Fálkinn - 27.11.1959, Page 7

FÁLKINN
7
ZZZr annáíum
Frá Páli biskupi Jónssyni
HANDTAKAN í TAMPERE.
Lögreglumennirnir Mikkonen og
Lehtisaari standa á brautarstéttinni
i Tampere þegar hraðlestin suður
á bóginn brunar inn á stöðina. Allt
í einu segir annar: „Þarna er mað-
ur, sem lýsingin getur átt við!“ —
Mikkonen flýtir sér að ungum
manni í svörtum frakka, sem er á
leiðinni inn í lestina.
— Hvert eruð þér að fara? spyr
Mikkonen og grípur í öxlina á
unga manninum. En hann snýr sér
rólega við og horfir fast í augun
á honum.
— Talið þér sænsku?
Mikkonen hristir höfuðið. —
Helsinki! Helsinki! segir ungi mað-
urinn og bendir á hraðlestina. Lög-
reglumaðurinn tekur um handlegg-
inn á honum og ætlar að toga hann
með sér inn í varðklefann á járn-
brautarstöðinni. — Útlendingurinn
tekur þessu brosandi. Hann er allt-
af að reyna að útskýra eitthvað,
bendir og patar, en virðist alls ekki
órólegur. „Þetta getur ekki verið
rétti maðurinn,“ segir Mikkonen
við sjálfan sig og linar á takinu.
Lehtisaari er fyrir aftan þá, þegar
þeir nema staðar við varðklefa-
dyrnar. Mikkonen stingur lyklin-
um í skráargatið, en heyrir um leið
hreyfingu bak við sig. Útlendingur-
inn hefur fleygt töskunni sinni og
hleypur sem fætur toga á burt og
um leið reynir hann að ná ein-
hverju upp úr jakkavasa sínum
innri.
— Farðu varlega! hrópar Mikk-
onen. — Hann er vopnaður!
— Stopp! hrópar hann til manns-
ins, sem er að flýja.
Stig Karon er kominn í kring-
um tuttugu skrefa fjarlægð. Nú hef-
ur hann náð byssunni, snýr sér ró-
lega að lögreglumönnunum og
stingur byssuhlaupinu upp í munn-
inn. — Smellur — ungi maðurinn
kiknar í hnjánum og dettur svo
aftur fyrir sig. Flótta Stigs Karons
er lokið.
HJÁ HARMANDI FORELDRUM.
Ég þrýsti á hnapp hjá gljáandi
messingplötu, sem segir, að hér eigi
Grant Karon heima. — Ferjumað-
urinn yfir Styx-fljótið í gi'ísku goð-
sögninni hét líka Karon. — Ég
hugsa með mér: Geta foreldrarnir
hjálpað til að ráða þessa undarlegu
gátu með Stig, og kemur það að
nokkru haldi að finna skýringu á
henni? En hver veit nema þeim
finnist, að það gæti orðið þúsund-
um foreldra stoð, ef skýring fengizt
á gátunni.
Hurðinni er lokið upp og ég kem
inn í stofuna og fer að tala við mið-
aldra konu, svartklædda.
— Afsakið þér spurninguna. En
— hvers vegna haldið þér, að Stig
hafi gert þetta?
— Ja, hvers vegna gerði hann
þetta? Ég er hrædd um að enginn
geti svarað því. Frú Karon sýnir
mér margar myndir af Stig á ýms-
um aldri. — Lítið þér á! Er hann
ekki góðlegur? Allir segja, að and-
litið á honum hafi verið svo opin-
skátt og augun svo góðleg.
Hún er með tárin í augunum,
þegar hún réttir mér mynd af ung-
um, brosandi dreng.
— Öllum þótti vænt um hann.
Hann var svo háttprúður. Og hon-
um var svo illa við ofbeldi — í
allri mynd.
Ég verð þögull, þegar ég heyri
hana tala. Spui’ningarnar, sem ég
hef ætlað að spyrja, eru fastar í
hálsinum á mér.
Þetta er 3-herbergja, falleg íbúð
— vistlegt heimili, sem ber það
með sér, að þarna er nóg að bíta og
brenna. Frú Karon vill gjarnan
tala; það er ömurlegt að sitja ein
heima, þegar maðurinn er í prent-
smiðjunni.
