Alþýðublaðið - 28.12.1922, Qupperneq 1

1922
Fimtudaginn 28. deiember
309 tölublað
LeikfélagJ^eykj avikur.
Himnaför Hönnu litlu.
LeiliiÖ í livölci kl. 8.
Húsnæðisleysið
Og
afleiðingar þess.
n
Þið er »vo þrautreynd *Uð>
ireynd, að farið er nserri því að
3ÍU á það eina og náttúiulögmál,
að verðlag á nauð<ynjurn og raun
ar öllu fari eítir fraœboði á því
og eítirspurn eítir þvf, én fram
t»oð verður vlð það, að menu haía
meira af einhveiju en þeir hafa
þörf fyrir, og hins vegar itifar
eítirspurn af því, að menn vantar
það, ae.m þörf þeirra heimter,
l»egar svo er, vilja menn eðiilega
alt til vinna að geta fenglð það,
er þá vanhagar um, og geta þvi
þ;ir, er aflógufærir eru, heimtað
fy/ir altt svo að tegja hvað sem
vera skal. Þetts gildir vltanlega
jafnt um húmæði sem um aðrar
þarfir manna.
Samfara þeirri truflan, aem komit
á liferni manna um allan heim
vlð uppkomu helmsstyrjiidarinnar,
var það meðal annars, að rnean
liugðu, fyast ( stað að minsta
koiti, að þeir gætu skotið aér
undau bölinn með því að draga
sem meat úr þörfam sfnum, með
því að spara sem mest. Þessi
tbugsanagai'gur varð jafnframt til
þess, að menn miitu sjónar á þv/,
að maðurinn lifir ekki af einu
saman bravðl. Hann þarf líka
akjóis. £a það vildu menn reyna
að spxra sér, og þá lentu þeír í
öfgar, eins og yant er. Afleiðing
in varð sú, að þvf var alveg slept
að hugsa nokkuð um húsigerð.
Þ..ð kom þá brátt 1 Ijós, að á
þeim lið vasð ekki ap&rað nema
tll skaða. Hútnæði varð brátt of
lítið til, og þí sáu búseigendur
sér leik á borði að hækka verð
á þvf, húsaleigu. Að elga hús
varð gróðavegur, og bússpranglð
ilhæmda hófst Hút voru seld og
keypt, og alt af hækkaði lelgan,
þvf að menn vlldu alt tll vlnna
að fá einhveri staðar Inni. Ltigj
cndum var sagt upp tll þess að
fá þá til að gera heirl leigutil-
boð Ástaadið varð brátt óþolandi
Þá var reyat að koma i veg fyrir
braskið eftir útlendum fyriimynd-
um mcð búsaleigulögum, en þó
þiu hrfi gert áksflega miklð gagn,
þl verður ekki fram hjá þvl geog
ið, að þau hafa hvergi nærri kom
ið að þeim notum, sem ætlast
var til, þvl að tslendingsr kunna
illa að beita lögum eða vel að
fara II kringum þau. Þá var reynt
að lokam eina rélta ráðið, að
byggjí, en því miður of seint.
Dý'rtlðln var komia á hámark, er
f það var ráðiit. Hús, sem þá
voru bygð, verða ekki lelgð nema
með tapi fyrir lægra verð en
samsvarar mjög hárri húsalcigu.
Þau halda þ vf cppi húsaleigunni,
meðan ekki er bygt svo mikið,
að framboð á húsnæði komi (
stað eftlrspurnar ettir þvl. En á
mcðfkn svo er, ráðaat eimtakling
ar ekkl f húsabyggingar, þvf að
á þvi er fyrirsjianlegt t»p.
Þessar áslæður valda þvf, að
húsaleiga er nú miklu hærri en
hún þyrfti að vera eftir öðru
veiðlagi, ef alt væi nokkurn veg
inn eðiilegt um fjölda húsakynn
anna. Af þvi leiðir aftur að húsa-
lefga verður miklu herri útgjalda
líður hjá fólíd, en vera túá tíl
þess, að rétt hlutfall haidist. Verða
menn þvi að spsra sðrar nauð-
syojtr meira en góðu hófi gegnir
til þess að hafa eitthvað ( þessa
húsaleiguhft Jafnframt — og það
er jafnvcl enn þá verra — rýrnar
gjaldþoi manna til opinberra þsrfa,
svo að framkvæmdir af hálfu hins
opinbera verður að tskmarka
miklu meira en holt er menningn
þjóðarinnar. Eins er það, að kaup-
geta manna alment verður mikln
minni en eðltlegt er og æikilegt.
Minni' ráð manna á (é verða til
þess, að daufsra veiður yfir öllu
þjóðllfinu, minni framkvæmdlr.
minni mennieg Hér við bætist,
aðmeð þessu áitandi skapast alveg
ný, óþörf stétt ( landinu, sem sð
meitu leyti er að eins snfbjudýr
á þjóðíélagsllkamanum, húselgend-
ur, sem að eins lifa á srðinum aí
ol hárri húsaleigu
Þetta er óhafandi ástand. Og
þó er ekki hér með alt upptalið.
Meðan svona stendur, er alveg
loku fyrir það skotið, að kaup
geti lækkað nokkuð, en til þess
eru nú gerðar afar-háværar ksöfor.
Ef ekki er beinllnls ætlaat tll þess,
að kjörum verkalýðt hér i landi
fari stöðugt hnignandi og þvl
meir sem meiri ve ða framfarir I
landinu, þá er óœögulegt til þess
að ætlast, að kauptð verði lækkað,
meðan meon stynja undir húsa-
leiguokrinu.
Svona er, hvert aem litið er.
Alls staðar er húsnæðisleyiið fyrir
mcð lamaadi áhrif ifn. Það er
það farg, sem Reykjavíknrbúar
stynja nú þunglegait undir. Það
er ein helzta onök þesi, fyrir
utan fiskbraskið og óstjómina £
bankamálunum, að ekki rakaar
að ráði úr kreppunni, sem rikt
hefir i afkomumálum íslendinga
um hríð og hert hefir svo mjög