Vikan - 17.01.1952, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 3, 1952
3
Gagnfrœðaskólahúsið á fsafirði.
Gagnfræðask. á isafirði 45 ára.
(Sjá myndir á forstðu og bls. 2).
Fyrir rúmum 45 árum, haustið 1906,
heittu embættismennirnir á Isafirði, þeir
Magnús Torfason bæjarfógeti, séra Þor-
valdur Jónsson prófastur og Davíð
Scheving Thorsteinsson héraðslæknir, sér
fyrir því, að stofnaður yrði unglingaskóli,
er veitti efnilegum unglingum aðstöðu til
framhaldsnáms að barnaskólanámi loknu.
Skóli þessi tók til starfa þá um haust-
ið, og varð doktor Björn Bjarnason frá
Viðfirði fyrsti skólastjóri hans. En þessi
þjóðkunni íslenzkumaður og ágæti kenn-
ari var þá skólastjóri Barnaskólans á Isa-
firði. Aðalkennari skólans varð Sigurjón
Jónsson, sem stundað hafði verkfræðinám
við Hafnarháskóla, en horfið frá námi og
tekið að sér kennslustörf við Flensborg-
arskólann veturinn áður, 1905—06. Sig-
urjón er nú búsettur hér í Reykjavík, að
Helgafelli á Seltjarnarnesi. Skólanum voni
þannig í byrjun tryggðir úrvals kennslu-
kraftar, svo að varla varð á betra kosið.
Næsti skólastjóri Unglingaskólans á
Isafirði varð séra Bjami Jónsson vígslu-
biskup, þá kandidat í guðfræði frá Hafn-
arháskóla. Var hann skólastjóri frá 1907—
10. Er hann fluttist til Reykjavíkur, tók
Sigurjón Jónsson við stjórn skólans, og
gegndi því starfi í það sinn frá 1910—15.
Nú tók við skólastjórastarfinu Baldur
Sveinsson, síðar blaðamaður, 1915—18.
Fram að þessum tíma hafði Unglinga-
skólinn ávallt verið eins vetrar skóli, en
veturinn 1916—17 starfaði hann í tveim-
ur ársdeildum. Mun hafa verið ætlunin, að
svo yrði framvegis, en ekki gat af því
orðið sökum dýrtíðar af völdum heims-
styrjaldarinnar fyrri, er þá geisaði, eins
og kunnugt er. Reyndist bænum, sem
ávallt kostaði skólann af eigin rammleik
með sáralitlum ríkisstyrk, erfitt að halda
í horfinu jafnvel með eina ársdeild, og
lagðist kennsla að einhverju leyti niður
frostaveturinn mikla, 1918. Að öðru leyti
hefur starf skólans verið órofið allt frá
stofnun hans.
Á árunum 1918—20 mun Sigurður
Jónsson hafa annazt skólastjórnina, en
1920—23, er Sigurjón Jónsson fluttist aft-
ur til bæjarins frá Reykjavík, varð hann
á ný skólastjóri Unglingaskólans.
Haustið 1923 var skólanum breytt í
tveggja ára skóla og námsgreinum fjölg-
að. Starfaði hann þannig fram til hausts-
ins 1931, er hann hóf starf í samræmi
við lögin um gagnfræðaskóla. I því formi
á skólinn því nú yfir 20 ára starf að líta.
Allt þetta tímabil var skólastjóri hans
Haraldur Leósson frá Holtsseli í Eyja-
firði, Hann er ennþá kennari við skól-
ann, og líður þannig brátt að því, að hann
geti minnst 30 ára starfs við þessa stofn-
un sem kennari og skólastjóri.
Fyrstu 7 árin eftir að skólinn öðlað-
ist réttindi gagnfræðaskóla og varð þann-
ig þriggja vetra skóli, var skólastjóri
hans Lúðvíg Guðmundsson, fyrrum skóla-
stjóri Hvítárbakkaskólans, nú skólastjóri
Handíðaskólans í Reykjavík.
Af framanrituðu er ljóst, að skólinn
hefur frá öndverðu átt því láni að fagna,
að eiga á að skipa starfskröftum hinna
færustu skólamanna og ágætustu kennara,
sem margir eru þjóðkunnir.
Núverandi skólastjóri Gagnfræðaskól-
ans á Isafirði er Hannibal Valdimarsson.
Hefur hann veitt skólanum forstöðu síðan
1938, eða um 14 ára skeið.
Með nýju skólalöggjöfinni gerðist skól-
inn fjögurra ára skóli, og skiftist hann í
verknámsdeild og bóknámsdeild. Utskrif-
uðust fyrstu fjögurra ára gagnfræðing-
arnir frá Isafirði í fyrravor. Mikill meiri-
hluti nemenda kýs að eigin vild að stunda
nám í verknámsdeildum skólans.
Það var vorið 1946, sem nemendur Gagn-
fræðaskólans á Isafirði gengu í fyrsta
sinn undir landspróf miðskóla samkvæmt
bráðabirgða-reglugerð fræðslumálastjórn-
arinnar um miðskólapróf. Urðu 7 þeirra
stúdentar í fyravor (1950), fimm frá
Menntaskólanum í Reykjavík og tvö frá
Menntaskólanum á Akureyri.
