Fréttablaðið - 14.11.2009, Síða 38

38 14. nóvember 2009 LAUGARDAGUR
G
uðrún Sæmunds-
dóttir hugvitskona
leitaði til Karls G.
Kristinssonar, próf-
essors og yfirlækn-
is á sýklafræðideild
Landspítalans, fyrir allmörgum
árum með nýstárlega hugmynd.
Hún hafði þá verið að leita leiða
til þess að lækna króníska eyrna-
bólgu í dóttur sinni, eftir að hún
hafði fengið marga skammta af
sýklalyfjum. En alltaf tók eyrna-
bólgan sig upp aftur, gjarnan í
kjölfar kvefs.
„Dóttir mín, sem er tuttugu og
eins árs núna, var eyrnabólgu-
barn frá því að hún var nokkurra
mánaða,“ segir Guðrún. „Hún fékk
allar þessar hefðbundnu meðferð-
ir hjá læknum. Síðan kom að því
að það átti að fara að gera aðgerðir
á henni.“
Framan af fékk dóttir Guðrún-
ar pensilínmeðferð. Það gekk ekki
vel, því eftir smátíma fékk hún
aftur í eyrun. Þá var henni gef-
inn annar skammtur og svo koll
af kolli þannig að úr varð víta-
hringur. Guðrún kveðst hafa
verið komin með hálfgert ógeð á
pensilíni, því hún hefði séð hvern-
ig síendurtekin fúkkalyfjanotkun
fór með barnið. Þá var stelpan um
ársgömul.
Þekkti til náttúrulækninga
„Ég var dálítið inni í náttúrulækn-
ingum af því að ég er sjálf gigt-
arsjúklingur, auk þess sem ég hef
haft óbilandi áhuga á þess konar
lækningum. Ég tók því að prófa
allt sem í boði var á dóttur mína.
Þar má nefna saxaðan lauk sem ég
setti bak við eyrun á henni, svo og
hvítlauk, auk þess sem hún hafði
verið tekin af mjólkinni. Sjálf var
ég með ýmis náttúrulyf sem mér
þóttu betri en önnur og hóf nú að
grúska í eiginleikum hinna ýmsu
efna. Á talsvert löngum tíma leið-
ir það svo af sér að ég fór að prófa
basilíku, auk annarra ilmkjarnaol-
ía. Ég vætti bómull og setti í eyrun
á dóttur minni. Ég náði henni góðri
á tveimur dögum.“
Guðrún þróaði svo þessa heima-
tilbúnu hugmynd út í tappameð-
ferð, því gegnvætt bómullin vildi
erta eyrun á barninu. Guðrún viðr-
aði málið við yfirmann sýkladeild-
ar og hófu þau Guðrún samstarf.
Karl hóf að prófa efnið í tilrauna-
glösum og tekin var ákvörðun um
að rannsaka það á vísindalegum
grunni.
Eyrnatappi með ilmkjarnaolíu
„Meðferðin er með þeim hætti að
eyrnatappa með rokgjörnu bakteríu-
drepandi efni úr ilmkjarnaolíum
er komið fyrir í eyranu,“ útskýrir
Karl. „Gufan fer í eyrnaganginn og
í gegnum hljóðhimnuna inn í mið-
eyrað þar sem hún drepur bakter-
íurnar. Efnið virkar á allar bakt-
eríur sem valda eyrnabólgu, þar á
meðal fjölónæmar bakteríur. Það
er náttúrulegt og hefur verið talið
öruggt af Lyfjastofnun Bandaríkj-
anna. Þetta er í fyrsta sinn sem
bráð miðeyrnabólga er meðhöndl-
uð með „útvortis“ meðferð, en þau
efni sem reynt hefur verið að nota
til þessa komast ekki í gegnum
heila hljóðhimnu.“
Karl segir að þessi meðferð geti
dregið mikið úr sýklalyfjanotkun
á tímum hratt vaxandi sýklalyfja-
ónæmis. Þar að auki sé ónæmi orðið
algengt hjá helstu eyrnabólgubakt-
eríunni og því sé oft ekki hægt að
treysta á að sýklalyfjameðferðin
beri tilætlaðan árangur.
„Eftir að efnin höfðu verið
prófuð á helstu sýkingarvöldum
var virkni þeirra könnuð í meðferð
tilbúinnar bráðrar miðeyrnabólgu
hjá rottum,“ segir Karl, spurður
um þróun málsins.
„Niðurstöðurnar voru það góðar
að ákveðið var að stofna einka-
hlutafélag um hugmyndina, Auris
ehf., og er Guðrún einn eigenda
þess. Í framhaldinu var sótt um
einkaleyfi á helstu markaðssvæð-
um. Einkaleyfi hafa nú verið sam-
þykkt í Evrópu og Ástralíu og
unnið er að einkaleyfum á fleiri
stöðum. Gerðar hafa verið enn
frekari rannsóknir á rottum til
að staðfesta virkni eins tiltekins
innihaldsefnis og rannsóknir á
heilbrigðum sjálfboðaliðum til að
kanna öryggi meðferðarinnar hjá
mönnum.“
Áhrifin rannsökuð
Meðferðarrannsóknir á mönnum
eru mjög kostnaðarsamar og flókn-
ar, að sögn Karls. Nú í sumar var
samið við Nýsköpunarsjóð atvinnu-
lífsins og Íslenskar lyfjarannsókn-
ir ehf. um kostun og framkvæmd
slíkra rannsókna. Um rannsókn
er að ræða á virkni meðferðarinn-
ar við vægum bráðum miðeyrna-
bólgum hjá íslenskum börnum,
svokallaða fasa II-rannsókn, þar
sem prófuð er virkni á þá sem eru
með sjúkdóminn.
