Vikan - 17.07.1952, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 28, 1952
3
p *
/ boði brœðraþjóðarinnar á Islandi.
eftir stud. Mag. art. NORMAN GRYTDAL.
ÍSLAND hefur alltaf verið mér kært —
og þegar ég 1946 fékk það viðfangsefni
sem blaðamaður, að eiga viðtal við Vil-
hjálm Finsen sendiherra á. Grand hotel í
Oslo (hann var þá fulltrúi íslands í Stokk-
hólmi), trúði ég honum auðvitað fyrir
draumi mínum að koma einhverntíma
hingað. Þá vildi svo vel til að fyrsti ís-
lenzki fiskibáturinn, sem byggður var í
Svíþjóð, átti að leggja úr höfn eftir tvær
vikur og áður en ég eða konan míri gát-
um áttað okkur, vorum við um borð í
,,Arinbirni“ og sigldum áleiðis til íslands
í sameinaða frétta og sumarleyfisferð. Við
dvöldumst hér í tvo mánuði í það skipti, en
það er önnur saga!
Nú er ég hér aftur — þátttakandi í
sumarnámskeiði í íslenzku við Háskólann
— ásamt syni mínum, sem sér nú land-
ið í fyrsta skipti.
Veðraguðinn tók alúðlega og brosandi
á móti okkur — svo ég tali ekki um stjórn-
endur Háskólans!
Föstudaginn 13. júní var námskeiðið
sett af próf. dr. Steingrími J. Þorsteins-
syni, deildarforseta norrænudeildarinnar
og þar vorum við kynnt kennara okkar
og leiðsögumanni, Halldóri Halldórssyni
dósent. Hann lét okkur strax hef ja nám-
ið, sem alls ekki var auðvelt fyrir Dani,
Finna, Norðmenn eða Svía, þ. e. a. s. að
læra íslenzku! Síðdegis þann dag tók
rektor magnificus, próf. dr. Alexander
Jóhannesson á móti okkur á skrifstofu
sinni, þar sem hann heilsaði okkur og
ræddi við hvern einstakan.
Á dagskránni, sem við fengum þegar
við innrituðumst heima stóð „stjórnendur
áskilja sér rétt til breytinga". Og ham-
ingjan veit að henni var breytt! Nýja dag-
skráin sem við fengum var aukin og end-
urbætt — og hefur allan tímann verið
„krydduð“ nýjum og ákaflega ánægjuleg-
um breytingum.
Frá þessum fyrstu dögum, sem voru
dálítið óreglubundnir og lausir í reipun-
um, minnist ég einkum hinnar hátíðlegu
móttöku, sem Norræna félagið bauð okk-
ur til í Þjóðleikhúsinu laugardaginn 14.
júní, þar sem þjóðleikhússtjóri Guðlaugur
Rosinkrans fylgdi okkur um bygginguna,
— boðsmiðanna á sýningu Brúðuheimilis-
ins daginn eftir og að við fengum að vera
viðstödd síðustu æfingu á óperettunni
Leðurblakan. Ég hefi alltaf haft mikinn
áhuga fyrir leiklist — og ég verð að segja
að ég var mjög hrifinn af þessari vel
æfðu, listrænu sýningu, sem við sáum!
Sunnudaginn 15. júní fórum við í mjög
skemmtilega bílferð til Krýsuvíkur, dag-
inn eftir sáum við kvikmynd af þjóðhátíð-
ardegi Islands í öllu sínu litskrúði og með
blaktandi fána — en ég tók í fyrsta skipti
þátt í honum daginn eftir.
