Tímarit iðnaðarmanna - 01.10.1947, Blaðsíða 20

[ðnaðarritið 9.-10. XX. 1947
sama ár eru svo útboðsauglýsingar og teikningar send-
ar til sænskra og danskra húsgagnasmiða. Þann 11. nóv!
fer stjórn Húsgagnameistarafélagsi Reykjavíkur á fund
húsameistara og ræðir við hann um málið, og bann 27.
nóv. fær hún í hendur bráðabirgðateikningar af hús-
búnaðinum.
Loks 15. janúar 1947 fá húsgagnasmiðir hér bréf frá
þjóðleikhúsnefnd ásamt viðbótar teikninum og útboðs-
lýsingu, með beiðni um að þeir geri tilboð í verkið, og
var tilboðsfrestur til 28. febrúar. Húsgagnameistarafé-
lagið skipaði þá 3ja manna nefnd til þess að hafa málið
með höndum, og eru í henni húsgagnasmíðameistararn-
ir Jónas Sólmundsson, formaður, Þorsteinn Sigurðsson og
Gísli Kr. Skúlason.
I viðtölum við húsameistara og þjóðleikhúsnefnd var
húsgagnasmiðum tjáð, að þjóðleikhúsnefndin myndi út-
vega gjaldeyris- og innflutningsleyfi fyrir þvi efni, er
til þyrfti og treystu þeir því og höfðu því engar aðgerðir
þar um sjálfir, enda ekki þeirra mál meðan óvíst var,
hvort þeim yrði falið verkið.
Við athugun á teikningum og útboðslýsingunni komst
nefnd húsgagnasmiðanna fljótt að þeirri niðurstöðu, að
þessi gögn voru ófullnægjandi undirstaða undir ákveðið
og sundurliðað verðtilboð, enda kom það í ljós síðar,
að erlendu ibjóðendurnir töldu og telja sennilegt að fyr-
irliggjandi teikningum verði breytt, og þá verðtilboðinu
líka. Einnig var allt í óvissu um efnið, útflutningsleyfi
á því, verð, innflutnings- og gjaldeyrisleyfi. Nefndin taldi
því ekki rétt að gera ákveðið verðtilboð, sem yrði sam-
kvæmt framansögðu hrein ágiskun, og tók í staðinn þann
kost, að ganga á húsgagnaverkstæðin og reyna að tryggja
verkinu nægan vinnukraft og bjóða hann fram. Þetta
tókst með mikilli fyrirhöfn og var svo sent tilboð það,
sem hér fylgir með í afriti (fylgiskjal III), dags. 26.
febrúar 1947.
Nokkur dráttur varð á því, að ákvörðun væri tekin
um tilboðin, sennilega meðal annars af því, að ennþá
var óvissa um gjaldeyris- og innflutningsleyfi. En í við-
ræðum á þessu tímabili fer húsameistari og síðar for-
maður þjóðleikhúsnefndar, Hörður Bjarnason, þess á
leit við nefnd húsgagnasmiðanna, að hún geri uppkast
að grundvelli fyrir samstarf milli islenskra húsgagna-
smiða og erlendu íbjóðendanna. Nefndin verður við
þessum tilmælum og sendir þjóðleikhúsnefnd slíkt upp-
kast, d.S. 23. marz (Fylgiskjal III).
Annað heyrðist ekki frá þjóðleikhúsnefnd viðvíkjandi
tilboðunum, fyr en hún býður fulltrúum íbjóðendanna,
innlendra og erlendra, ásamt húsameistara rikisins,
til veizlu, laugardaginn 22. marz. 1 veislunni tók þjóðleik-
húsnefnd það skýrt fram, að til hennar væri boðið ful-
trúum frá þeim aðilum, er boð hefðu gert í verkið, sænsks
firma, dansks firma og íslenzkra húsgagnasmiða, enda
kom það fram í fréttum, sem dagblöð bæjarins höfðu
frá húsameistara, að íbjóðendur hefðu verið þessir þrír,
sem að framan er sagt. Þrátt fyrir þetta lætur þjóðleik-
húsnefnd sér sæma að segja i sínu endanlega svari til
húsgagnasmiðanna, dags. 27. marz (fylgiskjal IV), að
þegar tilboðin voru opnuð, hafi ekkert komið frá þeim
aðilum, er sendu uppkastið að samningsgrundvelli d.s.