GUÐRÚN
SÆMUNDS-
DÓTTIR Leitaði
leiða til þess að
lækna króníska
eyrnabólgu í
dóttur sinni.
Eyrnatappar í stað sýklalyfja
Sýklalyf virkuðu ekki sem skyldi á þráláta eyrnabólgu dóttur hugvitskonunnar Guðrúnar Sæmundsdóttur en eyrnatappi vættur
ilmkjarnaolíu gaf góða raun. Þessi nýstárlega hugmynd vakti athygli Karls G. Kristinssonar, læknis og prófessors, sem hefur nú
þróað eyrnatappa, sem innihalda efni úr ilmkjarnaolíum, til notkunar gegn eyrnabólgu. Jóhanna S. Sigþórsdóttir kynnti sér málið.
Til eru fjöldamargar gerðir af ilmkjarnaolíum og margar þeirra með bakteríu-
drepandi verkun til dæmis basil- og timjanolíur. Rannsóknarlyfið sem unnið
er með er týmol, sem er eitt virkasta innihaldsefnið í tilteknum ilmkjarnaolí-
um sem hafa bakteríudrepandi verkun og er jafnframt að finna í blóðbergi.
Týmol er nú framleitt með efnafræðilegum aðferðum. Það er vel þekkt
innan læknis- og lyfjafræðinnar fyrir sótthreinsandi og bakteríudrepandí
eiginleika sína og er til að mynda skráð í Evópsku lyfjaskrána. Einnig er það
að finna sem eitt af virku innihaldsefnunum í Listerine-munnskoli og Vicks
Vapor Rub-áburði, en báðar vörurnar hafa verið til í lengri tíma á íslenska
lyfjamarkaðinum og fást í lausasölu í apótekum. Jafnframt er týmól algengt
innihaldsefni í ýmsum kvef- og hóstalyfjum.
EFNIÐ SEM RANNSAKAÐ ER
Eyrnatappi
Eyrnagangur
Miðeyra
SYKLALYFIN VIRKUÐU EKKI Margrét Kjartansdóttir, dóttir Guðrúnar, fékk þráláta
eyrnabólgu í æsku.
DÝRATILRAUNIR
Þótt innihaldsefni ilmkjarnaolíanna
hefðu bakteríudrepandi áhrif, var
ekki þar með sagt að þau gætu
læknað miðeyrnabólgu. Þar sem
miðeyrnabólga læknast oft af sjálfu
sér var mikilvægt að sýna fram á
virkni með rannsóknum framkvæmd-
um eftir ströngustu kröfum. Því var
ákveðið að kanna áhrif efnanna með
dýratilraunum. Þær tilraunasýkingar
í miðeyrum dýra, sem líkjast hvað
mest miðeyrnabólgum í mönnum
eru miðeyrnabólgur í rottum. Eftir að
miðeyru rottanna höfðu verið sýkt
með helstu sýkingarvöldum var með-
ferð hafin annað hvort með basilolíu
eða nokkurra virkra innihaldsefna ilm-
kjarnaolía. Árangur þeirrar meðferðar
var borinn saman við áhrif meðferðar
með lyfleysu. Reynt var að líkja sem
mest eftir meðferð í mönnum, það
er bómull vættri í viðkomandi efni
eða lyfleysu var komið fyrir í úteyra
sýktra dýra og látin vera þar í um
hálftíma. Þetta var endurtekið tvisvar
á dag í tvo daga. Þegar ljóst var hve
árangurinn var góður voru tilraunirnar
endurteknar með týmóli sem eina
virka efninu. Niðurstöðurnar sýndu
að týmól hafði jafnvel betri verkun en
þær meðferðarblöndur sem notaðar
höfðu verið fram til þessa.
RANNSÓKNIR Á MÖNNUM
Fasa I-rannsókn
Í rannsóknina voru teknir inn 30
heilbrigðir einstaklingar sem gengust
undir eina og síðan endurtekna
meðferð í ytra eyra með rannsóknar-
lyfinu til að kanna öryggi og þol.
Niðurstöður sýndu að
rannsóknarlyfið þoldist vel, engar
alvarlegar aukaverkanir komu fram
og ekki marktækur munur saman-
borið við lyfleysu.
Fasa II-rannsókn
Nú er hafin rannsókn, samhliða sam-
anburðarrannsókn á lyfleysu, til að
meta öryggi og verkun ilmkjarnaolíu-
blöndunnar. Áformað er að taka inn
75 börn með væga til meðalsvæsna
eyrnabólgu. Aðalrannsakandi er
Hannes Petersen, dósent og sérfræð-
ingur í háls-, nef- og eyrnalækning-
um á Landspítala. Eftirlit og stjórnun
rannsóknar: Íslenskar lyfjarannsóknir.
DÝRATILRAUNIR Miðeyru rottannna
voru sýkt með helstu sýkingarvöldum.
VIÐ STÖRF Á RANNSÓKNASTOFUNNI Karl G. Kristinsson, yfirlæknir og prófessor á sýklafræðideild Landspítalans, stendur, ásamt fleirum að þróun á notkun bakteríudrepandi
efnis úr ilmkjarnaolíu í eyrnatappa til þess að lækna eyrnabólgu. Áhrif tappanna eru um þessar mundir rannsökuð vísindalega á börnum með eyrnabólgu. Hugmynd Guðrún-
ar varð kveikjan að þeessari rannsókn. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
➜ FERLI RANNSÓKNA – í grófum dráttum