Vikan - 27.03.1952, Blaðsíða 4

4
VIKAN, nr. 13, 1952:
FJÁRHALDSMAÐURIININ
Eftir W. W. JACOBS.
SJÓMÖNNUM gengur flestum illa
að halda utan um aurana sína,
sagði næturvörðurinn og fitlaði ann-
ars hugar við falskan krónupening,
sem hékk við úrfestina hans, en mað-
ur skyldi halda annað, þegar maður
heyrir þá tala um sparsemi, meðan
þeir eru til sjós og engin brennivíns-
hola í þúsund mílna fjarlægð.
Það er samt ekki af því, að sumir
beri það ekki við, og ég hef þekkt
menn, sem beittu allskonar brögðum
til þess að spara, þegar þeir voru
búnir að fá kaupið sitt. Ég þekkti
mann, sem var vanur að geyma alla
peningana sína í belti inni á sér ber-
um, nema eina eða tvær krónur, svo
að hann næði síður til þeirra. En
það var ekki til nokkurs hlutar. Hann
var alltaf peningalaus, þegar verst
stóð á. Ég hef séð hann bauka í
fimm mínútut samfleytt, meðan
strætisvagnstjóri stóð yfir honum, en
hitt fólkið í vagninum las í blaði með
öðru auganu og hafði ekki hitt aug-
að af honum.
Rikki rauði og Pési blái, — ég hef
minnzt á þá við þig áður, —• reyndu
einu sinni að spara. Þeir voru orðnir
svo þreyttir á því að eyða og spenna
öllu á viku eða tíu dögum, eftir að
þeir voru komnir i land, og verða
að fara aftur til sjós fyrr en þeir
ætluðu sér, að nú skyldi það ekki
koma fyrir.
Þeir voru á heimleið frá Ástralíu,
þegar þeir tóku sig saman um þetta,
og ísak Lunn, elzti kyndarinn á skip-
inu, æstur bindindismaður, gaf þeim
mörg góð ráð og leiðbeiningar. Þeir
ætluðu allir aftur á skipið í næstu
ferð, og hann bauðst til að leigja
með þeim herbergi í landi og geyma
fyrir þá peningana og skammta þeim
það, sem hann kallaði hæfilega upp-
hæð, á hverjum degi.
Þeir hefðu hlegið að hverjum öðr-
um manni, en þeir vissu, að Isak
var sauðfrómur og að peningunum
var óhætt hjá honum, og loksins eft-
ir langa vafninga skrifuðu þeir undir
skjal, og þar stóð, að þeir ætluðu
að láta hann geyma fyrir sig pen-
ingana, og hann ætti að borga þeim
smátt og smátt, þangað til þeir færu
aftur til sjós.
Allir nema Rikki rauði og Pési
blái, eða einhver hálfviti, hefðu haft
vit á því að láta þetta ógert, en
Isak gamli var svo tungumjúkur og
virtist svo sanngjarn, þegar hann
minntist á það, sem hann kallaði að
drekka í hófi, að þeir höfðu ekki
hugmynd um, hvað þeir voru að
ana út í, og þegar þeir fengu kaupið
sitt, nærri því sextán pund hvor,
stungu þeir smápeningunum í vasann
og létu hann hafa hitt.
Fyrsta daginn féll allt í ljúfa löð.
Isak gamli náði i gott og vistlegt
herbergi handa þeim öllum, og þegar
þeir höfðu fengið sér dálítið í staup-
inu, gerðu þeir honum til geðs að
drekka tebolla, og svo fóru þeir
með honum á skuggamyndasýningu.
Þessi sýning var kölluð Hrösun
drykkjumannsins, og hófst á því,
að ungur maður gekk inn í snotra
veitingakrá, og lagleg stúlka bar
honum ölglas. Á næstu myndum kom
ölið í stærri ílátum, og þegar Rauð-
ur hafði séð unga manninn hest-
húsa sex merkur á svo sem hálfri
mínútu, þá greip hann óslökkvandi
þorsti, svo að hann gat ekki setið
kyrr, og hann hvíslaði að Pésa að
koma út.
„Þið verðið af því bezta, ef þið
farið núna,“ sagði Isak gamli í hálf-
um hljóðum; „á næstu mynd sitja
froskar og púkar á barminum á krús-
inni, sem hann drekkur úr.“
Rikki rauði spratt upp og kink-
aði kolli til Pésa.
„Og eftir það drepur hann móður
sína með rakhníf," segir Isak gamli
og togar í jakkann hans og reynir að
halda aftur af honum.
