Fálkinn - 24.07.1963, Blaðsíða 32

Þá vcrð vg skolinia
'•amh. ai bls. 31.
ains bölvað og maður gæti haldið.
ia er jú Síbería og fangavist þar
ur aldrei verið álitin neitt sældar-
aauð. Það var einangrunin, sem £ór
verst með okkur og þetta, að frétta
ekkert af fólkinu okkar heima í Þýzka-
landi. Ég skrifaði bréf og reyndi öll
möguleg ráð til þess að koma heim,
en allt kom fyrir ekki. Þetta hafði sín
áhrif á fólkið heima, eins og síðar átti
eftir að koma í ljó,s. Ég veit ekki hvað
þið hafið haft að borða á íslandi í stríð-
inu, en það hefur ábyggilega verið mik-
ill veizlumatur borið saman við fæðið
okkar í Síberíu. En gátum við búizt
við því betra? Höfðum við ekki ráð-
izt inn þetta land, rænt, brennt og drep-
ið? Og fórum við sjálfir betur með
fangana fangabúðunum heima? Við viss-
um þá ekki um Belsen eða Auswitch
og okktir þýzku hermönnunum sem vor-
um þarna, fannst líf okkar hreinasta
helvíti. En árin liðu og flestir tórðu.
Fangaverðirnir okkar voru alls ekki
eins slæmir og við í upphafi héldum
og við unnum þeim af trúmennsku.
Það var bezt fyrir alla, eins og komið
var.
Ég var búinn að vera þarna í eitt-
hvað þrjú ár þegar styrjöldinni lauk.
Það fréttum við reyndar ekki fyrr en
nokkuð löngu seinna, því við höfðum
lítið samband við umheiminn og sáum
engin blöð, enda þótt flestir okkar gætu
orðið lesið rússnesku. Og við töluðum
hana prýðilega, var okkur sagt.
Svo, einn dag þegar við vorum að
búast til skógarhöggs, kom yfirmaður
fangabúðanna og sagði, að við yrðum
ekki lokaðir inni lengur, en við yrðum
heldur ekki fkuttir til baka til Þýzka-
lands. Við hefðum komið til Sovétríkj-
anna til þess að eyðileggja og við hefð-
um eyðilagt mikið. Við gætum þess
vegna hjálpað til við uppbygginguna og
unnið að landbúnaðar.störfum á búun-
um, sem voru þarna nokkru sunnar.
ViS urðum mjög fegnir, en okkur var
jafnframt ljóst, að böggull fylgdi
skammrifi: Við fengum ekki framar
mat í fangabúðunum og urðum að
bjarga okkur sjálfir. Við vorum fjórir,
sem unnum saman í uppskeruvinnu
þetta haust. Við bjuggum í kofa, og
líðan okkar var ekkert verri en margra
þeirra, sem gerzt höfðu landnemar í
Síberíu. Um veturinn var hart í ári
og við reyndum margt til matfanga,
en það var erfitt vegna þess áð við
gátum ekki veitt í skógunum; við vor-
um vopnlausir. Það helzta var að veiða
fisk upp um ís. Stundum þegar maður
var svangur, tók maður fiskinn eftir
að hann var vel stirðnaður í ísnum og
át hann hráan. Ég man ennþá eftir tíma-
bili, sem við vorum stundum mjög
svangir og hve gömsætur hrár fiskur-
inn var. En það var nóg af eldiviðn-
um og okkur var ekki kait Fötin voru
'•æflar við sníktum, en Rússarnir
sjálfir voru varla aflögufærir á þess-
um árum. Á þessu tímabili kynntist
ég Rússunum, og ég verð að segja, að
þeir eru prýðisfólk, alveg burtséð frá
þessari fáránlegu kommúnistastjórn
þeirra. Þegar búið verður að koma
henni fyrir kattarnef, gæti ég vel hugs-
að mér að búa í Rússlandi.“
Fritz stóð upp og kveikti sér í sígar-
ettu. Skipið skreið áfram með jöfnum
hraða og þungur niður vélanna heyrð-
ist eins og í fjarska. Hann saug sígar-
ettuna þangað til ekkert var eftir sjáan-
legt, og hann hlýtur að hafa brennt
sig. Þá spýtti hann smástubb og hélt
áfram:
„Svona gekk þetta í þrjú ár. Við vor-
um orðnir vonlausir um að við kæm-
umst nokkurn tíma heim. Á einu sam-
yrkjubúinu, og ég held reyndar á þeim
flestum, var uppfræðari, sem talaði við
okkur um ágæti kommúnismans.
Auðvitað lét maður þessar ræður um
ágæti kommúnismans sem yind úm eyr-
un. þjóta, en undir þeim þróaðist með
mér áætlun um flótta heim. Þeir höfðu
sagt, að í hálfu Þýzkalandi væri komm-
únistaríki. Að komast þó ekki væri nema
þangað, var sama sem að komast heim.
