Fálkinn - 20.02.1963, Blaðsíða 29

Allur lieimiiriiin —
Framhald af bls. 28.
Frú Lára hellir aftur í bollana hjá
okkur og skýtur inn orði:
— Þetta er nú bara dægrastytting
hjá honum.
En séra Halldór brá við hart og títt:
— Nei, þetta er hugsjón.
Svo víkur hann sér að mér og segir:
— Heyrðu, þú verður að draga úr
þessu grobbi í mér. Verður að gera það
fyrir konuna. Ég er ekkert hræddur
við það, aldrei verið hræddur við lífið.
Svona tala ég alltaf. Svona hef ég alltaf
talað. Það er í ættinni, gáski og gaman.
Ég hef verið stórskáld síðan 29. desem-
ber 1955, búinn að yrkja alla þessa
sálma og fjölda kvæða að auki. Enda
hafa skáldin alltaf laðast að mér og ég
að þeim.
— Þekktirðu Þórberg á yngri árum?
— Ofan í kjölinn. Það má alls ekki
segja frá því á prenti, en þegar ég
hitti hann fyrst, þá var hann að safna
mergjuðum kvæðum. En það gerði hann
bara vegna málsins, hann var hrein sál.
Og er.
— Finnst þér heimurinn ekki fara
versnandi, séra Halldór?
— Síður en svo, hann er alltaf að
batna. Ég átti tal við gamlan mann um
daginn sem hafði allt á hornum sér.
Þó gat hann ekki neitað því að kær-
leikurinn hefði vaxið frá því hann var
urigur. Það hefur alltaf verið vel sótt
kirkja hjá mér og fólk hefur viljað
hjálpa prestinum með ráði og dáð,
söngflokkarnir, sóknarnefndirnar, orgel
leikarinn og kirkjusmiðirnir.
— Tekurðu undir sönginn um spill-
ingu æskunnar?
— Nei. Ég syng annan söng. Unga
fólkið nú á dögum er gagntekið af
hugsjónum. Þann dóm reisi ég á kynn-
ingu minni við fermingarbörnin. Og
unglingarnir hér í Reykjavík koma
alltaf fram við mig af prúðmennsku.
—Svo þú hefur aldrei átt erfitt upp-
dráttar sem prestur?
— Það er mikil raun að vera góður
prestur en það er engu minni fögnuður.
Presturinn stendur gagnvart eilífðar-
lögmálunum. Það er meira en lítið bogið
við þann mann sem ekki finnst óbland-
inn unaður að lifa lífinu. En það getur
verið af því að ég á svo góða konu og
góð börn. Konan hefur alltaf staðið sig
vel, hjálpað mér við að undirbúa ferm-
ingarbörnin og stutt mig á allan hátt.
Stundum hefur hún þurft að taka
30 manns fyrirvaralaust á heimilið.
— Prestshjón þurfa alltaf að vera við-
búin, heldur séra Halldór áfram, einu
sinni þurfti ég að jarðsyngja mann og
atvikin höguðu því þannig til að ég
fékk ekkert að vita fyrr en fimm mín-
útum áður en athöfnin skyldi hefjast.
Það var úr vöndu að ráða, þarna átti
í hlut merkur vitavörður og kirkjan
orðin fullskipuð. Ég var ekki undir-
búinn á nokkurn hátt. En nýverið hafði
ég lesið kvæði eftir Pál Kolka og þar
var talað um „þéttar, langar ljósaraðir“.
Og út af þessu lagði ég, það átti ein-
mitt vel við yfir moldum vitavarðar.
Þetta átti ég því að þakka að ég var
alltaf að lesa og ég á 4000 bækur. Það
er eini vandinn í lífinu að koma þeim
fyrir. Jú, svo er annað vandamál, það
er útsvarið mitt.
Nú grípur frú Lára fram í: — Það
sæmir þér varla að fara að barma þér
yfir útsvarinu, þú ert búinn að vera
svo bjartsýnn.
— Jú, svarar séra Halldór, ég hef
hugsjónir. Ég þarf að koma sálmabók
á prent og kirkjulegu tímariti. Til þess
þyrfti ég að nota peningana sem fara
í útsvarið. Ég veit að þeir í bæjarstjórn-
inni verða hrifnir ef þeir frétta að þeir
hafi fengið svona mann í bæinn.
— Þú hefur víða stundað prestsskap,
séra Halldór. Hvar hefurðu kunnað
bezt við þig: Flatey á Breiðafirði, Suð-
ureyri, Skagafirði, Vestmannaeyjum,
Norðfirði?
— Ég sé aldrei staðina, svarar séra
Halldór, ég lifi í öðrum heimi. Náttúr-
lega get ég séð landslagið þegar ég vil
En það er alls staðar gott að vera. Ég
lít á allan heiminn sem mitt prestakall.
Og það hefur alltaf verið mín hugsjón
að prestar ættu að flytjast búferlum
nokkrum sinnum á ævinni, fara víða.
Nú hef ég í hyggju að skrifa biskupi
og biðja hann greiða fyrir því að ég
verði farandpredikari í sumar. —
Annars ei'u staðir misgóðir í efnalegu
tilliti, til Skagafjarðar kom ég með
þrjá hesta en átti 30 þegar ég fór.