Rikki rauði settist niður, og þeg-
ar morðið var búið, sagði hann, að sér
væri ómótt, og svo fóru þeir Pési út
til þess að fá hreint loft. Þeir
drukku þrjá i fyrsta staðnum, og
svo fóru þeir annað og steingleymdu
Isak gamla og þessum átakanlegu
myndum, þangað til klukkan var
orðin tíu, að Rauður vaknaði við
það, að hann var búinn að eyða
síðasta eyrinum, því að hann hafði
verið mjög veitull við nokkra ná-
unga, sem hann kynntist í kránni.
„Þetta hefur maður af því að
hlusta á gúttapela," segir hann fok-
vondur, þegar hann komst að því,
að Pési var líka orðinn peninga-
laus. „Hérna erum við rétt að byrja
að skemmta okkur, og ekki eynr
í vösunum."
Þeir fóru heim í versta skapi. Isak
gamli var sofnaður, og þegar þeir
vöktu hann og sögðu, að þeir ætluðu
að geyma peningana sjálfir, þá sofn-
aði hann alltaf aftur jafnharðan og
hraut svo hátt, að þeir heyrðu ekki
til sjálfs sín. Þá dró Pési augað í
pung og benti á buxumar hans Isaks,
sem héngu yfir rúmgaflinn.
Rauði Rikki glotti og tók bux-
urnar varlega upp, og Pési brosti
líka, en mest þótti honum gaman
að horfa á Isak gamla brosa í svefn-
inum, eins og hann dreymdi vel.
En Rauður fann ekki annað en fimm-
eyring, lyklakippu og hóstatöflu. 1
jakkanum og vestinu fann hann
nokkra samanvafða veðhlaupamiða,
brotinn pennahníf, snærisspotta og
annað rusl. Þá sezt hann niður á rúm-
ið þeirra og horfir á Pésa.
„Vektu hann aftur,“ segir Pési, og
er farið að síga í hann.
Rauði Rikki stendur upp, lýtur
yfir rúmið, tekur í axlirnar á Isak
gamla og hristir hann eins og með-
alaglas. „Fótaferðartími, piltar?"
segir Isak gamli og rekur aðra löpp-
ina undan rúmfötunum.
„Nei,“ segir Rauður höstugur, „við
erum ekki háttaðir. Við viljum fá
peningana aftur."
Isak kippir fætinum undir brekán-
ið. „Góða nótt,“ segir hann og er
steinsofnaður.
„Hann læzt sofa," segir Pési. „Við
skulum leita. Þeir hljóta að vera
hérna einhversstaðar."
Þeir rótuðu og settu allt á annan
endann, og svo kveikti Rauður á
eldspýtu og gáði upp í reykháf-
inn, en ekkert fann hann nema það,
að það hafði ekki verið sótað í tutt-
ugu ár, og hann var svo fokvondur
og sótugur og agalegur, að Pési var
hálfhræddur við hann.
„Nú er nóg komið," segir Rauður og
heldur sótugum hnefanum undir nef-
inu á Isaki gamla. „Nú-nú, hvar eru
peningarnir. Ef þú færð okkur ekki
peningana, sem við erum búnir að
þræla fyrir, og það á stundinni, skal
ég brjóta í þér hvert bein."
„Þetta fær maður fyrir að reyna
að gera þér greiða, Rauður," segir
gamli maðurinn gremjulega.
„Vertu ekki að pexa við mig,“ 'seg-
ir Rauður, „því að ég vil ekki hafa
það. Hana, hvar eru peningarnir ?“
Isak gamli horfði á hann, stundi
við og fór fram úr og smeygði sér
í buxumar og skóna.
„Ég bjóst við, að ég kynni að
lenda í harki við ykkur," segir hann
rólega, „ég er við því búinn."
„Þú hefur verra af, ef þú flýtir
þér ekki," segir Rauður og hvessir á
hann augun.
„Við ætlum ekki að gera þér neitt,
lsak,“ segir Pési; „við viljum bara
fá peningana okkar."
„Ég veit það,“ segir Isak. „Vertu
rólegur, Pési, og sjáðu um, að allt
fari fram eftir réttum reglum; ég
skal slá þig kaldan á eftir."
Hann ýtti sumu dótinu út i horn,
skirpti þessu næst í lófana, fór svo
að hoppa fram og aftur, víkja hausn-
um sitt á hvað og ota hnefunum út
i loftið, svo að þeir urðu forviða.
