Tímarit iðnaðarmanna - 01.10.1992, Blaðsíða 10

Sumarliði R. Isleifsson, sagnfraðingur og
járnsmiður:
Landssamband
iðnaðarmanna
sextugt
Stofnun sambandsins, aðdragandi
og þættir úr starfseminni
Árið 1932: „Er ekki
rétt að auka og efla
samvinnu iOnráða og
iðnaðarmannafélaga
og stofna heildar-
samtök?"
rið 1932 gekk í garð. Útlitið
framundan var ekki of bjart.
Hörð átök voru í þjóðfélaginu; at-
vinnuleysingjar í Reykjavík kröfðust þess
að afkoma þeirra yrði tryggð. Atök urðu
milli atvinnuleysingja og lögreglu. Á
Siglufirði urðu harðar deilur milli verka-
lýðsfélagsins í bænum og eins helsta for-
svarsmanns Síldarverksmiðja ríkisins og
var viðkomandi bannað að koma á stað-
inn. í maímánuði var mynduð ný ríkis-
stjórn í landinu, ríkisstjórn Framsóknar-
flokks og Sjálfstæðisflokks og Helgi
Tómasson varð á ný yfirlæknir á Kleppi
en Jónas frá Hriflu hafði vikið honum
úr embætti tveimur árum áður eftir að
yfirlæknirinn hafði vænt hann um geð-
veiki. í júní þetta stormasama ár var líka
stofnað nýtt landssamband, Landssamb-
and iðnaðarmanna.
Fyrstu iðnaðarmannafélögin
Fyrsta félag iðnaðarmanna hér á landi,
Iðnaðarmannafélagið í Reykjavík, var
stofnað árið 1867 af rúmlega þremur
tugum iðnaðarmanna. Skyldi félagið
einkum vinna að „því að koma upp dug-
legum handiðnaðarmönnum“, auka
samheldni meðal þeirra og „styðja að
gagnlegum og þjóðlegum fyrirtækjum."
I nálægum löndum hafði margs konar
samstarf og samvinna iðnaðarmanna
tíðkast lengi en hér á landi var iðnaðar-
starfsemi í þéttbýli svo ung að árum að
ekki hafði fyrr verið grundvöllur fyrir
slíku; hin fornu gildi iðnaðarmanna sem
voru þekkt í flestum löndum hins vest-
ræna heims þekktust ekki í rótgrónu ís-
lensku bændasamfélagi.
Iðnaðarmannafélagið í Reykjavík var
ekki fjölmennt en lyfti samt Grettistök-
um. Upp úr 1890 var stofnað til kennslu
fyrir iðnaðarmenn en áður hafði félagið
rekið sunnudagaskóla þar sem kenndar
voru undirstöðugreinar, lestur, skrift og
reikningur. Árið 1904 var komið á föstum
iðnskóla í Reykjavík og reist yfir hann
myndarlegt hús tveimur árum síðar, þar
hafði skólinn aðsetur í hálfa öld1).
1 Guðmundui' G. Hagalin, 184-188.