— Trúir þú á kraftaverk, séra Hall-
dór?
— Auðvitað.
— Hefur þú orðið vitni að krafta-
verkum?
— Ég reikna allt lífið sem krafta-
verk. Ég hef oft þreifað á handleiðslu
Guðs. En ég hef aldrei skrásett neitt af
því tæi. Ég veit að það er yfir mér
vakað en ég er ekki sú manntegund
sem safnar vitnisburðum. Þetta er svo
sjálfsagt mál, það er ekki tiltökumál og
þarf ekki að safna því saman eins og
draugasögum. Þegar ég var fermdur
valdi faðir minn mér að einkunnarorð-
um versið Láttu Guðs hönd þig leiða
hér.
— Geturðu nefnt mér dæmi um
handleiðslu Guðs?
— Einu sinni var ég á ferð í blind-
byl og fannfergi. Ég varð að skríða á
fjórum fótum og var orðinn alveg lé-
magna. Þá dokaði ég við og gerði bæn
mína þarna í snjónum og sortanum.
Þá brá svo við að ég fékk nýjan kraft
og komst klakklaust á leiðarenda.
— Á dögunum urðu talsverðar um-
ræður um það hvort prestur ætti að
láta sig skipta einkamál sóknarbarna
sinna. Hvert er þitt viðhorf til þeirra
mála?
— Það er skylda prestsins að vaka
yfir sálarheill sóknarbarna sinna og
hann má ekki láta neina feimni aftra
sér frá því, sagði séra Halldór, hins
vegar á hann ekki að hnýsast í þau mál
með hugarfari slúðurberans og vand-
lætarans. Ef hann telur sálarheill ein-
hvers sóknarbarns síns í voða, þá verð-
ur hann að ganga fram í því áð málin
séu leiðrétt, og þá verður ekki komist
hjá því að einkamál ber á góma. Og
það er ekki einvörðungu sálarheillin
ein sem er í voða, oft er það efnaleg
tilvera fólks. Eitt sinn voru nokkrir
prestar samankomnir hjá prófasti okk-
ar og einn okkar skýrði frá því að
stórbóndi einn lifði í hneykslanlegri
sambúð með konu nokkurri. Þau lifðu
saman eins og hjón án þess að vera
gift. „Á ég að veita þeim áminningu?1,
spurði prestur. Því játaði prófastur.
„Og ef þau láta ekki segjast við það,
á ég að veita þeim aðra áminningu og
skora á þau að láta vígja sig?“ Þessu
játaði prófastur einnig. „Og ef það ekki
dugir, á ég þá að veita þeim viðvörun
í þriðja sinn?“ spurði prestur. „Já, ger
þú það,“ svaraði prófastur. „Og ef
þau sinna því ekki, á ég þá ekki að
kæra málið fyrir hreppstjóra og láta
málið ganga að landslögum?“ spurði
prestur þá. En nú lyfti prófastur hönd-
um og svaraði: „Nei, nei, það yrði of
langt gengið.“ Og nú fór svo að stór-
bóndi þessi andaðist en konan sem
hafði búið með honum og alið honum
börn, hún stóð uppi slypp og snauð og
bar ekkert úr býtum.
—- Telur þú, séra Halldór að prestar
hafi nægilega náið samband við söfn-
uði sína?
— Á mínum yngri árum húsvitjaði
ég jafnan þrisvar á ári við Breiðafjörð,
svarar séra Halldór, ég flutti þá pré-
dikun á hverjum bæ. Þetta var vel
þegið af fólki. Einkum minnist ég einn-
ar konu, hún bjó með föður sínum
gömlum á rýru koti milli Kvígildisfjarð-
ar og Skálmarfjarðar. Það var gamall
torfbær og lágt undir loft. Þau áttu
enga kú, fáeinar kindur og ekki nema
tvenn bollapör. En þetta var skynsemd-
arfólk og Guðrún í Svínanesseli var
svo þyrst í guðsorð að hún fylgdi mér
um sveitina á rauðri folaldsmeri til
þess að vera við prédikun á hverjum
bæ.
Halldór Kiljan dvaldist einu sinni
hjá þessu fólki vikutíma, þá hefur
hann verið að stúdera fátæktina. Hann
var oft við messu hjá mér. Hann kom
einu sinni að máli við mig eftir að ég
hafði prédikað í ísafjarðarkirkju. og
sagði: „Það er ýmislegt í ræðunni þinni
sem ég get notað.“ Ætli það hafi ekki
verið eitthvað um séraguðmundarkynið.
Halldór var oft forsöngvari hjá mér.
Einu sinni fórum við víða og við messu
á hverjum stað sungum við: „Þú Guð
sem stýrir stjarnaher.“ Halldór var
afbragðssöngmaður. En eftir að hann
tók kaþólska trú, þá mátti hann ekki
syngja hjá mér. Ég hef alltaf verið
aðalsálusorgari hans, hann tekur mig
stundum upp í bílinn þegar hann rekst
á mig á götu og keyrir með mig upp
að Gljúfrasteini. Daginn eftir er hann
kannski kominn til Vínarborgar.
FÁLKINN 29