Fálkinn - 19.06.1963, Blaðsíða 15

depilinn. Þú munt finna smám saman að þú verð-
mun þig syfja meir og meir og þú munt þrá það
Horfðu fastar og fastar á Kvíta
ur þreytari og þreyttari. Síðan
eitt að fá að hvílast . ..
GREIN EFTIR VIN HÓLM
Fyrstu kynni mín af dáleiðslu var Siggi rauði.
Við vorum herbergisfélagar á héraðsskóla.
Hafði hann þriggja ára forskot á mér og var
því oftast sú leiðarstjarna, sem ég sigldi eftir.
Nafn sitt hafði Siggi rauði fengið út á rauða
hárið sitt, en annars bar hann það með rentu,
því hann var einnig hárauður á himni stjórn-
málanna. Eftirlætis hugðarmál Sigga rauða var
þó ekki pólitíkin, heldur fyrirbærin, sem henni
valda: sáltruflanirnar. Sálfræði átti allan hug
félaga míns, og þar var dáleiðsla hátt á lista.
Gerði hann margítrekaðar tilraunir til að dá-
leiða mig, en: án árangurs.
Eitt sinn er: ég; lá afslappaður á rúmi mínu
og hlustaði á sefandi orð Sigga, datt mér allt
í einu í hug að skipta um hlutverk. Spurði ég
Sigga hvort ég mætti ekki reyna að dáleiða
hann. Það var allt í lagi, og lagðist þá Siggi
fyrir, en ég tók við blýanti, sem á hafði verið
festur lí.till, hvítur depill, og byrjaði að hreyfa
hann fram og aftur fyrir framan augu hans
um leið og ég tautaði: „Horfðu fastar og fastar
á hvíta depilinn. Þú munt finna smám saman,
að þú verður þreyttari og þreyttari. Síðan mun
þig syfja meir og meir og þú munt þrá það
eitt að fá að hvílast. Horfðu fastar og fastar
á depilinn, sem nú mun fjarlægjast þig lengra
og lengra og að lokum muntu sjá hann eins
og litla stjörnu í fjarlægð. Nú svífur þú til
stjarnanna, og þegar þú lítur í kringum þig,
sérðu þúsúndir ljósdepla. Þessir ljdsdeplar byrja
að snúast í kringum þig, og nú ferð þú að
snúast sjálfur. Þú snýst hraðar og hraðar, eii
um leið og þú snýst, gleymir þú þér. Þú sofn-
ar. Þú sofnar. Þú sofnar.“
Nú hafði Siggi rauði lokað augunum og beið
ég nú þögull í nokkrar mínútur til þess að sjá
hverju frám yndi. Satt að segja var ég með
lífið í lúkunum þessar mínútur, því ég var
hræddur um, að ef til vill væri ég að gera
eitthvað, sem ég réði ekkert við Hvað myndi
koma fyrir, ef ég gæti ekki vakið Sigga? Ég
herti þó upp hugann og sagði: „Siggi, opn-
aðu augun óg seztu upp.“ Hann gerði það,
þreytulegá þó, og starði út í loftið. Ég talaði
við hann og uppgötvaði fljótlega, að hann var
öðruvísi en hann var vanur að vera.
Þött ég vissi ekki mikið um dáleiðslu um
þessar múndir, hafði ég lært ýniislegt í sam-
ræðum við Sigga rauða um áhrif hennar. Ákvað
ég því að gera nokkrar tilraúnir með hann.
Ég vissi, að hægt var að láta dáleiddan mann
sjá ofsjónir, þannig að hann sæi hlut, sem alls
ekki var til staðar. Sagði ég Sigga, að köttur
væri á rúminu (sem auðvitað var lygi) og
bað ég hann að lýsa honum. Gerði hann það
í nákvæmum dráttum, sagðist sjá stóran, brönd-
óttan kött. Heyrði Siggi köttinn meira að segja
mjálma. Þegar ég bað Sigga um að klappa
honum, gældi hann við „loftið“ rétt fyrir ofan
rúmið, alveg eins og hann væri að klappa ketti.
