Fálkinn - 04.04.1966, Page 15

að fylgja vaxtarhætti sínum,
eins og hann var á upphaf-
lega staðnum. Því fer jafn-
an svó, að fari hárlos ört yf-
ir höfuð mannsins, má búast
við að hár falli af eftir á-
græðslu, hafi rot verið kom-
ið í það áður en flutningur
fór fram. Sé hár vandlega
valið til ágræðslu, má þó
koma í veg fyrir slíkt.
Fleiri ágalla má finna.
Fyrrnefndur tveggja til
þriggja vikna græðslutími,
meðan hörundið er þakið ó-
sýnilegum hrúðrum, getur
orðið hin erfiðasta vand-
ræðabið. Flestir, sem undir
þessa • aðgerð gangast, bera
hatt á höfði, hvenær sem
þeir fá því við komið og
þekja höfuðið lyfjasmyrsl-
um ekki óáþekkum fegrun-
arkremi, sem kvenfólk not-
ar.
Örðugustu hindranir í vegi
þess, að högggræðsla megi
þróast til að verða almenn-
ingslyf gegn skalla, eru bæði
tíminn, sem óhjákvæmilega
verður að eyða við aðgerð-
irnar undir handarjaðri húð-
fræðings og kostnaðurinn,
sem þeim er samfara. Með-
alkostnaður við græðslu
hvers húðflipa er frá 200 til
1000 íslr krónur. Reikning-
ur fyrir að græða hár á
mjögstóran skalla gæti num-
ið allt að 70 þúsund króna
upphæð. Eigi að síður fjölg-
ar í sífellu fólki úr öllum
stéttum og stöðum — þeirra
meðal lögfræðingum, bíl-
stjórum og veitingamönnum,
— er leita sér þessarar hjálp-
ar og finnst hún tilkostnað-
arins virði. Fulltrúi nokkur
úti á Long Island sýndi mér
mynd af sér nauðasköllótt-
um, sem tekin hafði verið
áður en hann undirgekkst
þessa handtéringu, ogrenndi
svo fingrunum hinn hreykn-
asti aftur eftir höfði sér, þar
sem þétt og jafnt hárið rann
á milli þeirra. Jafnframt
sýndi hann mér, að nokkra
aðgæzlu þurfti til að sjá mis-
smíði á húðinni, eftir að hár-
ið hafði fest rætur.
Leit og fyrirheit.
Ýmsar tilraunir hafa verið
gerðar af skurðlæknum í því
skyni að fullkomna aðferðir
við að endurgræða hár í stór-
um stíl. Maður er nefndur
dr. Louis J. Feit, prófessor
í skurðlækningum við Al-
menningssjúkrahúsið og
Handlæknaskólann í New
York. Hann hefur reynt svo-
nefnda eyrnaflipa aðgerð,
sem er svo lýst, að hann rist-
ir Y-laga húðflipa hári vaxna
af hörundi bak við bæði
eyru, og leggur þá yfir á
skallann framanverðan, og
myndar þannig með þeim
takmörk hins nýja hárstæð-
is. Sárið eftir flipann er síð-
an fyllt með röð af smáum,
hárvöxnum hörundsflikrum,
sem teknar eru við gagnaug-
un. Loks er öll hárlaus húð
að baki eyrnaflipans fyllt
upp með högggræðslu. Dr.
Feit hefur til þessa leyst af
hendi 50 slíkar græðslur, en
bendir á, að enn sé aðferðin
á tilraunastigi.
Útilokað er fyrir þá, sem
hvorki geta lagt af mörkum
eigið hár til ágræðslu, tíma
né peninga, að nota sér
þessa nýju tækni til að end-
urheimta hárvöxt á skalla
sér. En — þá má eygja ann-
an vonarneista í áframhald-
andikönnun þess möguleika,
að gersamlega ný en lang-
þráð uppfinning megi gera
mönnum endurheimt hárs
síns bæði einfalda og ódýra.
Dr. Christopher Papa hefur
gert einhverjar markverð-
ustu skallarannsóknir, sem
nú eru á dagskrá. Hann er
húðfræðingur við lyflækn-
ingadeild Pennsylvaníuhá-
skóla. Hann neri sterkum
hormónum inn í höfuðleðr-
ið á 21 sköllóttum manni,
— og tókst að kalla fram
hárvöxt. Ekki var það að
vísu þykkur hárlubbi, sem
hafa þyrfti smyrsl til að
halda í skefjum, en óneitan-
lega var það hár eigi að
síður, sums staðar langt,
strítt og líkt því, sem yfir-
leitt vex á heilbrigðu hör-
undi.
Upphaflega hóf dr. Papa
rannsóknir sínar í þeim til-
gangi að sannprófa áhrif ým-
issa hormóna á hörund ald-
urhniginna manna. Óvæntur
árangur þessara tilrauna var
einn sá, að hárvöxtur jókst
til stórra muna undir hol-
hönd og á framhandleggjum,
eftir að þar hafði verið núið
inn efnum úr karlkyns hor-
mónum (testosterone). „Við
veittum því eitt sinn athygli,
að efni þessi juku hárvöxt
undir holhönd,“ sagði dr.
