Vikan - 24.04.1952, Blaðsíða 4

4
VIKAN, nr. 16, 1952:
r=s=fD
ÓA.
ÞÝDD SMÁSAGA
1
Við rekumst sífellt á nýja
menn, konur og karla, unga og
gamla. Við og við sé ég „Óu“
eins og hún var, barnunga,
grannvaxna og þeldökka og ó-
framfærna. Hvernig líður þér,
Óa? hugsa ég með mér. 1 þá
tíð hefur þú ef til vill verið
sextán ára. Ó, drottinn minn ...
Hún kom svífandi fram milli
tveggja stórvaxinna álma fyrir
utan matsöluhúsið, þar sem ég
gisti. Öa kom á hverjum degi
í rökkurbyrjun og beið þess, að
ég kæmi út á svalirnar til þess
að stríða henni. Þegar ég opnaði
dyrnar hopaði hún örlítið aft-
ur á bak, stóð svo kyrr og horfði
á tærnar á skónum sínum, sem
hún hreyfði fram og aftur í
sandinum meðan ég lét eins og
kjáni og erti hana.
Skyndilega leit hún upp og
brosti. Tvö dökk augu glömpuðu
framan í mig eins og tveir vit-
ar, tveir heitir blossar í fölu og
yndislegu andliti. Líkaminn
kvenlega grannur, en þó ekki
horaður, langir armar og lang-
ar hendur. Allhá eftir aldri, ber-
sýnilega af suðrænum uppruna,
spænsk. Já, það er nú svo. Spán-
verjar heimsóttu írland á sín-
um tíma, hugsaði ég.
Allir þar um slóðir þekktu
hana, því að allir þeir mörgu,
sem bjuggu í litlu timburhús-
unum uppi á hæðinni, þekktu
VEIZTU —?
ríkjunum. Hvaða ríki varð
fyrst til þess?
2. Hvað heitir stærsti flokk-
ur Irlands?
3. Hvenær var Metrapólitan-
óperan í New York opn-
uð í fyrsta sinn?
4. Hvað er að nölta?
5. Hvor mundi vera fljótari
að hlaupa fíllinn eða mað-
urinn ?
6. Hvað er Evrópa stór?
7. Hver var Luca della
Robbia ?
8. Hverjar eru helztu fram-
leiðsluvörur Pensylvaníu ?
9. Hvað er basilíka?
10. Þorkell mælti: „Hver er
sá hinn mikli og hinn
feiknlegi, er fjórir ganga
fyrri, fölleitur og skarp-
leitur, ógæfusamlegur og
illmannlegur ?“ Hver var
sá?
Sjá svör á bls. lh-
hver annan. Ég vissi það eitt,
að hún var kölluð „Óa“. Allir
írsku karlmennirnir á hæðinni
unnu í verksmiðjunni, en hún
var sú stærsta í sinni grein í
allri hinni stóru Pennsylvaníu.
Fljótt á litið virtist svo sem
ekkert færi fram á milli mín
og Óu, en samt gerðist þó eitt-
hvað. Hún staðnæmdist þarna
bara á hverjum degi, og ég gekk
út og erti hana. En áður langt
liði, fór ég að sakna hennar
mjög, þegar hún kom ekki. Ein-
staka sinnum kom hún ekki.
Ég var ekki nema tuttugu
og eins, og það var að vorlagi.
Um miðjan maí sást hún ekki
í átta daga. Frú McLaughlan
brosti hæðnislega með sjálfri sér
í hvert skipti sem hún sá mig.
við gluggann á þessu tímabili.
Dálítið illgirnislegt bros í feit-
fölu andliti. Ég fann svo sem
ákaflega vel hið írsk-kaþólska,
dyggðum sýrða og mollulega
andrúmsloft í matsöluhúsinu.
Sú gildvaxna og fölbleika fni
McLaughlan lét mig kenna á
því. En freknótt og rauðhærð
starfstúlka hló og stríddi mér
áberandi. Það bætti sízt úr
skák.
