Fálkinn - 04.04.1966, Blaðsíða 13

VANÞAKK-
LÁTASTA STARF
I VERÖLDINNI
Samtai vift
Vincenzo IVI. Demetz
söngkennara
Texti: Steinunn S. Briem
„Þctð er vanþakklátasta starf
í veröldinni aS vera söngkenn-
ari,” segir maestro Vincenzo
Maria Demetz meS suSrœnni
axlaypptingu. „ÞaS sagði kenn-
arinn minn alltaf. Ef söngvaran-
um gengur vel. nú, þá er það
náttúrlega allt honum sjálfum
að þakka — en gangi honum
illa er það að sjálfsögðu kenn-
arans sök.“
Ja, reyndar heitir hann Sigurður
Franzson samkvæmt íslenzkum lögum,
en það verkar eitthvað svo hjákátlega
að kalla hann annað en Demetz
Hann hefur verið hér næstum ellefu
ár og talar íslenzku reiprennandi, er
þó heimavanari í ítölsku og þýzku.
„Landið mitt tilheyrði Austurríki þegar
ég fæddist í Dólómítafjöllunum árið
1912 og var innlimað í Ítalíu árið 1919.
Eg var því Austurríkismaður fyrstu sjö
ár ævinnar, síðan ítali hvort sem mér
var það ljúft eða leitt, og loks er ég
nú orðinn fslendingur. Ég veit svei mér
ekki hvað ég er í raun og veru. Við
viljum vera sjálfstæð þjóð í Suður-
Týról, en það hefur ekki gengið sem
bezt að koma hinum í skilning um það.
Bandaríki Evrópu er hugsjón sem við
myndum allir fylgja af eldmóði; þá
fyrst fengjum við kannski að vera nokk-
urn veginn frjálsir og óháðir.“
Söngvarar hér þurfa að
geta lifað af list sinni
„Varstu búinn að kenna mikið áður
en þú komst til íslands?“
„Ekki nein ósköp, áður söng ég mest
sjálfur. En ég hef alltaf haft áhuga á
að kenna söng. Ég bjó átján ár í Milano
og hafði nokkra nemendur seinni árin,
þeirra á meðal voru fslendingar sem
vildu fá mig til að kenna á íslandi.
Ég skrapp hingað í sumarfrí, en ein-
hvern veginn varð dvölin lengri en til
stóð,“
„Hvað finnst þér um efniviðinn hér?“
„Áhuginn á söng er mikill; maðuf
þarf ekki annað en líta á alla þessa
kóra til að sjá, að fólk hefur gaman af
að syngja. En íslenzk músíkmenning er
ung að árum og á enga hefð að baki
sér, það skortir meiri almenna tónlistar-
fræðslu, og svo er þetta stóra vanda-
mál — söngvarar hafa ekki tækifæri
til að lifa af list sinni. Hver kærir sig
um að eyða mörgum árum í erfitt nám
og sjá ekki fram á neina atvinnumögu-
leika þegar því er lokið? Það er ekki
nóg að syngja öðru hverju við jarðar-
farir eða á pólitískum fundum úti um
landið. Ég veit um margt fólk sem hef-
ur prýðilegar raddir, en gefur sér ekki
tíma til að þjálfa þær eða treystir sér
ekki að leggja út á svona óvissa braut.