Tvo undanfama vetur, og nú í þriðja
sinn, starfar í sambandi við Gagnfræða-
skólann í ísafirði framhaldsdeild eftir
landspróf, þar sem kennt er námsefni
fyrsta bekkjar menntaskóla (3. bekkjar
eftir gamla skipulaginu), og hafa allir
nemendur deildarinnar staðizt próf upp í
H. bekk menntaskóla (IV. bekk eftir
eldra skipulaginu). Stunda þeir nú flest-
ir framhaldsnám við Menntaskólann á
Akureyri. Hefur starfræksla þessarar
deildar þegar orðið til að opna mörguin
fátækum en efnilegum námsmönnum leið
til framhaldsnáms, en vafasamt er, hvort
hægt verður að halda þessari ltennslu
áfram sökum fjárskorts.
Eins og að líkum lætur, hafa orðið mikl-
ar breytingar á námsgreinavali skólans frá
því hann hóf starf haustið 1906 sem eins
vetrar skóli. Tekur þetta að nokkru til
bóklegra greina, en þó alveg sérstaklega
til verklega námsins. Vélritunarkennsla
var upp tekin 1940 og hefur notið mikilla
vinsælda. Kennsla í bókfœrslu hófst um
líkt leyti. Sund var í fyrsta sinn tekið sem
námsgrein á stundaskrá Gagnfræðaskól-
ans á ísafirði veturinn 1946, en þá tók
Sundhöll Isafjarðar til starfa. Matreiðslu-
kennsla hófst fyrir þremur árum í skólan-
um, og nær hún jafnt til pilta og stúlkna.
Ganga skólasveinar með miklum áhuga
að þessu námi engu síður en stúlkurnar og
þykir þessi tilhögun hafa gefizt hið bezta.
Iþróttakennslan nýtur hinnar beztu að-
stöðu í nýjum og vel útbúnum íþróttasal,
sem skólinn hefur aðgang að.
Handavinna ýmiskonar hefur svo um all
langt skeið, allt frá 1931, undir stjórn Lúð-
vígs Guðmundssonar, verið meiri og fjöl-
breyttari í Gagnfræðaskólanum á Isafirði,
en í mörgum öðrum gagnfræðaskólum.
Piltar læra meðferð helztu verkfæra,
njóta tilsagnar í trésmíði og rennismíði,
einnig í bókbandi; og á seinasta vetri voru
einnig kenndir algengustu hnútar, er sjó-
menn þurfa að kunna, — kaðlasmeyging-
ar, netahnýting og uppsetning, svo og
uppsetning lóða og handfæra. — Þyrfti
vissulega að vera hægt að ganga lengra
í því að kenna unglingunum vinnubrögð
þeirra atvinnuvega, sem rólkið lifir af í
umhverfi hvers skóla urn sig.
Stúlkurnar fá tilsögn í að bæta og
stoppa, prjóna og hekla, byrjun í útsaum
og kjólasaum, meðferð saumavélar, og í 4.
bekk er kennt að búa til einföld snið og
fyrsta byrjun vefnaðar.
Nemendur í Gagnfræðaskóla fsafjarðar
eru nú 177 og fastir kennarar 13. — For-
maður Fræðsluráðs ísafjarðar er Björg-
vin Sighvatsson kennari. Skólahúsið er
vistlegt og vandað, en íburðarlaust. Á
skólinn við hin ákjósanlegustu ytri slcil-
yrði að búa, og hefur Isaf jarðarbær ekkert
til sparað, að svo mætti verða. Þó þarf
innan skamms að auka húsrými skólans
vegna verklega námsins.
Skólaskemmtanir mega nemendur hafa
hálfsmánaðarlega. Mega þær standa yfir
frá kl. 8,30—11,30. Fara þær ávallt fram
í skólahúsinu sjálfu og fyrir luktum dyr-
um. Leiksvið lítið er í skólanum, og æfa
nemendur þar og sýna á skólaskemmt-
unum smá leikþætti og önnur skemmti-
atriði, sem óskað er, að þar séu höfð til
skemmtunar auk dansins. Félagsskap ým-
iskonar hafa nemendur með sér, og auð-
vitað gefa þeir einnig út skólablað. Skóla-
selið Birkihlíð í Tungudal er eign nem-
enda, og fer venjulega einhver bekkjar-
deild þangað í útilegu um helgar undir
leiðsögn kennara.
Af föstum skólaskemmtunum er „For-
eldrakvöldið“ sérkennilegast, en mest er
vandað til Árshátíðar skólans, sem oft
hefur verið talin bezta skemmtun ársins í
bænum. Mörg undanfarin ár hafa nemend-
ur skreytt kennslustofurnar fyrir jólin, og
hefur orðið um það heilbrigð keppni milli
deilda að gera það sem frumlegast og
smekklegast. I þessum listrænu salarkynn-
um hittast svo kennarar og nemendur
seinasta daginn fyrir jólafrí, og lesa þá
kennarar ljóð og sögur eða segja frá, en
nemendur svara fyrir sig með söng — og
stundum einnig með hljóðfæraslætti.
Nemendur Gagnfræðaskólans eru nú
dreifðir um allt land, og gegna orðið marg-
víslegum störfum og stöðum í þjóðfélag-
inu. Ýmsir þeirra hafa líka lagt leið sína
langt út í heim í gæfuleit. Er þess skammt
að minnast, að tveir piltar, sem fyrir
nokkrmn árum stunduðu nám í Gagnfræða-
skólanum á Isafirði, hittust af tilviljun
suður á Cuba. Heimurinn er nú ekki stærri
en þetta, þegar öllu er á botninn hvolft.