— Getið þér sagt mér eitthvað
frá bernsku Stigs?
— Hann var fimm ára, þegar við
fluttum hingað. Hann var fálátur í
bernsku og átti fáa leikfélaga. Ég
held, að það hafi stafað af því að
honum var illa við áflog, og strák-
arnir ertu hann oft fyrir það. Og
hann þoldi ekki að sjá blóð. Þá varð
honum óglatt. Þegar hann fór til
Spánar í sumarleyfinu varð hann
að fara burt af nautaati í miðjum
klíðum, því að hann þoldi ekki að
horfa á það.
— Átti hann við nokkra örðug-
leika að stríða á barnsaldri, svona
yfirleitt?
— Ekki held ég það. Hann fékk
það, sem flest börn fá. Ég varð
aldrei vör við að hann væri leiður
á lífinu. Stundum höfðum við á-
hyggjur af að hann var svo mikið
einn. Hann var opinskárri við mig
en pabba sinn. Maðurinn minn var
strangur við hann, en samt held
ég, að þeir hafi verið góðir vinir.
Stig var einn af þeim duglegustu
í barnaskólanum, og í gagnfræða-
skólanum var hann betri en í með-
allagi. Hann var í einum' bezta
skólanum í Kaupmannahöfn,
„Metropolitan-skolen“, en þar eru
mörg „heldri manna börn“. En Stig
eignaðist ekki marga vini þar. For-
eldrar hinna barnanna voru efnaðri
en við. En sumir piltarnir komu
þó stundum heim til okkar.
— Hann hafði ekkert gaman af
útilífi eða íþróttum. Hann las mik-
ið, en hafði mest gaman af klass-
iskri músík. Þegar á leið varð hann
sólginn í að aka bíl og fara ferðir
Frh. á bls. 15.
GEGNUM BRIMRÓTIÐ. — Ro-
berto Rosselini á í mæSu, — fær
ekki að giftast hinnii indversku
Sonali das Gupta, því að ítalskir
dómstólar segja, að hann sé enn
giftur Ingrid Bergman, þó hún
sé nú harðgift nýjum manni. En
það hefur orðið Rosselini til hugg-
unar, að Indlandskvikmynd hans
hefur hlotið mikið lof og fékk
viðurkenningu í Cannes. Hefur
hann nú fengið ýmis ginnandi
tilboð, meðal annars frá Holly-
wood. Hér sést hann á Miðjarð-
arhafsströnd ásamt Guptu sinni.
PÁLL BYSKUP KOM TIL STÓLS
í SKÁLHOLTI.
Páll byskup fór þá út til íslands
it sama sumar sem hann hafði vígð-
ur verit til byskups ok kom í Eyja-
fjörð, ok veitti hann þá þegar dýr-
liga veizlu Brandi byskupi ok öðr-
um sínum vinum, þeim er þar var
við kostr, vín at drekka ok öll önn-
ur þau atföng, sem mest máttu
verða. Sýndist þat þá þegar í fyrstu
sem oft urðu síðan raunir at, at
hann unndi þá ávallt bezt, er hann
gladdi sína vini sem flesta ok
vandamenn í veizlum virðuligum
með ástúð og skörungskap. Hann
hafði þá út með sér tvá glerglugga
at færa kirkjunni í Skálholti, fest-
armeyju sinni andligri, ok sýndi
hann þá þegar, þat er síðar kom
enn meir fram, hvat honum bjó í
hug, hversu mjök hann vildi prýða
þá kirkju um þat fram, sem áður
var, er hann var til vígður, þótt
hún væri áðr gervilegri ok dýrligri
en hver annarra, er á íslandi váru.
Sú var in fyrsta virðing, er Páll
byskup gerði til síns stóls ok sinnar
kirkju um þat fram, sem né einn
byskup hafði gert áðr, at hann söng
enga messu, áðr hann kom til stóls
í Skálholti. En í öllum löndum er
sú virðing á, at ekki sé minna vert
at hlýða prestsmessu nývígðri, inni
fyrstu, heldr en byskupsmessu ein-
hverri, en þetta mátti því meira
sem þá var bæði senn at hlýða
prestsmessu ok byskups, ok dreif
þá síðan fjöldi manna í Skálholt til
þeira fagnaðartíðenda að hlýða
messu Páls byskups inni fyrstu.
