Fálkinn - 04.04.1966, Page 10

HRAÐBRAUTIR
AÐ MARKINU
Samtal við IVIaríu IVIarkan
söngkennara
Textá: Steinunn S. Briem
Það var í París sumarið 1841.
Hún stóð frammi fyrir nafnkunn-
asta söngkennara heimsins og
beið dóms hans. Ung stúlka um
tvítugt. en ekki óreyndur byrj-
andi, heldur dáð söngstjarna
sem heillað hafði hlustendur ár-
um saman með einstœðri radd-
fegurð sinni og túlkunarhœfi-
leikum.
„Ungfrú,“ sagði Manuel Garcia vafn-
ingalaust, „rödd yðar er glötuð.“
Þetta var erfiðasta stund ævi hennar,
sagði Jenny Lind síðar. En hún lét ekki
hugfallast. Hún sárbændi Garcia að
hjálpa sér, og loks féllst hann á að
reyna — með því skilyrði, að hún hvíldi
röddina algerlega 1 sex vikur, syngi
ekki einn tón og talaði aðeins í hvísli.
Eftir'það hófst þjálfunin.
Hver árangur hennar varð þarf ekki
að fjölyrða um. „Sænski næturgalinn"
skipar veglegan sess í tónlistarsögunni
og söng sig inn í hjörtu áheyrenda
sinna víða um heim.
AÐFERÐIN sem bjargaði rödd Jenny
Lind, hinn göfugi ítalski bel canto
skóli, dó til allrar hamingju ekki með
Garcia. Faðir hans sem einnig hét Man-
uel Garcia var Spánverji, einn frægasti
tenor sinna tíma og söng m. a. fyrstur
manna hlutverk Almaviva í Rakarinn
í Sevilla sem Rossini hafði skrifað sér-
staklega fyrir rödd hans. Börnum sín-
um þrem kenndi hann söngaðferðina,
og þau urðu öll heimskunn, Manuel sem
söngkennari og vísindamaður (hann
var sæmdur doktorsnafnbót fyrir upp-
finningu sína á barkaspegli), Maria
Malibran og Pauline Viardot-Garcia sem
söngkonur. Maria lézt ung að árum, en
Pauline söng og stundaði söngkennslu
fram tii hárrar elli.
TTVAÐ kemur þetta nú Maríu Mark-
XT an við? Jú, meðal nemenda Paul-
ine Viardot-Garcia var Ella Schmúcker
sem síðar varð einn af þekktustu söng-
kennurum Þýzkalands. Og hjá Ellu
Schmúcker lærði okkar frægasta príma-
donna að syngja.
Ævisaga Maríu Markan er komin á
bókamarkaðinn fyrir skömmu, svo að
hennar hádramatíska feril þarf ekki
að rekja hér. Það er ekki söngkonan
María Markan sem nú er til umræðu,
heldur söngkennarinn María Markan
sem þjálfar nemendur sína samkvæmt
reglum hinnar fornfrægu Garcia-aðferð-
Nýliðar fá ekki
nóg tœkifœri
„Æ, elskan mín, heldurðu, að ég sé
ekki alveg búin að tæma mig með ævi-
sögunni?“ segir María með hljómmiklu
röddinni sinni sem fyllir stofuna jafnvel
þegar hún talar lágt. „Ætli ég hafi
þar nokkru við að bæta?“
En þegar minnzt er á Söngskólann
hennar lyftist hún í sætinu. „Já, þú
trúir bara ekki hvað mér finnst gaman
að kenna — ég hefði aldrei haldið, að
ég æíti eftir að fá svona mikinn áhuga
á söngkennslu. Stundum gleymi ég mér
svo gersamlega, að tíminn flýgur án
þess að ég taki eftir því. Þegar ég finn,
að það eru góðir hæfileikar . . .“
Og hún telur upp nokkur nöfn, sum
þegar landsþekkt, önnur sem enn hefur
lítið heyrzt um. „Vandinn er að koma
þeim á framfæri, nýliðar fá ekki nærri
nóg tækifæri til að koma fram opinber-
lega og afla sér reynslu. Ég bind miklar
vonir við sjónvarpið þegar það tekur
til starfa, en mér finnst útvarpið ekki
hafa verið hjálplegt að kynna nýja
söngvara. Maður heyrir alltaf sömu
raddirnar upp aftur og aftúr, það vant-
ar meiri tilbreytni, ferskan blæ.“
Atvinnuhorfurnar
ekki glœsilegar
„Kennirðu aðallega kvenfólki eða
hefurðu konur og karlmenn jöfnum
höndum?“
„Ég hef fleiri konur — þeir hafa eng-
an tíma, þessir karlmenn, þeir fáu sem
hafa verið hjá mér eru allir meira eða
minna uppteknir vegna vinnu, og þá
næst náttúrlega ekki sami árangur.
