leikur Arndís Björnsdóttir af mik-
illi reisn undir lokin og talsverð-
um ástríðuhita. Son hennar, brúð-
gumann, leikur Valur Gíslason.
Hann er snoturmenni, en leikur
hans dauflegur. Brúðina lék Guðrún
Ásmundsdóttir. Framsögn hennar
var góð, en ástríðueldinn vantaði.
Leonardo lék Helgi Skúlason rösk-
lega, en ekki að sama skapi sann-
færandi. Konu Leonards lék Helga
Valtýsdóttir vel og trúlega. Um
önnur hlutverk er ekki þörf að fjöl-
yrða.
I heild var sýningin á þessu
afburðaleikriti fremur daufur.
Ástríðuþunginn í leiknum á að vera
eins og sá eldur, sem í þurru limi
er kveiktur, en ekki eins og sá, sem
í eikistokkinn er lagður. Af þessari
orsök var frumsýning Þjóðleikhúss-
ins á Blóðbrullaupi Lorca eins og
það brauð, sem í ofninn er lagt,
en hefast ekki. Við vonum að þetta
lagist við fleiri sýningar. Leikritið
verðskuldar það.
Karl ísfeld.
Vélarnar sem „hugsay/
Árið 1950 komu hingað til lands-
ins fyrstu bókhalds- og skýrsluvél-
arnar sem „hugsa“. Hafði Hagstofa
íslands fengið þær leigðar og voru
þær fyrst notaðar við úrvinnzlu
verzlunarskýrslna ársins 1949 og
síðan manntalsins 1950. Tveimur
árum síðar var svo stafnað hér í
bænum fyrirtæki er nefnist Skýrslu-
vélar ríkisins og Reykjavíkurbæjar.
Rafmagnsveitan og Hagstofan höfðu
fyrst samvinnu um þetta, en síðan
hefur starfsemin aukizt ár frá ári og
er nú unnið fyrir eftirtalin fyrir-
tæki: Brunabótafélag íslands, Bæj-
arútgerð Reykjavíkur, Hagstofu ís-
lands, Bæjarsíma Reykjavíkur og
Hafnarfjarðar, Raforkumálastjóra,
Samband íslenzkra samvinnufélaga,
Skattstofu Reykjavíkur, Tollstjóra-
skrifstofuna, Veðurstofuna, Þjóð-
skrána, Fjármálaráðuneytið og
Rafmagnsveitu Reykjavíkur og
Hafnarfjarðar.
Skýrsluvélar þessar spara mjög
mikið mannahald, auk þess sem þær
eru mjög nákvæmar. Eitt merkasta
verkefnið, sem með vélunum er
unnið, er Þjóðskráin. Hvert einasta
mannsbarn á landinu á þar sitt
spjald og á þessu spjaldi eru hinar
margvíslegustu upplýsingar um
þegninn uns frá fæðingu til dauða.
Hjá Skýrsluvélum starfa 7 manns.
Miðað við þau verkefni, sem nú
liggja fyrir er vélakostur nógur, en
húsnæðið er full þröngt og starfs-
menn of fáir ef ætti að fullnýta þær.
Eru þessar skýrsluvélar enn eitt
dæmi um það hvernig vélamenning-
in losar manninn við margháttuð
störf.
Lárus Pálsson og Arndís Björnsdót tir í Blóðbrullaupi.