Hér þyrfti að sýna a. m. k. tvær óper-
ur og eina óperettu eða söngleik á ári
og koma upp flokki fastráðinna söngv-
ara. Aðsóknin að tónleikum Sinfóníu-
hljómsveitarinnar sýnir, að almenning-
ur hefur áhuga á klassískri tónlist,
samanber 9. sinfóníuna fyrir skemmstu
— Beethoven hefur aldrei unnið annan
eins sigur og hér, slær meira að segja
út bítlamúsíkina!“
Enginn vill syngja
millirödd
„Hvaða raddir eru algengastar hér-
lendis?“
„Mér finnst bera mest á tenorum og
bössum, en aftur á móti er mjög lítið
um barítóna og mezzosóprana. Ég veit
ekki hvernig við færum að ef Guð-
mundur Jónsson væri ekki! Kannski
stafar þetta af því, að fólki finnst ekki
taka því að þjálfa nema háar raddir
sem oft þykja glæsilegri. Og í kórum
vill helzt enginn syngja millirödd, þess
vegna er meira framboð á sóprönum
en mezzosóprönum. Annars er erfitt að
segja um svona hluti nema eftir ná-
kvæmar rannsóknir á þeim efnivið
sem fyrirfinnst um allt landið. Því
lengra sem farið er norður á bóginn
þeim mun bjártari verða raddirnar, og
ég hef heyrt hérna fyrir norðan hvíta
tenora, mjög sérstæðar raddir. Það eru
menn sem aldrei hafa farið í mútur,
heldur varðveitt sínar háu, ótrúlega
björtu náttúruraddir. Ef hægt væri að
þjálfa hvítan tenor og gefa honum til
viðbótar þann styrk og hljómmagn
sem óperurödd þarf að hafa fengi mað-
ur þar stórkostlegan söngvara, álít ég.“
íslenzkir söngnemar
of innilokaðir
„Hverjir eru helztu veikleikar ís-
lenzkra söngnema, finnst þér?“
„Þeir eru of innilokaðir, of feimnir
og stífir, eiga oft erfitt með að sýna til-
finningar sínar, þeir þurfa að losna við
þessar hömlur og verða frjálsari í allri
sinni túlkun. Ég skil þetta vel eftir
rúmlega tíu ára dvöl á íslandi, því að
ég sé hvernig baráttan við náttúruöflin
og óblítt veðurfar hefur mótað skap-
gerð þjóðarinnar. Það er ekki nema eðli-
legt, að margra alda erfiðleikar, fátækt,
kuldi og dimma skilja eftir djúp spor.
En nú er heimur íslendinga að opnast,
fólk ferðast meira til annarra landa og
verður þannig frjálslegra og opinskárra,
og nýir menningarstraumar leika um
landið. Það er verið að byggja upp á
mörgum sviðum fyrir framtíðina, en
sönglistin hefur orðið út undan í þeirri
viðleitni. Mann langar að geta gert eitt-
hvað og orðið að gagni, og ég get aldrei
endurtekið of oft, að nú þarf sem bráð-
ast að undirbúa jarðveginn fyrir fram-
tíð íslenzkra söngvara, til að ekki glat-
ist dýrmætur tími.“
„Hvað hefurðu haft marga nemend-
ur síðan þú komst hingað?“
„Ég veit það ekki nákvæmlega, en
síðan Söng- og óperuskólinn minn tók
til starfa í júní 1957 hafa hundrað
níutíu og fjórir nemendur verið í hon-
um, sumir stuttan tíma og aðrir leng-
ur, og við höfum haldið sex nemenda-
tónleika á þessum árum.“
Gagnkvœmur skilningui
nauðsynlegur
„Hvernig líkar þér að kenna?‘r
„Ég hef oft þakkað guði hjartan-
lega, að hann skyldi gefa mér þolin-
mæði í vöggugjöf! Jú, það er gaman
að kenna góðum nemendum sem hafa
hæfileika og vilja til að læra Eina
fólkið sem fer í taugarnar á mér er
það sem allt þykist vita. enda er
ómögulegt að kenna þeim sem alltaf
segja: ’Já, ég veit það‘ jafnvel áður en
maður byrjar á setningunni Ég beini
athygli minni fyrst og fremst að músík-
ölskum og raddlegum hæfileikum nem-
andans og reyni að þroska hjá honum
tilfinningu fyrir tónlistinni og listrænni
túlkun hennar. Ef hann skilur ekki
sjálfa músíkina getur hann heldur ekki
beitt röddinni rétt. Sambandið milli
nemanda og kennara þarf að vera hlýtt
og gott, byggt á vináttu og skilningi,
þá myndast straumur á milli sem hjálp-
ar mikið. Hvort ég kenni vel og rétt,
veit ég ekki, en ég vona það, og svo
mikið er víst, að ég geri eins vel og
ég get. Ég er stöðugt að lesa og stúdéra
og reyna að bæta við mig til að staðna
ekki, geta heldur gert betur og betur.
Það er ekki hæfileikaskortur nemand-
ans sem kennarinn á að hafa mestar
áhyggjur af. heldur eigin takmarkanir.
Þær geta orðið hættulegar bæði honum
sjálfum og þeim sem hann leiðbeimr “
„Á hverju byrjarð" þegar bú færð
nýjan nemanda?“
„Fyrst af öllu reyni ég að kynnast
honum, læra að þekkja rödd hans,
skapgerð og persónuleika Söngvarar
eru sérstök manngerð út af fvrit sig.
Þeir eru hégómlegir og afbrýðisamir,
tortryggnir barnalega trúgjarnir á allt
sem þeim er sagt til lofs og dýrðar,
en jáfnðfósir að trúa því að nokkuð
geti verið athugavert við bá os hæfi-
Frsr'f’ á bls 43.