Vikan - 21.02.1952, Síða 3

VIKAN, nr. 8, 1952
3
Höggmyndir Sigurjóns Ólafssonar
Framháld af forsíðu.
medalíu fyrir gifsmyndina Verkamaður.
Og böggull fylgdi skammrifinu, því að í
verðlaununum fólst líka ríflegur f járstyrk-
“ur (1000 krónur danskar), sem gerði hon-
um kleift að ferðast til Italíu. Hann dvald-
ist ár í Rómaborg og hafði vinnustofu. Að
því loknu fluttist hann aftur til Hafnar og
lauk námi við Listaháskólann 1935, en
nokkru áður hafði hann kvænzt danskri
stúlku, Tove Thomasen, sem einnig var við
nám í Listaháskólanum.
Næstu tólf árin var hann aðstoðarmað-
ur hjá Utzon Frank, en vann jafnframt
fyrir sjálfan sig. 1938 skreppur hann þó
heim, mótar móður sína í eir og þá fyrir
heiðursverðlaun Eckersbjergs.
Þau hjónin komu heim 1945 og hafa
síðan búið í bragga inni í Laugarnesi. Frú-
in er líka myndhöggvari eins og kunn-
ugt er.
Ásgrímur Jónsson listmálari, gabbró.
Fornaldarmaðurinn (grágrýti), Sigurjón til
vinstri.
Sigurjón hefur tekið þátt í f jölmörgum
sýningum, bæði heima og erlendis. Kunn-
astur mun hann fyrir þátttöku sína í
septembersýningunum svonefndu. Á sept-
embersýningunni í haust stóð á verði úti
fyrir dyrum Listamanngskálans högg-
mynd sú er hér birtist: Fornaldarmaður-
inn úr grágrýti. Ég býst við mörgum hafi
orðið starsýnt á þennan undirleita drang
með brugðið sverð og óvéfengjanlegt
mannsmót. Einum hefur eflaust þótt eitt-
hvað bogið við nefið, annar farið að telja
fingurna. Eins og gengur. Ekki skal ég
fara að kenna neinum að skoða myndir,
en hitt hlýtur að vera óumdeilanlegt, að
myndhöggvarinn verður að móta myndir
sínar mjög svo eftir eiginleikum efnisins,
sem hann hefur handa á milli. Og grágrýti
er ekki gifs. Grágrýti krefst sérstakrar
handtéringar, sérstakrar mótunar, sér-
staks svipmóts, sem listamaðurinn verður
að lúta eða ganga á^burt að öðrum kosti.
Það er erfitt fyrir fávísan aðdáanda að
segja frá baráttu listamannsins við stein-
inn: gifs, eir, grjót, enda verður engin til-
raun gerð til þess hér. Þó má minnast þess,
að á ráðhústorginu í Vejle, Danmörku, rís
vitnisburður um fjögurra ára baráttu
hans við danskt grjót: granít. Það eru
tvær höggmyndir, hvor um sig sjö tonn
að þyngd. Hér í borg sést á hinn bóginn
lítill vitnisburður baráttu hans nema inn-
an veggja sýningarsala. Samt kvu vera
þyrping höggmynda kringum bragga hans
inni í Laugarnesi, geymdar í snjó um þetta
leyti árs, þó kannski upp úr standi topp-
ur á einni og einni. Má meir en rétt vera
heppilegt sé að geyma góðar höggmyndir
í snjó.
Við íslendingar erum víst ekki enn
komnir á það stig, menningarlega séð, að
vogandi sé að trúa okkur fyrir að horfa
daglega á góðar hÖggmyndir.
Eftirlætisefni Sigurjóns er grjótið. Þau
hjón, Tove og hann, munu fyrst mynd-
höggvara hérlendis hafa meitlað íslenzkt
grjót lífi. Þar með má segja, að steinninn
hafi fengið mál á íslandi. Sigurjóni þykir
gabbró öðru grjóti framar, því að það er
svo hart, að eilífðin nægir varla til að
setja mark á það. Eins og fyrr var sagt,
eru myndirnar í Vejle úr dönsku gabbrói.
Myndin af Ásgrími Jónssyni er líka úr
gabbrói, íslenzku. Það fær Sigurjón aust-
an frá Hornafirði; það er mjög dýrt. Á
hinn bóginn er grágrýtið mun ódýrara, en
erfitt er það flutnings, og hefur Ársæll
Magnússon steinsmiður liðsinnt þeim
hjónum mikið við aðdrátt grágrýtis.
Myndin af Sigurði Nordal og fornaldar-
manninum er úr grágrýti. Það er mun
gljúpara en gabbró, þó að nokkuð megi
verjast tönn tímans með því að bera á það
fernis. Veggir Alþingishússins eru líka
úr grágrýti, og gat Sigurjón þess í spaugi
að hafa þyrfti hraðan á og fernisera vegg-
ina, áður en vindur og frost hefðu jafnað
þá við jörðu.
Ég rabbaði lítillega við Sigurjón um
daginn. Þegar hann hafði sagt mér helztu
æviatriði, barst í tal val höggmynda til
skpeytingar borga og augnayndis fólks.
Hann sagði mér sögu, sem gerðist í bæn-
um Nyborg á Fjóni fyrir um það bil þrjá-
tíu árum. Þar var reist höggmynd eftir
Kaj Nilsen, danskan myndhöggvara. Hún
hét Ýmisbrunnur. Allt ætlaði af göflum
að ganga, fyrst eftir að myndin var af-
Blágrýtisstoinn á leiði Erlendar Guðmundsson-
ar í Unu-húsi.
Séra Bjarni Jónsson, gifs.
hjúpuð, hún þótti hin fáránlegasta og
tóku ýmsir mikið upp í sig. Svo líða nokk-
ur ár. Áður en varir er öllum farið að
þykja vænt um Ýmisbrunn, meira að segja
koma menn úr fjarlægð eingöngu til að
skoða þessa mynd. Hún er stolt Nýborgar-
búa. Og þeir sem lofa hana. mest nú á dög-
um eru hinir sömu sem níddu hana mest
fyrir þrjátíu árum.
Þannig getur tíminn kennt fólki að sjá
fákunnleik sinn. Og mætti í þessu sam-
bandi minna á styr þann, sem staðið
hefur um Vatnsbera Asmundar Sveins-
sonar.
Líka sagði Sigurjón frá því, hvernig til
dæmis Færeyingar fara að velja sér mynd-
ir til uppsetningar. Þeir kveðja í dóm-
nefnd menn frá Noregi og Danmörku,
listfróða menn eða reynda myndhöggvara.
Þessa menn láta þeir dæma um myndirn-
ar, því að þeir treysta ekki skyggni sjálfs
sín. Svo sjálfsögð hógværð er íslenzkum
oddamönnum því miður ekki í blóð borin,
enda þótt í fáu sé meiri manndómur
fólginn en að sjá og viðurkenna annmarka
sína. E. E. H.