Fálkinn - 24.07.1963, Page 38

Vann síærðfræði
Frh. af bla. 36.
Leið hans lá úr fangelsi í fangabúðir.
Og nú hóf frú Trachtenberg baráttu til
að bjarga manni sínum. Hún rifjaði
meðal annars upp kunningsskap við
háttsettan liðsforingja sem hafði gert
hosur sínar grænar fyrir henni, þegar
hún var söngkona í Berlín.
Trachtenberg var að lokum komið
fyrir í Sachenahausen-fangabúðunum,
eftir endalausar yfirheyrslur, pynding-
ar og nauðungarvinnu. í fyrstu hafði
hann varðveitt kjarkinn með því að
skrifa spakmæli. Þau voru ekki öll
vingjarnleg. „Það eru til menn, sem eru
eingöngu saurverkamenn,“ skrifaði
hann dag nokkurn á vinnuseðilinn.
„Hérna er spakmæli handa þér,“ sagði
hann við fangavörðinn, sem safnaði
seðlunum saman. Refsingin var fólgin
í húðstrýkingu. Huggun Trachtenbergs
var nýtt spakmæli: „Það er ódýrt að
framfleyta píslarvottum. Þeir þurfa að-
eins að fá kross!“ Fyrir þetta fékk
hann einangrunarklefa og minni
skammt. „Eðlileg megrun líkamans er
heilsusamleg. Megrun heilans er aftur
á móti oft banvæn,“ hélt hann áfram.
Eftir þetta spakmæli voru öll ritföng
tekin frá honum. En hann vildi halda
heilanum skýrum. Þá fór hann að yfir-
vega það. sem af ævi hans var, og allt
í einu kom honum dálítiS í hug frá
Berlínardvölinni: Reiknivélin hjá Siem-
ens! Hvernig starfaði hún nú aftur? Og
í huganum fór hanh að hugleiða alla
starfsemi reiknivélar: margföldun, sam-
lagningu og þar fram eftir götunum.
Gæti maður ekki reiknað hugareikning
alveg eins vel og reiknivél? Hann reif
af sér neglurnar og rissaði með þeim
á steypt gólfið. .
Hann starfaði í ákafa, kerfisbundið.
Hann gleymdi aRri eymdinni fyrir
utan, óhreinindunum og ódauninum frá
líkbrennsluofnunum. Heimur hans var
orðinn heimur talna, sem beygðust og
létu að stjórn, eins og þegar barn leik-
ur sér að móta leir. Skálavörðurinn
leit í fyrsta sinn á hann með eins konar
meðaumkvun. Nú var fanginn loksins
orðinn vitlaus! Á vissan hátt var hann
það. Hann fékk að vita, að það ætti
að lífláta hann, en hann hélt bara
áfram að reikna. Hann hafði ekki neitt
á móti því að deyja. En hann vildi sigr-
ast á tölunum, hann vildi ljúka við
reikningskerfi sitt áður.
Á skírdag 1944 var Jacow Trachten-
berg fluttur burt. Leiðin lá framhjá lík-
brennsluofnunum — til járnbrautarinn-
ar, þar sem hann var fluttur í gripa-
vagni til fangabúða rétt hjá Leipzig.
Hann grunaði ekki, að kona hans hafði
talið „vin“ sinn, varnarliðsforingjann,
á að skrifa falska flutningsskipun. Frá
Leipzig var hann sendur til vinnubúða
í Triest 10 dögum síðar. Frú Trachten-
berg kom á eftir, notaði sinn síðasta
eyri til að múta vörðunum til að smygla
bréfi inn til fangans, sem vann við
grjóthögg. Og lágskýjaða aprílnótt árið
1945 skreið Trachtenberg undir gadda-
vírsgirðingarnar og hitti Alice sína eftir
sjö ára aðskilnað. síðasta spölinn flúðu
þau saman. Hann lá yfir Alpana inn
yfir svissnesku landamærin. Fararstjór-
inn var skotinn á leiðinni heim aftur ..
í þriðja sinn stóð Trachtenberg upp
sem flóttamaður í framandi landi, þar
sem hann þekkti engan og átti ekkert.
Hann var veikburða og niðurbrotinn
líkamlega, en vilji hans var óbugaður.
Hvar gæti hann í skyndi aflað einhvers
fjár? Þá datt honum reiknikerfi sitt í
hug! Svissnesku barnakennararnir —
væri það ekki eitthvað fyrir þá? Hin
frægu svissnesku verkfræðifyrirtæki?
skólarnir? Flóttamannabúðirnar voru
rétt fyrir utan Zúrich — þess vegna
knúði hann dyra hjá umsjónarmanni
skólamála í Zúrich. Nei, takk! Kennar-
ar barnanna áttu nógu erfitt með að
fá þau til að reikna á blaðinu. Enginn
áhugi væri fyrir hugareikningi! Já, en
bankarnir? Nei, takk, þeir notuðu
reiknivélar!
Sieber lögreglustjóri var vingjarnleg-
ur maður, og hann vildi ógjarnan valda
hinum þrautgóða flóttamanni með grá-
bláu augun vonbrigðum. En hann gat
ekki skipað lögreglumönnum sínum að
að setjast á skólabekk til að læra að
reikna. Það hafði meira að segja verið
Hvum aadskotann gorir iað
til JjCtt ctrákurinn oinn
ckvotti bleki 1 kann Gunnj
K Vil (s íí aa vita et]
38 FÁLKINN