Tímarit iðnaðarmanna - 01.10.1973, Blaðsíða 30

rétt um 10%. Þessi litla aukning á sér að einhverju leyti
bókhaldslega skýringu,þar sem raunverulegt verðmæti fjár-
magnsins er að ýmsu leyti vanmetið í reikningum iðn-
fyrirtækjanna. Taflan sýnir að aukning eiginfjárins hefur
verið mjög misjöfn í hinum ýmsu iðngreinum, þannig
minnkaði eigið fé í skipasmíðum og skipaviðgerðum og
er raunar að fullu þurrkað upp í árslok 1970, en þá námu
bókfærðar skuldir fyrirtækjanna tæpurn 7 millj. kr. um-
fram bókfærðar eignir. I húsgagna- og innréttingasmíði
jókst eigið fé því sem næst ekkert (um 2%), í brauðgerð
um 21% og bifreiðaviðgerðum um 53%. Sé tillit tekið til
þess að almennt verðlag hækkar um 90% á þessu árabili,
hefur bókfært verðmæti eigin fjár í þessum iðngreinum
raunverulega iækkað á þessu árabili. í míimiðnaði, prent-
iðnaði og netagerð hefur hins vegar orðið raunveruleg
aukning eigin fjár og öllu mest í netagerð, en það mun
að einhverju leyti stafa af aukningu hlutafjár fyrirtækja
í þessari iðngrein.
TAFLA4
Lán til langs tíma í iönaði 1965 og 1970.
1965 1970
Aukn
Hluti Hluti ing
af af 1965-
Alls
m. kr.
Iðnaður 635.8
Brauðgerð 3.1
Netagerð 10.0
Húsg. og. innrétt.sm. 28.6
Prentiðnaður 18.1
Málmiðnaður 32.3
Skipasmíðar 41.5
Bifreiðaviðg. 103.4
fjárm. Alls fjarm. 1970
% 18.6 m. kr. 1.965.1 % 25.2 % 209
5 24.9 22 700
15 55.0 27 449
11 213.6 31 647
9 96.2 25 431
22 248.2 46 659
24 205.1 29 393
23 133.0 22 29
Þessi tafla sýnir lán til langs tíma í iðnaðinum 1965 og
1970. Þar kemur fram, að lán til langs tíma hafa aukizt
um 209% á þessu tímabili, en hlutdeild langtímalána í
heildarfjármagni iðnaðarins jókst úr 18.6% í 25.2%.
Það bendir til þess, að aðgangur iðnaðarins að lánum til
langs tíma hafi farið batnandi á þessu tímabili. Allar þær
iðngreinar, sem sýndar eru í töflunni, nema bifreiðavið-
gerðir, hafa fengið í sinn hlut hærri hlut langtíma lána,
en iðnaðurinn að meðaltali. Þannig áttfölduðust lang-
tímalán í brauðgerðariðnaði, rúmlega sjöfölduðust í hús-
gagna- og innréttingasmíði og málmiðnaði og rúmlega
fimmfölduðust í netagerð, prentiðnaði og skipasmíðum.
Hins vegar varð aukningin mjög lítil og langt undir
meðaltali í bifreiðaviðgerðum, eða aðeins um 29%. Þessar
niðurstöður gefa til kynna að þær iðngreinar, sem upp
eru taldar í töflunni, nema bifreiðaviðgerðir, hafi átt
greiðari aðgang að lánum til langs tíma, en iðnaðurinn
x heild.
TAFLA5
Veltufjárstaða iðnaðarins í árslok 1965 og 1970.
1965 1970
EigiS EigiS
veltufé veltufé
m. kr. % m. kr. %
Iðnaður alls -91.4 94.5 221.5 106.2
Brauðgerð 17.1 167 6.3 113
Netagerð - 2.1 94 44.8 156
Húsg. og innr.sm. - 8.3 94 44.0 112
Prentiðnaður -33.5 76 14.0 106
Málmiðmður 19.5 112 144.1 140
Skipasmíðar - 7.3 93 -341.6 34
Bifreiðaviðg. -84.1 61 - 92.2 66
Þessi tafla sýnir veltufjárstöðu iðnaðarins í ársbyrjun
1965 og 1970. Veltufjárstaða gefur til kynna greiðslu-
hæfi fyrirtækjanna, þ. e. sýnir getu þeirra til að standa
við greiðsluskuldbindingar sínar. Veltufjárstaðan er
reiknuð sem hlutfall á milli veltufjármuna (sjóðs, banka-
innistæða, birgða, útistandandi skulda) og lána til skamms
tíma, en eigið veltufé er mismunur þessara tveggja stærða.
Því hærra sem hlutfallstalan er, því betur er fyrirtækið
statt til þess að geta staðið við greiðsluskuldbindingar sín-
ar, en því lægri sem hlutfallstalan er, því verra er það á
vegi statt. Erlendis er talið að þessi hlutfallstala þurfi að
vera a. m. k. 200 ef málin eiga að vera í góðu lagi, en
hér á landi hefur löngum þótt nokkuð gott ef talan kemst
upp fyrir 100.
Þessi tafla sýnir að í ársbyrjun 1965 var eigið veltufé
iðnaðarins ekkert og námu skuldir til skamms tíma um
91 millj. kr. hærri upphæð en veltufjármunir. Hlutfalls-
talan var því lægri en 100, þ. e. 94.5. Astandið batnaði
allmikið á tímabilinu og í árslok 1970 var eigið veltufé
komið upp í 221 millj. kr. og hlutfallstalan orðin 106.
Þróunin hefur verið allmisjöfn í hinum ýmsu iðngrein-
um, sem fram eru taldar í töflunni. Þannig versnaði
veltufjárstaðan í brauðgerð og lækkaði hlutfallstalan úr
167 í 113. Hins vegar batnaði veltufjárstaðan í öllum
öðrum iðngreinum nema skipasmíði, þar sem hún versn-
aði mjög verulega og lækkaði hlutfallstalan úr 93 í 34.
Skýringin á þessu er m. a. fólgin í hinni miklu fjárfest-
ingu, sem átt hefur sér stað í skipasmíðunum á undan-
förnum árum, en til hennar hefur greinilega skort lán til
langs tíma eins og þessar tölur bera með sér. Veltufjár-
staða í netagerð, húsgagna- og innréttingasmíði, prent-
iðnaði og bifreiðaviðgerðum var neikvæð í árslok 1965
en var orðin jákvæð í öllum þessum iðngreinum nema
bifreiðaviðgerðum í árslok 1970. Mestur hafði batinn
orðið í netagerð og einnig hafði orðið verulegur bati í
málm- og prentiðnaði. Hins vegar var veltufjárstaða í
bifreiðaviðgerðaiðnaðinum mjög lök í árslok 1970 og
hafði lítið batnað frá árslokum 1965.
30
TÍMARIT IÐNAÐARMANNA