Vikan - 21.02.1952, Blaðsíða 4

4
VIKAN, nr. 8, 1952
MARTA JÓNS
Smásaga eftir ERSKINE CALDWELL.
OKKUR VAR sparkað út úr íbúð í Vestur-
enda þar sem við höfðum tapað öllu i pen-
ingaspili og, í stað þess að lónast um á svo napri
nóttu, tókum við kúrsinn þvert gegnum borgina,
til Nikkskráar. Það var slydda, og vindurinn
bitur eins og hnífsoddur. Við mættum tveim eða
þrem mönnum á leiðinni; allir lögðust þeir næst-
um tvöfaldir móti íspústrum vindsins og héldu
að sér frakka og hatti með stirðdofnum fingrum.
,,t>ví leiðstu þeim að kasta okkur á dyr, Halli?“
sagði Típan. „Engin lög eru til gegn manni sem
fer á hausinn í peningaspili. Hvað sem öðru líð-
ur hef ég oft orðið blankur i betri ibúð en þess-
ari."
Típan glopraðist á ljósastaur. Hann snerist á
hæl og knallaði járnsúluna með fætinum.
„Veturinn er djöfullegasti tími ársins," sagði
hann. „Bezt við förum heim.“
„Það er upphitað i kránni hjá Nikk núna,“
sagði ég. „Komdu með, við skulum staldra þar
stundarkorn."
Umhverfis ofninn hjá Nikk stóðu þessir
venjulegu nátthrafnar og vermdu fingur sína
við glóheitan búk ofnsins. Kómi, svarti þjónn-
inn, skaraði í eldinum og sneri baki við slydd-
unni sem buldi á hurð-og gluggum.
Nikk spratt upp einhvers staðar, þegar við
Típan komum inn, og mætti okkur á miðju gólfi.
„Ég ætla að loka snemma í kvöld," sagði
Nikk. „Þið verðið að fara, drengir, svona til
tilbreyttni. Ætli fólkinu ykkar þyki ekki skrítið
að sjá ykkur, ha?“
„Er meiningin að reka okkur út?“ sagði Tipan.
„Maður fær enga' peninga þó maður hafi opið
á svona nóttum," samsinnti Nikk. „Ég sólunda
bara ljósi og hita, og ekki til neins."
„Jæja, Nikk,“ sagði ég. „Hvað um að lána mér
svona dal þangað til i næstu viku? Það fór illa
fyrir mér. Ég var byrjaður að —“
„Engin lán í kvöld, drengir," sagði hann. „Ég
loka rétt bráðum."
Hroll setti að Kóma.
„Ef þér væri sama, herra Nikk,“ sagði Kómi,
„svo mundi ég alveg eins vilja vera hérna í
nótt. Ég get sofið á gólfinu við eldinn. Ég bý
lengst úti í bæ, og mamma -—“
„Þú færir með hálftonn af kolum,“ sagði Nikk.
„Ég skal ekki fara með meira en hálft skóflu-
blað alla nóttina, þrábað Kómi. „Ég verð inn-
kulsa og dey ef ég þarf að fara út i þessa bölv-
aða slyddu.“
„Þú hypjar þig út héðan innan hálftíma,
Kómi," sagði Nikk. „Mér er nokkuð sama hvert
þú ferð þegar þú hefur dragnast út fyrir. Þú get-
ur farið heim ef þér sýnist svo.“
Hópurinn við ofninn dróst lítið eitt saman við
þau tíðindi að verða að yfirgefa hlýjuna.
Nikk kom til mín yfir að ofninum. Hann rak
þumalputa milli rifbeina á mér.
„Upp með þig, Halli," sagði hann. „Hvað er í
húfi? Blankur aftur? Hér færðu ekkert að éta,
ekkert að drekka, og ekki máttu nota áhöldin."
„Ég tapaði öllu í kvöld," sagði ég honum. „Ef
ég hefði ekki verið rekinn úr spili í Vesturenda,
svo stæði ég nú á eigin fótum."
Nikk yppti öxlum og gekk yfir að veggnum
þar sem sjálfsalar stóðu í röð á borði. Hann
strauk fingri niður í hylkið við botn sjálfsalanna.
Þar fann hann stundum smápeninga sem ein-
hverjir höfðu gloprað niður.