Þegar Óa kom loks í augsýn,
kom hún alla leið niður að svöl-
unum, horfði á tána á skónum,
sem iðuðu aftur og fram í sand-
inum, og sagði hljóðlega: — Ég
hef verið veik. Svo hopaði hún
í flýti aftur á bak. Eins og stygg-
ur hreinn, hugsaði ég. Ég ósk-
aði mér, að hún segði eitthvað
aftur, því að röddin var einskær
hljómfegurð. Hún leit upp
nokkrum sinnum, en ég fékk
ekki af mér að stríða henni að
þessu sinni.
Svo kom hún á hverjum degi
í nokkra daga. Nú var sumarið
komið fyrir alvöru og heitt í
veðri. Trén voru í fullum skrúða.
Ég tók mynd af henni á mynda-
vélina mína, og hún horfði ó-
feimin og brosandi á mig, þeg-
ar ég smellti af. Þá mynd á ég
enn. Það var Óa eins og hún
var þá, fyrir mörgum, mörgum
árum. Með löngu millibili tek ég
myndina upp og horfi lengi á
hana. Þá er ég tuttugu og eins
aftur, og það er sumar í Penn-
sylvaníu.
Á hverjum morgni, þegar ég
fór niður í verksmiðjuna, þá sá.
ég Óu í litlu húsi dálítið hærra
upp í brekkunni. Hún veifaði
aldrei, en stóð þarna aðeins við
opnum glugga og fylgdi mér úr
hlaði með augunum. Ef hún stóð
þar ekki, þá fannst mér eitthvað
vanta á þeim morgni. En næsta
morgun var hún aftur komin
í gluggann, og allt var eins og
það átti að vera.
Sumarkvöld nokkurt, þegar
rétt var farið að húma, varð ég
afskaplega glaður. Ég mætti ó-
vænt Óu og mömmu hennar, þar
sem þær leiddust undir laufum
trjánna í hljóðri götu uppi á
brekkunni. Móðirin brosti, og Óa
brosti, og báðar kinkuðu kolli
til mín.
Nú var það siður í landinu, að
kona átti rétt á að heilsa að
fyrra bragði. Ef henni fannst
maður þess verður, hneigði hún
höfuðið og gaf til kynna, að karl-
maðurinn mætti náðarsamlegast
lyfta hattinum alla leið upp af
höfðinu. Það var bersýnilegt, að
móðir Óu fannst allt í lagi með
mig. Það yljaði mér um hjarta,
og auðvitað fór mér að þykja
vænt um móðurina, þessa lág-
vöxnu, dökkhærðu, írsku konu.
Svo að segja allir í brekkunni
voru írskir, nokkrir þeirra lag-
legir, en aðrir aftur á móti--
írskir og kaþólskir, svo til ólæs-
ir, og flestir þeirra hjátrúar-
fullir. Og síra Patrekur gekk
hljóðlega um á meðal þeirra og
gætti þeirra fyrir hönd Guðs og
verksmiðjunnar. Því að þeir
fluttu Irland með sér til Gósen-
landsins, og þar sungu þeir um
Erín og þá dreymdi um, að þeir
kæmu aftur heim með frelsi og
fullar hendur fjár.
(En að safna í sparisjóðsbók,
þegar menn vinna sér inn tvo
dali á dag, það gengur svo sorg-
lega seint.)
Árla sunnudag nokkurn, þeg-
ar ég vissi, að foreldrarnir voru
í kirkju, gekk ég í hægðum mín-
um upp í brekkuna. Eg veifaði
einu sinni, leit í kringum mig og
veifaði aftur varfærnislega. Ég
var áreiðanlega búinn að sitja
í fullan hálftíma í brekkunni,
rétt hjá læk, þegar Óa kom -svíf-
andi og drúpti höfði. Æ, það
var ekki laust við glettni í brosi
hennar. Hún nam staðar nokk-
urn spöl frá mér og sagði með
syngjandi fallegri rödd: — Hvað
er þér á höndum.
Ég svaraði: — Óa ? Hérna er
mynd af mér. Viltu eiga hana?
Hún hikaði dálítið, svo færði
hún sig nær og teygði hand-
legginn í áttina til mín. — Thank
you, hvíslaði hún. Ég settist í
grasið. Seztu svolitla stund,
sagði ég. Hún settist allfjarri
mér, sat hljóð og horfði á mynd-
ina. Hún stóð ekki lengi við.