Papa, „og fannst þau hlytu
að hafa svipuð áhrif á höfuð-
leðrið.“
Þetta var snjöll og for-
vitnileg tilgáta. Aldrei höfðu
farið af því sögur, að tekizt
Framh. á bls. 44.
LÍF OG HEILSA
MEÐGÖNGU-
TÍMiNN
Eftir
Ófeig I. Ófeigsson lœkni
UN DIR eins og eggið
frjóvgast hefst með-
göngutiminn. Hann er venju-
lega 40 vikur, en getur þó
verið nokkru skemmri eða
lengri. -Ef hann er styttri en
38 vikur er talið að barnið
sé ófullburða.
Venjulega frjóvgast eggið í
annarri hvorri legpípunni
(„eggjaleiðaranum"). Þetta
eru þvengmjóar vöðvapípur
klæddar lifhimnu að utan, en
slímhúð að innan. Þær liggja
frá eggjakerfinu („eggja-
stokkunum“) og inn í legið.
Frjóvgað eggið veltur svo
áfram niður í legið og kless-
ist þar við slímhúð legsins,
sem er mjög æðarík og þrútin
um þetta leyti. Hún myndar
því ákjðsanlegan beð fyrir
eggið. í gegnum slímhúð legs-
ins síast strax næringarefni
úr blóði móðurinnar til eggs-
ins svo það geti vaxið og
skipt sér. Eftir því sem fóstr-
ið vex breytist það úr óreglu-
legri frumulirúgu í fylgju
annars vegar og fóstur hins
vegar, sem smám saman tek-
ur á sig mannsmynd. Á milli
fylgju og fósturs er nafla-
strengurinn. í honum eru æð-
ar, sem flytja næringarríkt
og súrefnisríkt blóð frá fylgju
til fósturs, en næringar- og
súrefnissnautt blóð með úr-
gangsefnum frá fóstri til
fylgju og þaðan í blóð móð-
urlnnar. Fóstrið lifir þannig
eins og sníkjudýr á móður-
inni. Hún verður því að bæta
sér upp það, sem hún lætur
fóstrinu í té, með hollum,
nærandi mat og hollum Iifn-
aðarháttum, ef liún á ekki
að bíða tjón á heiisu sinni.
Aftur á móti er óheppilegt að
konur ofali sig um meðgöngu-
tímann. Við það verður fóstr-
ið stærra og fæðingin erfið-
ari en ella. Auk þess reynir
að óþörfu á hjarta, æðakerfi,
nýru og aðra líkamsvefi kon-
unnar. Fyrstu þrjá mánuðina
þarf konan að neyta tiltölu-
Iega inikils af kolvetnum
(heilhveitibrauði, grautum,
ávöxtum, grænnieti nema
kartöflum) og mjólk, en forð-
ast fitu. Síðustu 3 mánuðina
skal forðast salt og saltmeti.
Þetta dregur verulega úr
hættunni á of liáum blóðþrýst-
ingi, bjúg, nýrnabólgu, með-
göngueitrun og fæðingar-
krömpum. Konan ætti að
sneiða lijá miklum sætind-
um kryddi og feitri, þung-
meltri fæðu. Konan léttist
oft fyrstu 3 mánuðina um
1/z—3 kg en þyngist eftir
það um l/z—2/z kg á mánuði.
Ef þyngdin eykst mikið og
skyndilega er sjálfsagt að
leita læknis. Þetta stafar
venjulega af bjúgmyndun eða
er undirbúningur að með-
göngueitrun.
Varast skal mjög köld og
heit böð og kerlaugar síð-
ari hluta meðgöngutímans
(hætta á yfirliði. Sé konan í
kerlaug gæti hún drukknað).
Hófleg vinna er heppileg og
eins er útivist, en forðast skal
mikla og snögga áreynslu,
einkum fyrstu 3 mánuðina
(hætta á fósturláti) og 2—3
siðustu mánuðina (reynir of
mikið á hjarta og önnur lif-
færi). Gott er að konan leggi
sig eftir hverja máltið. Hægð-
ir þurfa helzt að vera dag-
lega. Ekki má nota sterk
hægðalyf eins og laxeroliu.
Geirvörtur á að þvo daglega
úr volgu vatni og sápu og
nudda siðan með hreinum
léreftsklút. Þannig herðast
þær og þola betur þegar barn-
ið fer að sjúga. Séu þær aum-
ar skal bera á þær mýkj-
andi smyrsl en aldrei spritt.
Gott er að hafa margfalda
grisju („kompressú*) yfir
geirvörtunum og skipta oft
um. Læknir þarf að fylgjast
ineð líðan konunnar (blóði,
blóðþrýstingi, þvagi o. s. frv.).
Himnur þær, sem aðsldlja
blóð móður og fósturs eru
svo þéttar að venjulegir sýkl-
ar („bakteríur") geta ekld
komist í gegnum þær. Þó get
ur sypliilissýkillinn, sem er
ákaflega mjór og gormlaga
borað sér í gegnum þær og
sýkt fóstrið. Aftur á móti
getur barn lekandaveikrar
móður ekki sýkst mn með-
göngutímann þó það geti skeð
Framh. á bls. 51.
FÁLKINN 15