Þar váru þá margir göfgir menn
viðstaddir: Jón Loftsson, faðir
hans, Sæmundur ok Ormur, bræðr
hans, ok Gizur Hallsson, ok var þar
þá mikit fjölmenni. Byskup mælti
þá mál ok fagurt ok hét þá þegar
því, sem flestir urðu fagnastir, at
hann mundi öll boð þau bjóða, sem
Þorlákr byskup hafði boðit. Þat
mátti ok þegar brátt sjá, er hann
tók yfirför um sýslu sína, hversu
blíðr ok þekkr hann var við alla
sína undirmenn ok hversu óvant
hann lét gera við sik öllum, er hon-
um skyldi beina vinna eða aðra
hluti, þá er skylt var hann at
tigna. Varð hann við þat svá ást-
sæll við alla alþýðu, at allir unnu
honum hugástum náliga um allt
land bæði í sinni sýslu ok svá ann-
ari sýslu eigi síður. Þat var ok auð-
sýnt, hve mikill fémaður hann
mundi vera fyrir sakir umsjá ok
skörungsskapar ávallt í sífellu.
Páll byskup hafði einn vetr setit
í Skálholti, áðr Herdís, kona hans,
kom þangað til umsýslu fyrir inn-
an stokk, ok var hon svo mikil stoð
ok' styrkur at, bæði staðnum ok
honum sjálfum, sem engi varð önn-
ur slík af mönnum, meðan hann var
at stóli. Svá var skörungsskapur
hennar mikill ok umsýsla, at hon
hafði fá vetr þar verit, áðr þar var
hvervetna ærit nóg, þat er hafa
þurfti, ok einskis þurfti í bú at
biðja, þótt hundrað manna væri á
búi, en sjautigi eða áttatigi heima-
manna.
STÖPULSMÍÐ í SKÁLAHOLTI.
Páll byskup sá þat brátt, er hann
kom til stóls í Skálaholti, at honum
þótti þat skylt at styðja ok styrkja
ok til loks færa þat, er inn heilagi
Þorlákr byskup hafði sinn vilja
sýndan ok hann lét kaupa til, en
þat var at búa um klukkur þær, er
váru beztar á öllu íslandi, ok hann
hafði ok fjögur tré haft út með
klukkunum, tvítug at hæð álnum
að mæla.
Páll byskup fékk til síðan þann
mann, er hagastr var á öllu íslandi,
tré, er Ámundi Árnason hét, ok lét
gera stöpul svá mjök vandaðan at
efnum og smíði, at hann bar eigi
miður af öllum trésmíðum á ís-
landi en áður kirkjan sjálf. Hann
lét gera kirkju uppi í stöplinum ok
rið upp at ganga, ok vígði hann þá
kirkju inum heilaga Þorláki bisk-
upi inn tíunda dag í jólum ok bjó
þá kirkju at öllu fagrliga ok fekk
þar hvervetna til, þat er hafa
þurfti. Hann lét Atla prest skrifara
penta allt ræfr innan í stöplinum
ok svá bjórinn ok tjalda allan it
neðra þrennum tjöldum vel ok fagr-
liga, ok svá lét hann skrifa yfir sér-
hvers leiði þeira niðursetning,
hvers þeira er þar hvíla í stöplin-
um. Hann eigi minna fé til stöpul-
smíðar, at því er honum hugðist
sjálfum at, en fjögur hundruð
hundraða eða þaðan af meira.
Hann keypti klukkur þær í
stöpulinn, er inar mestu gersemar
voru jafnmiklar, at manni þeim
norrænum, er Kalr hét. Hann
keypti enn fleiri klukkur til stöp-
ulsins ok svá samhringjuf tvær
uppi í kirkjunni, ok prýddi hann í
hvívetna, þat er hugum mátti
hyggja, bæði kirkju ok stöpul í
búningi öllum, í bríkum ok kross-
um, í skriftum, líkneskjum ok
lömpum ok glergluggum ok bysk-
upsskrúði alls kyns. Hann lét stein-
þró höggva ágæta hagliga, þá er
hann var í lagðr eftir andlát sitt,
ok hann lét búa gröf virðuliga í
stöplinum þeira manna, er honum
þótti mestr vandi á.