Tímarit iðnaðarmanna - 01.12.1978, Blaðsíða 35

Rannsóknarstofnun iðnaðarins hefur rannsak-
að málningar og lökk með tilliti til notagildis.
Þar sem mikið hefur borið á skemmdum á
málningu utanhúss, þá hóf Aðalsteinn Jónsson
rannsóknir í þeim tilgangi að finna orsakir
skemmdanna.
Til aðstoðar fékk stofnunin Bengt Lindberg,
sérfræðing, sem starfar við Norrænu málningar-
rannsóknastofnunina í Kaupmannahöfn.
Hér á eftir eru talin fram nokkur mikilvæg at-
riði varðandi þessar rannsóknir.
Veðurfar á íslandi
Þrátt fyrir hnattstöðu sína milli 63° 30' og 66°
30' breiddargráðu lieíur ísland tiltiilulega milt
loftslag vegna Golfstraumsins. Mikil úrkoma og
hár loftraki myndast, þegar hlýir og rakir loft-
straumar úr vestri mæta köldum loftstraumum
úr norðri.
Veðurfarið fyrir meðalár í Reykjavík sést í
töflu 1. Upplýsingarnar eru fengnar frá Veður-
stofunni í Reykjavík (hitastig og rakastig í % af
raka í mettuðu lofti). Til samanburðar eru tekn-
arsamsvarandi upplýsingar frá Danmörku.
Einkennandi er, að meðalrakinn fyrir hvern
mánuð er tiltölulega hár (hvergi undir 76%).
Hitastigið breytist frá rétt undir 0°C yfir vetrar-
mánuðina í rúmar Í0°C yfir sumarið. Hið háa
rakastig veldur því, að raki þéttist oft á flötum
við lækkun á hitastiginu (2—3°C), t. d. á næt-
urnar. Einnig getur norðurhliðin verið mun
kaldari en suðurhliðin.
ísland liggur það norðarlega á hnettinum, að
dreifing sólartíma á árstíðirnar verður mjög mis-
jöfn (fáir sólartímar yfir vetrarmánuðina og
margir yfir sumarmánuðina). Einnig er veður-
far allbreytilegt eftir landshlutum, úrkoma í
Reykjavík er nær tvöfalt meiri en í Danmörku.
Málning utan á húsum í Reykjavík verður því
fyrir miklu rakaálagi (fuktebelastning) (slagregn,
raki, sem þétttist á flötunum (döggj, hár loft-
raki), sem verkar bæði á málningarlagið og
grunninn.
Byggingaref^ii í úlveggjum á Islandi
Gömul hús eru oft byggð úr tré og klædd með
bárujárni. Bárujárn er einnig notað til klæðn-
ingar á þök. Nýrri hús eru yfirleitt byggð úr
steinsteypu og steypt á staðnum í mótum, sem
smíðuð eru úr timbri og síðan eru fletirnir púss-
aðir. Sums staðar eru notuð tilbúin mót, sérstak-
lega við byggingu háhýsa, og fást þá sléttir fletir,
sem ekki þarf að pússa.
Mest er málað á pússaða og/eða steypta fleti.
TÍMARIT IÐNAÐARMANNA
Rannsóknarstofnun
iðnaðarins
Málningarrann
sóknir
Aðalsteinn Jónsson
Þessir fletir eru málaðir í fegrunarskyni og til þess
að hlífa þeim fyrir veðrun.
Hin öra uppbygging hefur haft í för með sér, að
viðhald hefur verið vanrækt í nokkrum mæli.
Viðhald málningar á byggingum er því orðið
mikið vandamál og viðhaldskostnaður er hár.
Óskir hafa því komið fram um, að reynt verði að
auka endingu málningar við fyrstu málun og að
hægt sé að hafa betri stjórnun á viðhaldi og við-
gerðum.
Sandur og möl, sem notuð eru í steypuna, virð-
ast oft innihalda sölt, sem í sumum tilfellum
valda útfellingum og geta valdið miklum osmo-
tiskum þrýstingi á málningarlagið. Annað atriði,
sem taka þarf með i reikninginn, er að steyþa og
þússning geta þornað of fljótt þannig að ekki
nœst nægileg hersla á steyþunnijþússningmini.
Eftirhersla er nauðsynleg (halda þarf steypunni/
pússningunni rakri í nokkra daga) til þess að fá
góðan grunn til að mála á.
Rakaálag og rakastreymi í útveggjum
Margt kemur inn í myndina, þegar athugað
er rakastreymi í útvegg ,og eru helstu atriðin sýnt
á myndinni.
Ef maður þekkir hlutaþrýsting vatnsgufu út
og inni, þykkt veggjarins og flæðistuðul er hægt
að reikna gufuflæðið G = g/klst.m2 út frá lík-
ingunni G = K
P1-P2
d
K = flæðistuðull veggsins fyrir vatnsgufu.
d = þykkt veggsins.
fþ = hlutaþrýstingur vatnsgufu inni.
P2 = hlutaþrýstingur vatnsgufu úti.
31