Efst uppi á hæðinni sneri hún
sér við og veifaði. Grannvaxin
stúlka í stuttum kjól brosti og
veifaði í sólskininu, sunnudags-
morgun í Pennsylvaníu.
Síðari hluti mánudags og
mánudagskvöld. Óa kom ekki í
ljós á milli trjánna. Allt í einu
stóð reiður Iríendingur í svala-
stiganum. Augun skutu neistum,
andlitið var grett. Myndin af
sjálfum mér þaut gegnum loftið
ásamt reiðiyrðum og asnalegum
ásökunum. Hvað var um mig?
Var ég ekki freistarinn, svín og
fyrst og fremst heiðingi. Allir
í brekkunni vissu, að ég var
heiðingi; var ekki í neinum
söfnuði, því sízt í hinni einu
sáluhjálplegu kirkju, hinni kaþ-
ólsku.
— Afsakið, sagði ég. — Ég
Mannlýsing úr íslenzku
fornriti:
„Hann var bæði mikill og
sterkur, manna fríðastur sýn-
um og hærður vel, blíður í máli,
örlátur, stilltur vel, manna bezt
vígur, góðorður til allra manna
og vinsæll.“
Hver er maðurinn og hvar
stendur lýsingin ? Svar á bls. 14.
hefi ekki móðgað Óu. Yður
skjátlast. Þér eruð illorður. Þér
hafið saurugar hugsanir. Svei,
sagði ég út um gættina. Og á
eftir tautaði ég: — Eins og
þetta var saklaust, drottinn
minn, eins og þetta var saklaust
um mig og Óu.
Um kvöldið rjátlaði ég þetta
af mér á langri göngu upp dal-
inn í tunglskininu. — Óa, hugs-
aði ég. — Óa, sagði ég upphátt.
Svo fór ég heim og lá fyrir opn-
um glugga og starði út á milli
trjánna.
Það leið skuggi út úr skugga
trésins. Óa stóð á götunni í
tunglskininu. Óa? hvíslaði ég.
Hún leið nær og rétti fram hönd.
ina^ — Myndina, hvíslaði hún.
Ég sótti myndina. Ég fann
fyrir grönnu, fallegu hendinni
í hönd minni. — Ég þakka,
hvíslaði hún. Hún leið inn í
skuggann á bak við tréð og
hvarf.
Næsta morgun stóð hún ekki
við gluggann og hún birtist ekki
milli trjánna í húminu. Mér barst
til eyrna, að hún væri farin
norður. Þegar hún kom aftur,
dvaldist ég ekki í Pennsylvaníu.
Ég sendi bréf, sem faðirinn
endursendi.
Jörðin snerist um möndul sinn
og gekk sína braut í sex löng
ár. Eða máske þau hafi verið
stutt. Ég fór líka mína braut,
bjó í borgum, gekk um götur,
vann í vinnustöðvum, í verk-
smiðjum, ferðaðist undir jörð-
inni og yfir jörðinni og á hafinu
og mætti ekki allfáum konum
á þessum sex árum.
Ef til vill er það einhver á
einhverri stjörnunni, sem teikn-
ar hringferðir manna og kráku-
stigu á jarðhnettinum. Ef til
vill situr einhver Ariadne og
heldur á hnyklinum, en við drög-
um þráðinn á eftir okkur og bú-
um til með honum undarlega
hringi á hnettinum. Ef til vill
er einhver veran að fást við
kukl og veldur því, að þræðir
tveggja mannvera liggja að síð-
ustu saman aftur. Hvað vitum
við ? •
Ég sat við gluggann í hrað-
lest, sem þaut inn á litla stöð
í Michigan. Lestin hemlaði
snöggt og nam staðar við hlið-
ina á lest, sem ætlaði í gagn-
stæða átt. Ég hékk í gluggan-
um og einblíndi á fagurt
konuandlit, sem sást í glugg-
anum í hinni lestinni. Það
var ekki mikið meira enn einn
metri á milli okkar. Við horfð-
umst í augu. Svona höfðu lest-
Framhald á bls. 7.