23. marz. Það uppkast var aldrei lagt fram sem tiiboð,
og þess vegna óþarft af þjóðleikhúsnefnd að gera álvktun
um það.
En allt orðalag ályktunarinnar bendi til þess, að þjóð-
leikhúsnefnd hafi allan timan verið að leika skollaleik
til þess að reyna að finna einhverja afsökun fyrir fram-
komu sinni gagnvart íslenzkum iðnaðarmönnum, þegar
þjóðin fær um hana að vita.
Að þjóðleikhúsnefnd hafi aldrei ætlað sér að skipta við
íslenzka húsgagnasmiði bendir það, meðal annars, að allar
áritanir á teikningarnar eru á erlendu máli, öll bréf við-
víkjandi verkinu á erlendu máli en þýdd á íslenzku, það
sem sent er ísl. húsgagnasmiðum. En þrátt fyrir allt
þetta eru ísl. húsgagnasmiðir, með fullu samþykki húsa-
meistara, látnir smíða stólasamstæður sem sýnishorn, því
óráðið var og er ef til vill ennþá hvernig stólarnir eiga
að vera.
Vér viljum taka það fram, að hér er ekki aðallega um
fjárhags- eða atvinnumál fyrir ísl. húsgagnasmiði að
ræða, því enn sem komið er hafa þeir nóg að gera, þrátt
fyrir það, að úrelt húsgagnaskran og léleg verksmiðju-
húsgögn hafi síðastliðinn tvö ár verið flutt inn fyrir
milli 10 og 20 milljónir króna. En það er metnaðarmál,
ekki aðeins fyrir húsgagnasmiði, heldur fyrir alla ís-
lenzka iðnaðarmenn og alla íslendinga, að geta sagt í
framtíðinni, að þjóðleikhúsið hafi verið reist og búið
af Islendingum einum.
Og þann metnað höfum vér vonað, að þjóðleikhúsnefnd-
in og húsameistari hefðu einnig, en svo virðist ekki vera.
Nú er talin vera verulegur skortur á erlendum gjald-
eyri. Þó er hér stefnt að því, að eyða nokkuð á aðra
milljón kr. af erlendum gjaldeyri að óþörfu í vinnulaun
handa útlendingum.
Að sjálfsögðu verður svo farið íram á ívilnanir á t.ollum
og flutningsgjöldum fyrir hinn erlenda varning, skattar
greiðast aðeins að litlu leyti af hinni erlendu vinnu, og
svo verður það verð, sem þannig fæst út, borið saman við
áætlað verð íslenzku iðnaðarmannanna.
Eitt af skilyrðum erlendu íbjóðendanna er það, að Þeir
fái að flytja inn eins marga smiði og þeir vilja til þess
að vinna verkið, þjóðleikhúsnefnd sjái þeim fyrir hús-
næði og að erlend firmu fái að flytja inn húsgögn handa
þeim cllum, hvort sem þeir þurfa þeirra eða ekki. Þau
viðskipti eiga að vera einskonar aukaþóknun.
Nú virðist svo, að húsnæðisvandræðin séu hér nóg
þótt ekki sé gerður leikur að því, að flytja inn starfs-
fólk í þeim atvinnnugreinum, þar sem þess er sannanlega
ekki þörf, og er það enn ein ástæðan fyrir því, að ekki
sé rétt að láta þjóðleikhúsnefnd komast fram með fram-
annefnda ákvörðun sína.
Vér leyfum oss því hæstvirtur ráðherra, að fara þess
114