Þegar ég hafði sagt, að kötturinn væri farinn,
lét ég Sigga bisa við 200 kílóa ímyndaðan
„kassa“ á gólfinu. Tók hann ógurlega á, en
tókst þó ekki að bifa „kassanum", fyrr en ég
sagði, að nú hefði hann öðlazt yfirnáttúrlega
krafta. Þá lyfti hann honum léttilega.
Ótrúlega aukið minni er einn af eiginleik-
um dáleidds manns. Því dýpri sem dáleiðslan
er, því betra er minnið. Sálfræðingar hafa
komizt að raun um, að hægt er að láta sál-
sjúklinga rifja upp löngu gleymda atburði með
aðstoð dáleiðslu. Oft hafa þessar upprifjanir
góð áhrif á sjúklingana, sem oft „endurlifa“
þessa gömlu atburði. Upprifjun á atburðum frá
t. d. fimm ára aldri orsakar það oftast, að hinn ,
dáleiddi talar eins og fimm ára barn, þegar
hann lýsir atburðunum. Oft koma fyrir spaugi-
leg atvik, þegar menn eru þannig látnir fara
„aftur í tímann“. Einn virðulegur maður hafði
verið fluttur aftur til eins árs aldurs, þegar
hann skyndilega byrjaði að væta buxurnar.
Ég sagði Sigga rauða að ímynda sjálfan sig
sem þriggja ára og bað hann síðan að segja
mér frá einhverjum atburðum. Hann sagði mér
frá ýmsu, sem fyrir hann hafði komið, en til
þess að ganga úr skugga um, að hann segði
rétt frá, spurði ég hann upp á hvaða vikudag
4. afmælisdagurinn hans hefði borið. Ég gat
auðvitað ekki dæmt um sannleiksgildi frásagna
„Sigga litla“, þar sem ég þekkti ekkert til
bernsku hans. Ef hann hins vegar gæti sagt
mér vikudaginn sem 4. afmælisdagur hans hefði
borið upp á, væri það að sjálfsögðu óbein sönn-
un. Þetta gerði hann auðveldlega. Ég bar svar-
ið síðan saman við almanakið, og reyndist það
rétt. Þegar maður verður vitni að slíkum af-
rekum dáleiddra manna, getur maður ekki
annað en furðað sig á því, að enn skuli vera
til menn, sem álíta dáleiðslu aðeins uppgerð
og leik. Það hlýtur t. d. að vera erfitt að
ímynda sér, að dáleiddur maður, sem skorinn
er upp gjörsamlega sársaukalaust, sé aðeins
að leika og geri sér upp sársaukaleysið.
Siggi rauði hafði sagt mér, að afköst manna
ykjust venjulega allt upp í 60%, þegar þeir
væru dáleiddir, og oft gætu menn gert ýmis-
legt í dáleiðslu, sem þeir gætu ekki undir venju-
legum kringumstæðum. Einnig sagði hann mér,
að ávallt myndaðist sérstakt „samband“ á milli
þess sem dáleiðir og hins dáleidda. Til þess að
rannsaka þetta „samband“, bað ég einn af skóla-
félögum mínum að segja Sigga rauða að fram-
kvæma eitthvað. Þegar hann gerði það, var
eins og Siggi heyrði ekki til hans, enda hreyfði
hann sig ekki, þótt honum væri skipað að
hoppa yfir línu. Ef ég hins vegar sagði Sigga
rauða að hlýða skólafélaganum var öðru máli
að gegna. Þá gerði hann allt, sem honum var
sagt.
Næst lét ég Sigga setjast við skrifborð það,
sem við lærðum lexíurnar við. Þar höfðum við
ritvél og bað ég hann að skrifa fyrir mig vísu.
Fyrir utan gluggann var hríð og slæmt veður.
Stormhrinurnar börðu á gluggann, og það hef-
ur líklega haft áhrif á kveðskap Sigurðar. Ég
vissi, að hann hafði aldrei haft áhuga fyrir því
að gera vísur og kunni því ekkert til stuðla
og höfuðstafa. Vísan varð samt merkilega góð.
Framh. á bls. 30.
FÁLKIISN 15
\