En helgin og þjóðhátíðardagurinn liðu
fljótt — miðvikudaginn 18. kl. 10 sátum
við aftur á skólabekknum hjá Halldóri —
eins og við höfum gert milli 10—12 á
hverjum degi síðan — og skrifuðum á ís-
lenzku. Síðdegis vorum við gestir Hafnar-
fjarðarbæjar. — Bæjarstjórinn Helgi
Hannesson og skólastjóri Gagnfræðaskól-
ans sýndu okkur skólann, skrúðgarðinn
og bæinn. Við fengum kaffi og kökur í
Alþýðuhúsinu og þar hélt Helgi stutta
ræðu — á íslenzku. Ég er ekki viss um að
allir hafi skilið hana, þó Helgi talaði mjög
skýrt og hægt, eins vera ber þegar talað
er til útlendinga, en við skildum öll að
orðin voru sögð af einlægni og gestrisni.
Nei — nú gleymdi ég næstum að segja
frá því að við skoðuðum hina stóru verk-
smiðju, sem framleiðir ofna, ísskápa o. fl.
Á eftir stönzuðum við á Bessastöðum
— þar sem ráðsmaðurinn Jónassen réði
ríkjum um sinn og sýndi okkur þennan
Normann Grytdal er norskur stúdent, sem
tók þátt í nýafstöðnu íslenzkunámskeiði
við Háskólann. Myndin hér að ofan er af
honum, konu hans frú Tordis og syni þeirra
Knut. Vikan bað Grytdal að skrifa um
námskeiðið og dvöl sina hér, auk nokkurra
orða um sjálfan sig, og þau koma hér á
eftir:
„Rithöfundur skrifar auðvitað aðeins frá
eigin brjósti og þegar ég lít til baka yfir
tuttugu ára fullorðinsár mín, á ég bæði
góðar og slæmar minningar.
Ágrip — nokkurs konar æfiágrip —
ja-há. Bóndi 15 ára gamall, stúdent 20 ára,
járnbrautarstarfsmaður, skrifstofumaður,
næturvörður, bókbindari — aðstoðarmaður
í prentsmiðju, setjari og prófarkalesari,
kennari, blaðamaður — í stuttu máli sagt
— nokkurs konar æfintýramaður.
En rauði þráðurinn í því öllu: að skrifa.“
Síðar vonast Vikan til að geta birt mynd
af öllum þátttakendum námskeiðsins.
fallega búgarð. Heimurinn er undarlega
lítill, því þegar hann var á bændaskóla í
Noregi, bjó hann í næsta húsi við mig,
án þess að við þekktumst.
Fimmtudaginn 19. júní bauð Reykja-
víkurbær okkur í skemmtiferð til Þing-
valla, Sogsvirkjunarinnar og aðalstöðva
Hitaveitunnar. Verkfræðingarnir Stein-
grímur Jónsson og Helgi Sigurðsson voru
gestgjafar og leiðsögumenn, en próf. dr.
Einar Ól. Sveinsson sýndi okkur sögu-
staði og hélt mjög fræðandi fyrirlestur
undir berum himni. Við Sogsvirkjunina
fengum við kaffi, gengum inn í fyrstu
stóru jarðgöngin á Islandi, og skoðuðum
stífluna — þó ættland mitt standi nokk-
uð framarlega með tilliti til stórra orku-
vera, verð ég að játa að ég varð mjög
hrifinn af því, sem hér hefur verið gert
og á að gera.
Eftir að hafa neytt kvöldverðar í Val-
höll var haldið til aðalbækistöðva hita-
veitunnar á Reykjum, þar sem við feng-
um tækifæri til að skoða þetta náttúru-
fyrirbrigði, sem ekki er til heima hjá okk-
ur. Hin mikla tækni, sem þarna er beitt
við öryggistæki, mælingar og stjórn, gerði
okkur mállaus af undrun.
Næstu viku skoðuðum við höggmynda-
safn Einars Jónssonar og Þjóðminjasafn-
ið, þar sem Kristján Eldjám hélt skil-
merkilegt erindi í hinum ófullgerða fyrir-
lestrasal um menjar víkingaaldarinnar.
