Nýtt kirkjublað - 01.01.1909, Blaðsíða 12

8
NÝTT KIRKJUBLAÐ
Þeir voru sitt á hvað dómarnir um Bjarna rektor, og sumt kann
að vera svipað með þeim skólameisturunum í háttum. En hvor
þeirra íór sína ieiðina: Bjarni varði forn vé og hrunin, en Hjalta-
lín var — í mörgu — maður hins nýja tíma. Og fátt minnir nú
á Bjarna, annað en hinn stórskemtilegi vaðall hans i skólaskýrsl-
unum — í hinui snildarlegu þýðingu Gísla Magnússonar.
Annars hygg eg að verði miklu minna þráttað um skólastjórn
Hjaltalíns en Bjarna. Eg er viss um að mjög fáir vilja taka und-
ir þennan dóm, að vestan.
Eftirmaður Hjaltalíns við Akureyrarskólann, Stefán skólaineist-
ari Stefánsson, hefir sett Hjaltalín minningarorð, sem eg er sann-
færður um að verður dómur þjóðarinnar um hinn látna mann.
Og þessi dómur staðfestir einmitt i öllum greinum orðin í
N. Kbl. sem ritstjórinn fékk lesturinn fyrir.
Stefáni segist svo meðal annars:
„Hjaltalín vnr heldur enginn meðnhnnður sem skótastjóri og kenn-
ari. Þekking sú hin mikta og h'fsreynsla, sem liann liafði nflað sér
þau árin, sem hnnn dvatdi með einni liinni alkvæðamestu og göfug-
ustu menningarþjóð heimsins, kom honum og skólanum uð góðu
haldi.
Flestir af skólamönnum vorum hafa notið mentunar í Danmörku,
og skólar vorir liafa því likst mjög dönskum skólum. En Hjallalín
var orðinn brezkur í anda og leit á ult með hrezkum augum og þeim
oft smáum, ekki sízt á það, sem danskt var eða af dönskum rótum
runnið.
Hann hikaði sér því ekki að brjóta bág við ýmsar venjur á skóla-
stjórn og kenslu, þegur honum sýndist annað betur fara.
Hunn vildi umfrum alt gera lærisveinu sína að nýtum og sjálf-
stæðum mönnura, og beztn ráðið til þess laldi hann það, að láta þá
vera sem sjálfróðasta, látu þá sjálfa liafa sem mesta ábyrgð á orðum
sínum og gerðum.
. . Hin menlundi og þroskundi áhrif námsins voru honum fyrir öllu.
. . . Hann mun verðu tnlinn í skólasögu landsins meðul þeirra
mnnnu sem rull liafu nýjar brautir í skölamálum vorum.
Þuð má óliætt fullyrða, uð lærisveinar Hjaltalins nálega undan-
lekningurluust, mintust huns með ást og virðingu, og er þuð órækust-
ur voltur þess, hve mikilhæfur hann vur sem skólamaður". — —
Eg á í handriti gagnfróðlegt æiisöguhrot frá jafnaldra mín-
um. Hann segir mér þar lítssögu sína. Hann brýst áfram um-
komulaus og mentunarlaus vinnupiltur — um ýms stig sjálfsmenn-
ingarinuar, og „fegurstu sólskinsblettiruir á æfinui“ segir hann að
verið hafi á Möðruvöllum.
Svo veit eg að margir Möðruvellingar vilja kveðið hafa. Og
mót skólans — og þá mest frá skólastjóra — er á fjölda manua,