„Ég hef ekki slegið mann í fimm
ár,“ segir hann og heldur áfram
að hoppa, —■ „það er syndsamlegt
að slást, nema í góðu skyni, — en
áður en ég varð frelsaður, Rauður,
var ég vanur að lúberja þrjá þína
líka fyrir mat, til þess að fá mat-
arlyst."
„Bíddu við,“ segir Rauður, „þú ert
gamall maður, og ég vil ekki fara
illa með þig. Segðu okkur, hvar pen-
■■■■■■■■■■■■■■□■■■■■■■■■■■■■■■■□■■■■■■■■■
!n VKIZTU — ?
1. Það er enginn sódi í sóda-
vatni? Hvað er sett sam-
an við vatnið ?
2. Hvert var fjölskyldunafn
Georgs 6. Bretakonungs ?
3. Hverjir rituðu guðspjöllin
f jögur ?
4. Hver var ferjumaður við
ána Styx?
5. Hver er verndardýrlingur
Parísar ?
6. Hvort er lengra faðirvor
kaþólskra eða mótmæl-
anda?
7. Hvað er Adamsöl?
8. Hvað þýðir að smiltra?
9. Hvaða íslenzkt skáld er
fætt í Grímsnesinu?
10. Hvað er aorta?
Sjá svör á bls. lJt.
Mannlýsing úr íslenzku
fornriti:
,,Var.......manna vænstur
gervilegastur. Hann var líkur
móðurfrændum sínum, gleði-
maður mikill, ör og ákafamað-
ur mikill í öllu, og hinn mesti
kappsmaður. Var hann vinsæll
af öllum mönnum.“
Hver var þetta og hvar stend-
ur lýsingin? Svar á bls. 14.
ingamir okkar eru, þá skal ég ekki
blaka við þér.“
„Ég er að passa þá fyrir þig,“
segir gamli maðurinn.
Rauði Rikki rak upp öskur og óð að
honum, og á næsta augnabliki skýt-
ur Isak fram hnefanum og gefur
honum á hann, svo að hann fleytir
kerlingar eftir gólfinu og dett.ur
niður eins og tuska við ofninn. Það
var eins og hestur hefði slegið hann,
og Pési var mjög áhyggjufullur, þeg-
ar hann dröslaði honum á fætur og
hristi hann til.
„Þú áttir að hafa auga á hnefan-
um á honum," segir hann höstugur.
Þetta var bjánalega sagt, því að það
var einmitt þetta, sem hafði gerzt, og
Rauður sagði honum, hvernig hann
ætlaði að fara með hann, þegar hann
væri búinn með Isak. Hann sveif
aftur á gamla manninn, en hann
hafði ekki roð við honum, og eftir
svo sem þrjár mínútur varð hann
feginn að láta Pésa hjálpa sér í
rúmið.
„Nú átt þú að fara í hann, Pési,“
segir hann. „Færðu koddann dálitið
til, svo ég geti séð.“
„Komdu drengur, ef þú þorir," seg-
ir gamli maðurinn.
Pési hristi höfuðið. „Mig langar
ekkert til þess að meiða þig. Isak;
fáðu okkur peningana, þá er þetta
gleymt og grafið."
„Nei, piltar," sagði Isak. „Ég hef
tekið að mér að geyma peningana
og það ætla ég að gera, og ég er
að vona, að þegar við ráðum okkur
aftur á Plánetuna, verði svo sem tólf
pund handa hvorum. Ég ætla ekki að
vera vondur við ykkur, en nú ætla
ég aftur í rúmið, og ef ég þarf að
fara fram úr aftur, þá megið þið
óska, að þið væruð dauðir,"
Hann fór upp í, og Pési lét sem
hann heyrði ekki, að Rauður hélt
áfram að kalla hann bleyðu, og hátt-
aði hjá honum og steinsofnaði.
Þeir snæddu allir í kaffistofu
morguninn eftir, og þegar þeir voru
búnir að því, sagði Rauður, sem
hafði ekki opnað munninn áður, að
hann og Pési vildu fá peninga til
sinna þarfa. Hann sagði, að þeir
vildu heldur borða einir, því að þeir
misstu lystina við að horfa á smettið
á honum.
„Allt í lagi," segir gamli maður-
inn, „ég ætla ekki að vera í óþökk
neins manns." Hann var hugsi um
stund, stakk svo hendinni i buxna-
vasann og fékk hvorum þeirra tvær
krónur.
„Til hvers?" segir Rauður og
horfir á aurana. „Fyrir eldspýtum?"
„Þetta eru dagpeningarnir," segir
Isak, „og þetta er kappnóg, króna
Framhald á bls. 7.