Ég ætla að nota tækifærið til að votta
viðurkenningu mína fyrir hinn ágæta að-
búnað, sem sögulegar menjar hafa feng-
ið hér. Málverkasafnið var líka mjög eft-
irtektarvert, þó það — eins og vill brenna
við í flestum löndum — sýni ekki þver-
skurð af íslenzkri málarlist. Við skemmt-
um okkur um stund í vaxmyndasafninu,
þar sem menn úr öllum stéttum þjóðfé-
lagsins virtust kæra sig kollótta um nær-
göngulan og fjörugan áhuga okkar. Og
þó Kristján sé ekki sérlega hrifinn af þess-
ari deild, þá verð ég að segja að ég hafði
mjög gaman af henni, þar sem ég hefi
aldrei fyrr séð slíkt.
Auk þessa höfum við farið stuttar
ferðir í Hvalfjörð, að Gullfossi og Geysir,
flogið kringum landið fyrir 100 kr. á
mann, og hlustað á fyrirlestra prófessor-
anna.
Að lokum: Hjartanlegar þakkir Sendi
ég^ stjórnendum Háskóla íslands, mennta-
málaráðherra, starfsmönnum Nýja Garðs,
veitingahúsinu Skjaldbreið, bílstjórunum
og öllum þeim, sem afskipti hafa haft af
stúdentum frá Danmörku, Finnlandi, Nor-
egi og Svíþjóð.
„Villta“ kaffið í Abessiníu er orðin
tekjulind.
Skapar ef til vill nýja mögnleika til kaffiræktunar.
1 fyrra flutti Abessinía út 100 þúsund sekki
af „villtu" kaffi, og um þessar mundir er unnið
að því að reyna að hagnýta þessa auðlind frá
náttúrunnar hendi.
Því hefur ríkisstjórn Abessiníu snúið sér til
Alþjóða landbúnaðarstofnunarinnar og leitað að-
stoðar hennar, og FAO hefur sent sérfræðing á
sviði kaffiræktar til Afríku, og er það Dr. Pierre
G. Sylvain.
Dr. Sylvain fær það hlutverk, að kynna sér
þetta kaffi, sem vex villt, og rannsókn hans kann
að fá mikla þýðingu fyrir öll lönd, sem rækta
kaffi. Um margra ára skeið hefur hættulegur
sveppur, hemileia vastatrix, herjað á kaffiekr-
imum og stundum eyðilagt alla uppskeruna. Með-
al annars hefur sveppur þessi eyðilagt kaffirækt-
ina á Ceylon. Hinsvegar hefur kaffið, sem vex
villt í Abessiníu, ekki orðið fyrir áhrifum af
þessum sveppum og þvi hefur mönnum látið sér
til hugar koma, að reyna að blanda saman villtri
kaffiplöntu og ræktaðri og reyna þannig að fá
fram afbrigði, sem ekki er móttækilegt fyrir
skemmdum af völdum sveppanna, en hefur sam-
tímis keim og frjósemi ræktuðu plöntunnar.
Dr. Silvain er þeirrar skoðunar, að kaffiplant-
an í Abessiníu kunni að reynast betri en þær
tegundir, sem hingað til hafa verið ræktaðar.
Með tilraunum hans er fylgzt af miklum áhuga
í kaffiræktarlöndunum.
Nú má enginn halda, að „villt“ kaffi sé eitt-
hvað nýtt undir sólinni. Dr. Sylvain hefur rifj-
að upp gömlu söguna frá árinu 850 e. Kr. um
munkinn, sem tók eftir því hvað geitur hans
urðu fjörugar, er þær höfðu jórtrað á blöðum
frá sígrænum runna, sem óx í fjallshliðinni.
Munkurinn reyndi sjálfur að bragða ávexti runn-
ans og kynntist hinum hressandi áhrifum. Hann
fór ekki í launkofa með vitneskju sina — og
þar með hófst saga kaffidrykkjunnar.