Tímarit iðnaðarmanna - 01.10.1989, Blaðsíða 43

Stefnumörkun í
málefnum iðnaðarins
EFNAHAGSMÁL
OGYTRI
REKSTRAR-
SKILYRÐI
Eins og kunnugt er var
mikill uppgangur og
gríöarleg þensla í
efnahagslífi íslendingaá
árunum 1986-87. Framan
af var þetta góöæri
hagstætt iðnaðinum.
Tekjuaukningin leiddi þó
fljótt af sér óhóflega
eftirspurnaraukningu,
þenslu á vinnumarkaöi,
kaup- og verðhækkanir.
Stjórnvöld héldu fast viö
þá stefnu að reyna að
halda aftur af verðbólgu
með því að halda gengi
krónunnar stöðugu.
Þannig varð meðalhækkun
á verði erlends gjaldeyris
aðeins um 9% frá
ársbyrjun 1986 til ársloka
1988, en á samatíma
hækkaði kaupgjald
almennt um 75-85% og
atvinnutekjur enn meir.
Samkeppnisstaða
útflutnings- og
samkeppnisgreinafór því
versnandi þegar á árinu
1987 og gerðist síðan æ
I erfiðari eftir því sem leið á
árið 1988. í kjölfarið fylgdi
samdráttur í
útflutningstekjum og
samdráttur í flestum
þáttum þjóðarútgjalda,
einkum í fjárfestingu. Hin
óhagstæða þróun
efnahagsmála, sem fyrst
sagði til sín í versnandi
samkeppnisstöðu
útflutnings- og
samkeppnisgreina
hefur því eins og oftast
áður leitt til samdráttar í
framkvæmdum,
verslun og viðskiptum
innanlands og erfiðleika í
þeim atvinnugreinum,
sem þar eiga í hlut. Hefur
þessi samdráttur reynst
mörgum fyrirtækjum
sérlega erfiður, þar sem
raunvextir hafa sjaldan
eða aldrei verið eins háir
hér á landi og undanfarin
ár.
Málflutningur
Landsambands
iðnaðarmanna um
efnahags- og atvinnumál
og stöðu iðnaðarins hefur
eðlilega einkennst mjög af
þeim vaxandi mótbyr, sem
iðnaðurinn hefur mætt
undanfarin tvö ár. Raunar
var það þegar í október
1987 að 42. Iðnþing
íslendinga, sem þá var
haldið á Akureyri, varaði
alvarlega við því, að
efnahagsstefnan væri
alltof einhliða. Um leið og
lýst var stuðningi við það
markmið þáverandi
ríkisstjórnar í
fjárlagafrumvarpi hennar
fyrir árið 1988 að reka
ríkssjóð án halla, var bent
á, að alls ekki væri sama,
hvort það yrði gert með
niðurskurði eða fyrst og
fremst með
skattahækkunum.
Niðurskurður væri
nauðsynlegur í því
þensluástandi, sem þá
ríkti, en ráðgerðar
skattahækkanir mundu á
hinn bóginn íþyngja
atvinnuvegunum og
skerða samkeppnishæfni
þeirra.
Fastgengisstefnan,
sem var hornsteinn
efnahagsstefnunnar og
var þegar farin að bitna
alvarlega á stöðu
samkeppnisgreina, fengi
því ekki staðist, ef
leggja ætti út í frekari
skattahækkanir,
heldurværi nauðsynlegt
að beita niðurskurði á
rekstrar- og
millifærsluútgjöld hins
opinbera.
I febrúarlok 1988 var
gengi krónunnar fellt um
6%, og í tengslum við
gengislækkunina voru
jafnframt ákveðnar ýmsar
aðrar efnahagsráðstafanir,
sem flestum var ætlað að
bæta hag
útflutningsgreina, einkum
fiskvinnslunnar. í ályktun
stjórnar
Landssambandsins um
þessar aðgerðir var tekið
undir nauösyn almennra
efnahagsráðstafana til að
bæta hag atvinnuveganna
og draga úr viðskiptahalla.
Hins vegar var vakin
athygli á, að miklar
innlendar
kostnaðarhækkanir og
fastgengisstefna
hefði ekki
einvörðungu bitnað á
hag fiskvinnslunnar
og annarra
útflutningsgreina
sjávarútvegs, heldur
hefði samkeppnisstaða
iðnaðarins bæði í
útflutningi og á
heimamarkaði versnað
stórlega og innflutningur
hefði vaxið gífurlega. Var
því sérstaklega mótmælt,
að í aðgerðum
ríkisstjórnarinnar fælust
fyrst og fremst
sértækar ráðstafanir
í þágu sjávarútvegs,
en hagsmunir iðnaðarins
væru að litlu hafðir.
Síðar á árinu 1988 og á
árinu 1989 voru einnig
gerðarýmsar aðrar
efnahagsráðstafanir, sem
voru svipaðs eðlis, þ.e.
annars vegar almennar
efnahagsráðstafanir, sem
fólust einkum (
gengislækkun og
ráðstöfunum til að lækka
vexti, og hins vegarýmsar
sértækar ráðstafanir í þágu
sjávarútvegs, t.d. með
greiðslu sérstakra
verðuppbóta úr
Verðjöfnunarsjóði
fiskiðnaðarins, sem
fjármagnaðar voru með
43