Ég fór að leggja við hlustirnar og sýna
áhuga, þegar rætt var um kommúnisma
og ágæti kerfisins. Svo eftir nokkurn
tíma fór ég til trúnaðarmannsins og
sagði honum að ég væri orðinn mjög
hrifinn af kommúnismanum: Hvort ég
gæti ekki komizt á skóla til þess að
læra meira um þá ágætu stefnu? Trún-
aðarmaðurinn var svo glaður, að ég
skammaðist mín fyrir svikin. En hvað
átti ég að gera? Engin leið að komast
til baka fleiri þúsund kílómetra alls-
laus og illa klæddur. Eftir bréfaskiftir
var mér sagt að mæta til prófs. Ég tal-
aði fjögur tungumál og gæti því komið
að gagni. Ég beið milli vonar og ótta
og ég trúði því víst varla sjálfur, þeg-
ar járnbrautarlestin áleiðis til Moskvu
rann af stað með mig innanborðs.
★ FRELSI.
Og ef allt gengi vel, væri írelsið fram-
undan. Ég kom til Moskvu og var sett-
ur í skóla fyrir efnilega útlenda komm-
únista. Á þessum skóla var ég í níu
mánuði og leið í alla staði vel. Kannski
hefur hugsunin um að mér yrði snúið
við og sendur aftur til Síberíu stund-
um haldið fyrir mér vöku, en eftir allt,
sem á undan var gengiðj fyrst í stríð-
inu og síðar í fangabúðunum, fagnaði
maður hverri góðri stund af einlægni.
Eftir níu mánuði á skólanum tók ég
próf og var spurður hvort ég vildi frek-
ar halda áfram námi í aðra níu mánuði
eða hverfa til Austur-Þýzkalands, „og
taka þar þátt í hinni kommúnistisku
uppbyggingu lands míns“, eins og sá
sem við mig ræddi orðaði það. Ég átti
bágt með að leyna fögnuði mínum. Að
áætlunin um að komast heim mundi
standast, var meira en taugarnar þoldu.
En þetta vakti sem betur fer ekki grun-
semdir, því hvað var eðlilega en að
sanntrúaður kommúnisti fagnaði því að
fá tækifæri til þess að boða . löndum
sínum hina „einu réttu stefnu“.
Svo kvaddi ég Moskvu og fór til
Austur-Þýzkalands. Þar beið mín góð
staða og ég tók til starfa sem pólitísk-
ur fulltrúi við stofnun. Ekki hafði ég
heyrt frá fjölskyldu minni öll þessi ár
og hún ekki frá mér. Ég bað þess vegna
yfirmann minn leyfis að fá að skreppa
til Vestur-Þýzkalands til þess að ná í
fjölskylduna. Daginn eftir fór ég til Ber-
línar og þaðan til Hamborgar.“
Klettarnir á Helgoland voru farnir að
skýrast, og eftir stutta stund myndi
„Wappen von Hamburg“ varpa akker-
um úti fyrir eyjunni. Ég beið eftir að
heyra framhaldið og Fritz sagði:
★
„Við erum að verða komnir, svo það
er bezt að gera langa sögu stutta. Þegar
ég kom heim, gaf ég mig strax fram
sem pólitískur flóttamaður og hóf að
leita fjölskyldu minnar. Konan mín,
sem svo lengi hafði beðið frétta af mér,
var þá gift öðrum manni. Mér fannst
það sárt þá, en gat ekki áfellzt hana
og kannski var það okkur báðum fyrir
beztu. Fólk breytist svo ótrúlega mikið
á styttri tíma en sjö árum. Börnin mín
voru því sem næst uppkomin. Sonur
minn er nú farinn til sjós. Dóttir mín
er gift. En síðan ég kom heim og jafn-
aði mig á breyttum kringumstæðum,
hefur mér liðið vel. Samt hef ég viss-
ar áhyggjur. Ég þekki tvenna tímana
og mér sýnast hættulegar blikur á lofti.
Ég hef áhyggjur vegna endurvakningar
hernaðarandans hér í Þýzkalandi. Kann-
ski geta ævintýramenn leitt þjóðina
fram á sama hengiflug og nazistum
tókst. Samt getur enginn áfellzt okkur
fyrir að endurhervæðast, meðan óvíg-
ur her er handan landamæranna. Og
ef sá her kæmi hingað, þá yrði ég að
öllum líkindum sá fyrsti, sem yrði skot-
inn.“
Sv. S.
IMIAGHRA
Framh. af bls. 25.
Ég settist niður og bjó mig undir að
bíða eftir honum. Eftir nokkra stund
heyrði ég í bílnum aftur, hann þaut
framhjá húsinu. Litlu síðar þaut hann
aftur framhjá. Ég fór til herbergis mins
og sótti sígarettur og settist aftur, dyrn-
ar voru lokaðar og ljósið slökkt.
Það var engin hugsun í höfði mínu
þá. Það var engin þörf á að undrast
eða hlakka til. Vegurinn var ruddur.
Loks heyrði ég raddir. Thanos var
að segja eitthvað um kvöldverð. Svo
opnuðust dyrnar og Alexis kom inn.
Hann leitaði að slökkvaranum og sá
mig ekki í sæti mínu nálægt rúminu.
Ég kveikti á náttlampanum. Hann
stanzaði og leit á mig, hið vingjarnlega
bros, sem hafði verið á andliti hans,
hvarf og andlit hans varð svipbrigða-
laust. Hann lokaði hurðinni á eftir sér
og fór að láta eins og ég væri ekki í

■'AlkINN