Vikan - 17.01.1952, Síða 7

VIKAN, nr. 3, 1952
7
Þekkið þér
VETRABRAIJTIIMA?
Hún liggur í boga yfir himin þveran eins og myndin
að ofan sýnir. Nokkur hluti hennar er undir sjónhring
og er sýnilegur andfætis á jörðinni. Á miðri mynd er
Norðurstjarnan. Vetrarbrautin umlykur alla þá stjaraa-
mergð, sem sést með berum augum og i sjónaukum. Svo
sem 100 000 000 stjörnur eru þar á bak við hverja eina,
sem sjást með berum augum. Á yztu mörkum hennar
eru svonefnd kúlulagafjölstirni. Þau eru tengd henni
likt og tungl plánetum. Séu þau talin til Vetrarbrautar-
innar, er kerfið allt svo sem 400 000 Ijósár á breidd en
miklu minna á þykkt. (Eitt ljósár er sú vegalengd, sem
ljósið fer á einu ári, en hraði þess er 300.000 km. á
sekúndu). Líklega er kerfið sveiplagað en erfitt er að
dæma um lögun þess, því að vér erum innan í því. —
Utan Vetrarbrautar liggja stjarnþokumar — hliðstæður
eða systurkerfi hennar. Enginn veit tölu þeirra. Sú næsta Andrómeduþokan — sjá að ofan t. v. — er í nær 1000 000 ljósára f jarlægð. Hún ein er
sýnileg berum augum — enda þekkt síðan í fornöld. — Myndin að neðan sýnir geysifagra fjarlægari stjarnþoku. Messier 104 heitir hún. — 1 stjarn-
þokunum rennur blik stjarnamergðarinnar saman í eitt skinandi ljóshaf fjarlægðar vegna. — Einstaka stjörnur á stærri myndunum eru í Vetrarbraut-
inni en bara fyrir ljósop sjónaukanna. — Hnökrarnir á efri myndinni eru kúlulaga fjölstirni i námunda við Ándrómeduþokuna. Á. M.
<