Það er svo sem ekki nema eðlilegt, því
að atvinnuhorfurnar eru ekki glæsileg-
ar: fyrir kannski 2% er það eitthvað að
vissu marki, fyrir hina lítið sem ekkert,
ja, syngja í kórum og stöku sinnum ein-
söng á skemmtunum eða við jarðarfar-
ir, ekkert sérstaklega lokkandi.“
„Hvað telur þú vera algengustu radd-
ir hér á landi?“
„Um það er ómögulegt að segja, því
að það er ekki hægt að dæma eftir ó-
skólaðri náttúrurödd. Meðan fólk ekki
kann að syngja fer það að eins og því
þykir þægilegast og gerir sér litla grein
fyrir möguleikum raddarinnar. Sviðið
er venjulega ekki vítt fyrr en farið er
að þjálfa það, og þá getur komið allt
annað í ljós en ætla hefði mátt í byrj-
un.“
Engar hraðbrautir
að markinu
„Hvað er það fyrsta sem þú kennir
nýjum nemendum?"
„Númer eitt er að leggja millilagið
rétt. Þótt fólk geti sungið er náttúru-
röddin ekki alltaf á réttum stað, og
fyrsta stigið er að kippa þeim þætti í
lag, a. m. k. veit ég ekki um neinn skyn-
saman kennara sem byrjar öðruvísi.
Annað stigið er að fikra sig smám sam-
an upp í hæðina, og þegar ég finn, að
nemandinn er að ná valdi yfir hæsta
sviðinu fer ég að fikra mig niður á við.
Einkum á þetta við um kvenraddir, en
ég hef líka góða reynslu af að nota
þessa aðferð við karlmenn. Þriðja stigið
og ef til. vill það vandasamasta er að
brúa bilið milli brjósttóns, millitóns og
höfuðtóns þannig að úr verði ein sam-
felld heild og hvergi ójöfnur á. Þá loks
er það er fengið getur nemandinn orðið
fyrsta flokks atvinnusöngvari.“
„Tekur það ekki oft mjög langan
tíma?“
„Ja, söngnám tekur alltaf langan
tíma eins og annað listnám, það eru
ekki til neinar hraðbrautir að mark-
inu. Enginn reiknar með, að byrjandi
í hljóðfæraleik geti strax farið að spila
vírtúósastykki, en söngvarar eiga að
geta troðið upp með óperuaríur og er-
fiðustu lieder eftir nokkurra mánaða
nám. Þetta er auðvitað eins og hver
önnur fjarstæða. Fátt er eins varhuga-
vert og að ofreyna röddina; það getur
hæglega farið svo, að söngvarinn bíði
þess aldrei bætur ef hann beitir rödd-
inni skakkt eða leggur of mikið á hana
í byrjun.“
Alhliða menntun
heíur mikla þýðingu
„En langar ekki flesta til að glíma
við örðugustu viðfangsefnin einmitt
þá?“
„Jú, það er óneitanlega freistandi, og
því minni bakgrunn sem þeir hafa í
músík og söng þeim mun meiri hætta
er á þessum misskilningi. Það hefur
óendanlega mikið að segja fyrir söngv-
ara að hafa sem mest alhliða þekkingu
á tónlist og yfirleitt sem víðtækasta
menntun, enda gengur þá sjálft söng-
námið betur. Stundum verð ég fyrir
því, að nemendur vilja undir eins fara
að syngja lög sem eru þeim ofviða. Ég
leyfi þeim að reyna, en þegar þeir kom-
ast að raun um, að það gengur ekki
nógu vel tek ég þau af þeim og segi:
,Nei, þetta er enn ekki tímabært.1 Þeir
verða kannski fyrir vonbrigðum í bili,
en seinna skilja þeir það og sjá, að það
borgar sig betur að ná tökum á léttari
verkefnum fyrst og láta hitt bíða þang-
að tiL meiri kunnátta er fengin.“
Framh. á bls. 43.
FALKINN