„Þið eruð meiri aumingjamir, drengir," sagði
Nikk og kom aftur að ofninum. „Því farið þið
ekki út og reynið að ná í peninga til þess að
láta í sjálfgjafana ? Típan hefur ekki átt hálf-
eyrisvirði alla vikuna."
„Hvað meinarðu eiginlega, Nikk?“ sagði
Tipan. „Hvað viltu ég geri. Fari út brjótist inn
í Bankann?"
„Ennþá á ég þessa sex dali hjá þér,“ sagði
Nikk. „Þú verður að borga mér þá sem fyrst.“
„Ég sé til hvað ég get,“ sagði Típan við hann.
Kómi var að skófla slatta af kolum inn í ofn-
inn þegar útidyrnar skullu upp á gátt i vind-
hviðu sem sópaði inn með sér ískaldri slyddu.
Allir litu um öxl og horfðu þangað þegar grillti
í höfuð á stúlku úti fyrir. Hún steig inn í dyra-
ganginn.
„Lokaðu dyrúnum," sagði Nikk.
Kómi hljóp til og lokaði dyrunum.
Allir voru undrun lostnir við að sjá stúlku
hjá Nikka. Ég hafði aldrei áður séð þar stúlku:
ég hafði aldrei heyrt þess getið að þangað kæmu
stúlkur. Kráin hjá Nikk var slæpingsstaður fyrir
karlmenn á öllum aldri, og þar var ekkert nema
sjálfsalar og billjardborð. Barborðið var tæplega
staður til að snæða við. Nikk og Kómi höfðu
vín og brauðsneiðar, það var allt og sumt.
Stúlkan stóð aumkunarleg í framverðri kránni
og skalf lítið eitt. Slyddan á hári hennar og kápu
byrjaði að bráðna í hlýjunni, en skór hennar
voru gegnvotir.
„Hver er þetta?" sagði Típan. „Hún líkist ekki
hið minnsta stúlkunum hinumegin við hornið.
Ég hef aldrei séð hana áður.“
. Kómi kom til baka og mokaði annarri skóflu
af kolum inn í ofninn. Hann var allur glóheitur.
„Þori að veðja hún hefur hlaupizt að heim-
an," sagði Típan.
Nikk hafði gengið til stúlkunnar, og hann virti
hana fyrir sér af gaumgæfni. Hún snerist frá
honum, og hann varð að ganga út að dyrunum
og snúa við þeim baki til að koma í veg fyrir
hún hlypi út aftur.
„Djöfullegt er fyrir brotthlaupnar stúlkur að
hafna hérna," sagði Tipan.
„Hún^dokar ekki lengi hérna," sagði ég. „Hún
fer strax og hún sér í hvað hún er komin."
■■■■■■■■■ nii■■■■■■■ iiiiiiiiii■■■nin ..
I VEIZTU -? I
É 1. Það er auðvelt að taka staðarákvörðun i
hvar sem er í heiminum, ef við vitum ;
á hvaða lengdar- eða breiddarbaug við |
erum stödd. Er hægt að nota úrið sitt |
til að ákveða lengdarbauginn ?
i 2. Hver sagði þetta: „Nú muntu verða að =
þér af draga slenið, mannskræfan". |
Og hvert var tilefnið? E
| 3. Hvenær fæddist enska skáldið Kipling ? E
| 4. Hvað er „að dafla"?
E 5. Eftir hvem er þessi vísa:
Syng nú mín sálarlúta
sætlegan brúðkaupsóð,
hart meðan heimsins rúta
hringveltist sína slóð. |
Upp lyftist önd og húfa,
ólund má sérhver skúfa,
útrekist agg og hnjóð.
= 6. Hver var Staninlas Gastaldon?
E 7. Hver fann upp kolaþráðarlampann ?
= 8. Hver er eðlisþyngd gulls?
= 9. Hvað heita söguhetjur bókarinnar i
Klukkan kallar?
I 10. Hvenær fæddist Sigurjón Ólafsson i
myndhöggvari ?
