Fálkinn - 03.04.1963, Blaðsíða 14

EFTIR STEFAN HELGA AÐALSTEINSSON
„Nei, nei, Gylfi, við skulum ekkert fara strax. Það
er ágætt að sitja hérna og spjalla.“ Það var Björn,
sem talaði.
Pétur horfði yfir borðið á vini sína tvo. Þeir þrír
höfðu alltaf haldið saman frá því þeir kynntust fyrst
í barnaskóla.
„Segðu mér Pétur,“ spurði Gylfi, „hvers vegna
hættirðu á lagernum?“
„Ég komst að raun um að ég hafði engan áhuga á
þessu. Ég var hættur að nenna því, svo að ég flýtti
mér að verða á undan að segja upp.“
„En þú ert ekki búinn að fá neitt annað að gera,
er það?“
„Nei.“
„Hvað hyggstu fyrir?“
„Ég veit það ekki.“
móti götunni verða eins og forvitin augu og háðið
skín út bárujárnsklæddum andlitsdráttunum.
Ef þau gætu gert eitthvað annað en að standa svona
þögul og glottandi, til dæmis að klóra sér í þak-
skegginu og hlæja hátt og hressilega.
Það er annars einkennilegt, hve misjafnlega menn
túlka afstöðu hluta gagnvart sjálfum sér, þessum
kjarna, sem heimur einstaklingsins er ofin utan um.
Pétri fannst sem hann væri að stíga ofan á sjálfan
sig, þegar hann kramdi sígarettuna undir hælnum.
„Bless,“ og hann herti gönguna, en sjálfsvirðing
hans veinaði undan smellum skósólanna við gang-
stéttarhellurnar.
Pétur hætti að stara á spegilmynd sína í búðar-
gluggunum og rölti niður Laugaveginn.
Það versta var að hafa enga afsökun tiltæka handa
Li- nJ
d Jzn
c=r “nJ
d Jn
„Veiztu það ekki?“ Gylfi lyfti augabrúnunum undr-
andi.
,Heyrðu annars. Við skulum taka fimm mínútur
fyrir bílinn,“ sagði Björn.
Sinaberar hendur fletta blöðum og miskunnarlaus
rödd afleiðinganna les, en samvizkan kippist við þrum-
andi raustina.
„Þú ert aumingi. Að láta sér detta það í hug, að
segja upp öruggri atvinnu til þess að yrkja ljóð.
Hættu þessari vitleysu, þótt þú þykist geta það. Þú
hefur ekkert gert í heila viku, sofið fram undir há-
degi og afsakað iðjuleysið við kunningjana. Ef þú
hefðir nú einhverja afsökun. Nei. Þú þorir ekki að
skrifa af hræðslu við það, að þú getir ekki tjáð hugs-
anir þínar rétt á pappírnum. Þú ert hræddur um að
þér takist ver upp en áður. Og svo þorir þú auk þess
ekki að sækja um þá atvinnu, sem þú hefur hug á,
af ótta við að fá nei. Þú hugsar sem svo:
„Á meðan ég fæ ekki nei, hef ég von, og á meðan
ég hef von, hef ég möguleika.“
„Hættu þessu og farðu að vinna.“
„Ég þoli það ekki lengur,“ hugsaði hann, á meðan
hann tróð fötunum ofan í sjópokann. „Þetta er bezta
lausnin.“
Og hann gekk út í dimmt vetrarkvöldið með frost-
bitru og stórum, hvítum snjóflygsum, sem flögruðu
um andlit hans, og skildu eftir rakt hörund. Þær voru
eins og margir litlir kveðjukossar, framkvæmdir með
flýti þess, er lítur á tímann sem aðalatriði.
Pétur sveiflaði pokanum yfir öxlina, og veturinn
stráði köldum kossum sínum yfir borgina. Jafnvel
öskutunnurnar fengu sinn hlut, líkar skemmdum
neðrigómi, þar sem þær stóðu í röð við húsveggina.
Heilar og holar tennur.
Hann stanzaði til þess að kveikja sér í sígarettu.
Þegar dimm húsasund glotta svona við manni,
verða húsin sjálf einnig lifandi. Þessi litlu, gömlu
tvílyftu hús öðlast persónuleika. Tveir gluggar á
kunningjunum. Það var óðs manns æði, að segja þeim,
að hann ætlaði að verða skáld. Þeir mundu líta á
hann sem eitthvert viðundur og segja: „Af hverju
gengurðu ekki tötraklæddur um bæinn? Hvers vegna
læturðu þér ekki vaxa skegg? Þú sést aldrei uppi
á Mokka. Vinur minn, þetta er úrelt hugsjón."
Þetta voru eðlilegar setningar.
Nú á dögum eru skáldin ekki virt fyrir verk sín.
Nú eru þau svo til eingöngu metin eftir andkannan-
legu útliti.
Einu sinni var aldingarður, sem lýðurinn virti fyrir
sér með velþóknun, en einu sinni er ekki núna. Nú
eru aðeins nokkrir hár og skeggprúðir menn í þessum
garði. Þeir halda að þeir séu frumlegir, og sá fræj-
um sínum á báða bóga. En það sem þeim finnst vera
frumleiki, kalla aðrir geðveiki. Menn glotta og henda
gaman að listamönnunum, sem halda, að þeir séu
misskildir vitringar, langt á undan sinni samtíð. Nú
eru skáldin lokuð inni í garðinum, því að almennings-
álitið hefur læst hliðinu. Fræin bíða síðbúinnar sólar-
upprásar, en hinir misskildu vinna sér til hita í hroll-
kaldri veðráttu vanþóknunarinnar.
„Það er bezt að hætta heilabrotum og fara að koma
sér heim.“
Pétur gekk upp í Bergstaðastrætið.
Hann kannaðist vel við húsin hérna. Þau buðu
honum góðan daginn á morgnana, og í hádeginu sögðu
þau: „Verði þér að góðu,“ þegar krakkarnir léku sér
á gangstéttinni með bíla og sippubönd.
Nú sögðu þau ekkert, bara góndu sviplaus út í
myrkrið.
Eiginlega voru það húsin, sem þekktu hann.
Nei, það þurfti enginn að ætla sér að lifa af ljóða-
gerð, eins og málin stóðu. Skáldskapargáfan og þörfin
til þess að yrkja, voru kvillar, sem bar að uppræta
hið bráðasta.
„Bara að ég fengi þessa vinnu,“ hugsaði hann. „Hún
er skemmtileg, andlega þroskandi, og auk þess fengi
ég frið til þess að sinna áhugamálum mínum. Þá væri
14 fXlkinn