Tímarit iðnaðarmanna - 01.12.1945, Blaðsíða 8

Tímarit Iðnaðarmanna 6. XVIII. 1945
rila. Sumir setja alla sina von á vísindi nú-
tímans o. s. frv. Eftir þroskastigi, skapgerð
og skoðunum, atvinnuháttum pg afstöðu í
þjóðfélaginu, safnast menn saman utan um
þessi breytilegu sjónarmið í sérstaka trú-
flokka, sem flestir eiga sinn átrúnað í ein-
liverjum persónum eða persónugerfingum,
messíasi eða frelsara.
Stjórnmálastefnur, hagkerfi og efnisvís-
indi nútimans eru harðir keppinautar gegn
jólahaldi fyrri tíma. Það er óþarfi að Iesa
sjóferðabæn i mótorbát!
Þegar vísindi nútímans tóku að byggja hina
yfirborðsglæstu menningu nútímans, álitu
margir að hér væri sá Messías og frelsari,
sem myndi lyfta mönnum þessarar jarðar
upp úr öllu baslinu og „farsældum vefja lýð
og láð“, eins og listaskáldið góða komst að
orði. Nú þyrftum við ekki lengur að stríða
og strita. Nú myndi lieimurinn breytast í
paradís þæginda og velmegunar. Nú myndi
takmarkinu náð: Að fá fullkomið vald yfir
náttúruöflunum. I stað þess sem áður var, að
mennirnir voru leiksoppar náttúrunnar,
skyldi nú brotið í blað og mennirnir verða
húsbændur á sinu lieimili og herrar náttúr-
unnar. Og hér er ekki um að villast, liver
sigurinn rekur annan. Vélarnar leysa menn-
ina af liólmi, ein af annari, sjúkdómarnir
lúta i lægra haldi fyrir nýjum og nýjum
„undralyfjum“. Við tölum saman heimsálf-
anna á milli, sendum myndir og tóna á öhl-
um ljósvakans um allan hnöttinn. Fljúgum
um liáloftin ofan öllum veðrum, og það er
ekki talin nein fjarstæða lengur að áætla
för til tunglsins. Svo stórkostlegur er síðasti
sigurinn að imprað liefir verið á því að sól-
in mætti nú bráðum sigla sinn sjó. Jörðin
okkar gæti farið að spila upp á eigin spýtur.
En hvað sem hinu síðasttalda líður, er
það staðreynd að þróun vísinda og iðnaðar
hefir aldrei á núverandi menningarskeiði
tekið önnur eins risastökk og í tið núlifandi
manna. Að því leyti hefir tuttugasta öldin
ekki brugðizt þeim vonum, sem við hana voru
tengdar.
En hér er ekki nema hálf sögð sagan. Hinn
nýi átrúnaður hefir fært oss mörg og mikil
gæði, það er satt. En hann hefir einnig orðið
til þess að valda miklu böli. Það er sama
þekkingin, sem framleiðir sverðið og plóg-
inn, eiturgasið og undralyfin. Það er sama
þekkingin, sem byggir hinar glæstu hallir og
brýtur þær niður aftur. Aldrei Iiafa menn
þessarar jarðar verið jafn-þrautpindir eins
og á hinu mikla blómaskeiði efnisvísindanna,
sem nú stendur yfir. Aldrei liefir martröð
þjáninganna verið eins þung. Hraðinn hefir
aukizt, afköstin orðið meiri. Allt hefir stækk-
að. Tækifærin þúsundfaldazt, Iræði til ills og
góðs. En hvort myndi hamingjustjarna
mannanna hafa liækkað- eða lækkað á þessu
tímabili, ef allt væri lagt á vogaskálar og
reikningurinn gerður upp? Mvndi fyrirheitna
landið vera nær, eða hefir oss borið lengra
undan landi? Ileimskautafarar liafa stund-
um komizt í þá aðstöðu, að ganga af kappi
mílu eftir mílu og neyta allrar orku i ó-
færum rekíssins, en við staðarmælingu hefir
allt í einu komið í ljós að ísinn liefir borið
þá lengra aftur á bak en fæturnir báru þá
áfram. Ég held að hinir áköfustu liefðu gott
af því að hægja ferðina um stund, taka slað-
armælingu og reyna að gera sér grein fyrir
hvert stefnir. Verið gæti að hinn nýi átrún-
aður þyrfti að endurskoðast.
Hin efnislega vísindaþekking ein getur
aldrei leitt mennina til farsældar. Þekking,
út af fvrir sig, er eins og óbeizlað náttúru-
afl, sem nota má til hvers sem vera skal.
Árangurinn er algerlega undir þvi kominn,
hverskonar öfl það eru, sem taka þekkinguna
i þjónustu sína. Þetta er svo einfalt og aug-
ljóst að það þarf engrar skýringar við. Þegar
þekking vísindanna stjórnast af góðvild og
sanngirni, leiðir lnin farsæld yfir land og lýð.
Aftur á móti sýna tvær lieimsstyrjaldir tutt-
ugustu aldarinnar greinilega liver aflciðing-
in verður, þegar hin svörtu öfl liaturs og
grimmdar ná þekkingunni á sitt vald. Þá
verða liörmungarnar þeim mun ægilegri sem
þekkingin er meiri.
90