Sjá svör á bls. 14. |
'l> iiminiiniiuniiniiminiiiiiiimiiimMimiiiiuiiiiniiiMniniiiiiiHHmwmiiii^
Mannlýsing úr íslenzku fornriti:
.........var manna vitrastur og heil-
ráður, ef hann var beiddur. Það skildi með
þeim feðgum: Þóroddur var forspár og
kallaður undirhyggjumaður af sumum
mönnum, en........lagði það eitt til með
hverjum manni, sem hann ætlaði, að duga
skyldi, ef eigi væri af því brugðið. Því var
hann kallaður beturfeðrungur.“
Hver er þetta, og hvar stendur lýsingin ?
(Svar á bls. 14.)
Típan leit í andlit mannanna sem stóðu við
ofninn.
„Mér væri djöfullega við að sjá . ..“
Nikk sagði eitthvað við stúlkuna, og Típan
þagnaði til að heyra hvað það væri.
„Ef einhver fer að verða áleitinn við hana,“
sagði ég, „svo skal mér að mæta. Ég ætla ekki
að standa hjá og horfa á einhvern fleka hana.“
Típan virti mig ekki viðlits. Hann gekk nær
til að heyra hvað Nikk segði við stúlkuna.
Stúlkan tók vasaklút og þurrkaði tár sem
spruttu fram í augum hennar.
„Hvað vilt þú?“ sagði Nikk.
Hún hristi höfuð.
„Því kemurðu hingað inn fyrst þú vilt ekki
neitt?" spurði Nikk hana. „Hvað er í húfi?"
Stúlkan hristi höfuð aftur. Hún var fimmtán
eða sextán ára, og miklu fallegri en allar stelp-
urnar í húsinu hinu megin við hornið. Þegar
maður horfði á hana rifjuðust upp fyrir manni
stúlkur sem maður hafði séð fara í sunnudags-
skóla á sunnudagsmorgnum.
„Svöng?" spurði Nikk hana.
Hún svaraði engu, en auðséð var að hún hafði
komið inn til að fá sér eitthvað að eta, haldið
að Nikkskráin væri matsöluhús.
„Kómi,“ gall í Nikk, „færðu okkur kaffi og
nokkrar brauðsneiðar. Hristu nú af þér slenið."
„Já, herra!" sagði Kómi og lagði lófa að yln-
um frá ofninum áður en hann hraðaði sér yfir
fyrir bárborðið.
Nikk leiddi stúlkuna að barborðinu og lét hana
setjast á einn stólinn. Hann settist við hlið henn-
ar, milli hennar og dyra.
Mennirnir við ofninn byrjuðu að depla augum
hver framan í annan og kasta höfðum í átt til
Nikks og stúlkunnar.
Þegar Kómi hafði hitað kaffið, spurði Nikk
hana hvað hún héti.
„Marta Jóns,“ svaraði hún án hiks.
Nikk settist nær henni.
„Hvar býrðu?"
Marta Jóns hristi höfuð, tár spruttu fram i
augum hennar aftur. Nikk var ánægður. Hann
spurði hana ekki fleiri spurninga.
„Gefðu henni kökusneið, þegar hún er búin
með þetta, Kórni," sagði Nikk og stóð á fætur.
Kómi hristi höfuð.
„Engin kaka til, herra Nikk,“ sagði Kómi.
Nikk rauk upp.
„Ég sagði gefðu henni köku, Kómi, þinn skó-
gljáði afríski negri!“ æpti hann. „Þegar ég segi
gefðu henni köku, svo á ég við þú gefir henni
köku!“
„Já, herra húsbóndi!" sagði Kómi og hristi
höfuð.
Nikk kom yfir að ofninum og gekk út á hlið
því að hann reyndi að hafa augun á Mörtu Jóns.
Hann neri hendur sínar glaður. Þegar hann nálg-
aðist ofninn, leit hann yfir hópinn, og hvessti
augun á Típuna eins og venjulega.
„Jæjaþá, strákar. Þið verðið að hypjá ykkur
eitthvað annað. Farið heim, eða eitthvað annað.
Ég er búinn að loka."
Enginn sýndi á sér snið til farar.
Nikk stuggaði Típunni frá ofninum.
„Næst þegar þú kemur, verðurðu að hafa
með þér þessa sex dali sem þú skuldar mér,“
sagði Nikk við hann og hrakti hann á undan sér.
Framhald á bls. 7.