Nýtt kirkjublað - 30.04.1908, Blaðsíða 4

92
NÝTT ZmKJUBLAÐ
Menn segja — eg veit það svo vel — að frjálslyndið sprengi
kirkjuna.
Umburðarlyndu mennirnir, sem skoða kristindóminn líf
en ekki kenningakerfi, geta svo vel búið saman við hina. —
En hinir, sumir hverjir, skoða oss umburðarlyndu mennina
heiðingjum verri. Svo hefir það reynzt erlendis og svo getur
það orðið hér.
Oss, mörgum hverjum, er fyrir mestu að fá líf og vakn-
ing, hvað sem stefnunni kann að líða. — Bara að Kristur
sé boðaður í kærleika. Öðrum er það eitt og alt að ákveð-
inni trúar- og skoðanamynd sé haldið að fólki, þeirri einu
mynd og engri annari.
En fullreynt er eigi, hvort kirkjan islenzka getur eigi
verið svo háhvelfd og rýmin á gólfi, að vér komumst þar
fyrir saman í bróðerni, þótt skoðanirnar séu misjafnar.
Ríkiskirkja, mátulega vel sofandi, prúð og lög-gróin, er
auðvitað frjálslyndust eða umburðarlyndust. Þar er í reynd-
inni mest kenningarfrelsið, þótt enginn megi helzt nefna það.
Vér frjálslyndu mennirnir ættum því ógn vel að geta unað
oss i henni.
Og vér eigum það enda á hættu, að það sem oss er hvað
dýrmætast, frjálslyndið og umburðarlyndið, verði hrakið og
hrjáð, ef eigi troðið undir fótum, förum vér að hrista af sjálf-
um oss og öðrum mókið.
En vér getum eigi annað; viljum líf, hugsun og frjálst tal.
Og til þess þurfum vér einmitt kirkjublað!
Og kirkjublað sem fólkið vill og verður að lesa!
Mér þótti svo dæmalaust vænt um söguna af honum
Grenjadals-Sigga. Það er min hjartans sannfæring að séra
Jón prófastur Halldórsson var einhver fyrsti og fremsti mað-
ur kirkjunnar á sinni tíð, sennilega beinlínis frjálslyndur mað-
ur þá, og hvílikt ógurlegt djúp er þó eigi staðfest milli hans
í hugsunarhætti og framferði og kirkjunnar manna nú, þeirra
er mest halda aftur af?
Sá samanburður gefur mér vonir um frjálslyndis-fram-
þróun, einnig innan kirkjunnar vébanda, með vaknandi lífi og
fjöri.
Þetta sögudæmi er eigj nema eitt af ótal mörgum. Bara
nú svo skemtilega nærri manni og áþreifanlegt.