Vaka - 01.11.1927, Page 43

| VAKA
ANDLEGT LÍF Á ÍSLANDI.
.161
hlýrri, innilegri, kvennlega ástríkari en nokkur t'orn-
aldarkona úr sögunum. Hún er eintóm hugulsemi og
auðsveipni; hún er viðkvæm og hún er blíð, og þó ekki
lingerð. En innst inni er hún stórlát og jafnskjótt og
þessu stórlæti fyrst er haggað, svo misboðið, þegar
kvenneðli hennar er ein sálarangist, sem stórlæti henn-
ar hylur yl'ir, þá kemur undir eins í ljós, að hún á kyn
sitt að rekja til hinna þrekmiklu, ofsafengnu forn-
kvenna. Ofsinn er orðinn að áformun, stórlætið er orð-
ið að festu, þrekið er óbugað og sama. Hún leikur sér
að Iífi og dauða, eins og hinir fræknu fyrir þúsund
árum. Hún horfist á við dauðann án þess að depla
augum, og hún er þrátt fyrir alla gæzku sína, allt sitt
næmlyndi, alla sína unaðsríku ást til gamalla og Htil-
mótlegra, til smælingja og fátæklinga, til dýra og' jufta,
dýpst í eðli sínu heiðin. . . . Svo djúpt og sálrikt kvenn-
eðli, svo ósveigjandi karlmannskjarkur hefir tæplega
fyr sést sameinað á leiksviði“.
Þannig ritaði gáfaðasti og menntaðasti bókmennta-
fræðingur heimsins á sinni tíð um íslenzkt skáldverk,
sem ekki verður séð að hafi vakið neinn fögnuð í föð-
urlandi höfundarins.
Það væri ekki óeðlilegt að hugsa sér, að þegar vorar
latæklegu hókmenntir væru auðgaðar með nýju fa 11 -
egu verki, þá hætti oss íslendingum lil þess að kveða
upp Ioflegri dóm en nokkur von væri til, að það gæti
hlotið hjá ströngustu og vandlátustu rithöfundum er-
lendum.
En þessu er öfugt farið, — og það er mjog eftirtekt-
arvert. Það hefði verið óhugsandi að nokkurt hlað eða
timarit á íslandi hefði ritað jafn loflega um fyrsta
verk Kambans og Brandes gerði og fleiri hámenntaðir
danskir rithöfundar.
Hér kemur auðvitað fleira lil greina en íslenzkt
sinnuleysi og kaldlyndi — nefnileg'a íslenzkt mennt-
unarleysi.