Vikan - 17.07.1952, Blaðsíða 4

4
VIKAN, nr. 28, 1952
GÖMLU HJÓNIN ,
eftir ALPHONSE DAUDET.
„Er bréf til mín, Azan?“
„Já, herra . . . það er frá París.“
Azan gamli var mjög stoltur af því að
bréfið var frá París . . . en það var ég
ekki. Ég hafði hugboð um að þetta óvænta
Parísarbréf, sem lagt var á borð mitt
svo snemma morguns, myndi eyðileggja
fyrir mér daginn. Mér skjátlaðist ekki,
það fáið þið nú að heyra:
„Þú þarft að gera mér greiða, vinur
minn. Þú átt að loka myllunni þinni í einn
dag og fara strax til Eyguiéres. Það er
stórt þorp, nokkra kílometra frá heimili
þínu, — ágæt skemmtiganga. Þegar þú
kemur þangað spyrðu um munaðarleys-
ingjahælið. Við hælið er lítið hús með
gráum gluggahlerum og matjurtagarði
bak við. Þú gengur inn án þess að berja
að dyrum — dymar eru alltaf opnar, —
og um leið og þú gengur inn skaltu kalla
hátt: „Góðan daginn, gott fólk! Ég er
vinur Maurice“. Þá muntu sjá tvö gamal-
menni — þau eru gömul, fjörgömul —
sitja djúpt niðri í hægindastólunum sín-
um og breiða út faðminn á móti þér. Þú
faðmar þau af öllu hjarta, eins og það
væri ég. Því næst spjallið þið saman; þau
tala um mig, aðeins um mig; þau segja
þér ótal heimskulegar smásögur, sem þú
hlustar á, án þess að hlæja . . . þú hlærð
ekki, er það? . . . Þetta er afi minn og
amma, sem lifa aðeins fyrir mig og sem
ég hefi ekki séð í tíu ár . . . Tíu ár, það
er langur tími! En hvað skal gera! París
heldur í mig; og þau eru háöldruð . . .
þau eru svo gömul að þau myndu farast
á leiðinni, ef þau kæmu að heimsækja mig
. . . Til allrar hamingju ert þú þarna,
kæri malari og vesalings gömlu hjónun-
um mun finnast að þau faðmi mig að
nokkru leyti þegar þau faðma þig. Ég
hefi svo oft talað um þig við þau og um
okkar góðu vináttu, sem . . .“
Fjandinn hirði alla vináttu! Þennan
morgun var Ijómandi veður, en ekki veður
til að hlaupa eftir þjóðveginum: allt of
mikið mistur og of mikið sólskin, þetta
var reglulegur sveitadagur. Þegar þetta
bölvað bréf kom, hafði ég einmitt fundið
mér griðland milli tveggja kletta og mig
dreymdi um að liggja þar allan daginn,
eins og eðía, sleikja sólskinið og hlusta
á söng furutrjánna. En hvað gat ég gert?
Ég lokaði myllunni minni nöldrandi og
stakk lyklinum í holu. Ég var með staf-
inn minn og pípuna mína, svo nú gat ég
lagt af stað.
Ég kom til Eyguiéres um klukkan tvö.
Þorpið var alveg mannlaust, allir voru úti
á ökrunum. Skortítlurnar suðuðu í trjám
húsagarðanna, sem voru þakin hvítu ryki.
Á ráðhústorginu baðaði asni sig í sólinni,
dúfuhópur sat á kirkjutuminum, en ég sá
engan sem gat vísað mér á munaðarleys-
ingjahælið. Til allrar hamingju kony ég
allt í einu auga á gamla galdranorn, sem
spann kengbogin í króknum við dyrnar
sínar; ég sagði henni að hverju ég væri að
leita; þar sem þessi norn var mjög mátt-
ug, þurfti hún ekki annað en að lyfta
snælduteininum: jafnskjótt birtist munað-
arleysingjahælið fyrir framan mig. Þetta
var ljótt og svart stórt hús, sem virtist
stolt af því að sýna gamlan rauðan stein-
kross, með latneskri áletrun, fyrir ofan
bogadyrnar.
Við hliðina á þessu húsi sá ég annað
minna. Gráir gluggahlerar, matjurtagarð-
ur bakvið . . . ég þekkti það strax og
gekk inn, án þess að berja að dyrum.
Alla mína æfi mun ég minnast þessa
langa, svala og kyrrláta inngangs milli
rauðmálaðra múrveggja, garðsins, sem
sást gegnum litríkt tjald og sérstaklega
blómakeranna og slitnu læsinganna. Mér
fannst ég vera að heimsækja höfðingja
frá annarri öld. Gegnum hálfopna hurð
vinstra megin við enda gangsins heyrðist
tikkið í stórri klukku og barnsrödd, rödd
skólabarns sem stanzar við hvert atkvæði:
Þá sagð-i sánkt-i I-rena. Ég er heit-i-korn
drott-ins. Ég verð að mal-ast und-ir tönn-
um dýr-a hans . . . Ég læddist að dyrun-
um og gægðist inn . . .
í kyrrlátu, hálfdimmu, litlu herbergi
svaf gamall maður með rauð kinnbein, og
hrukkóttur fram á fingurgóma. Munnur-
inn var opinn og hendurnar lágu á hnján-
um. Við fætur hans las lítil bláklædd
stúlka — í stórri pílagrímskápu og með
lítinn hatt, búningi munaðarleysingja —
um heilaga Irenu í bók, sem var stærri
en hún sjálf. Þessi ágæti lestur hafði
orkað á allt húsið. Gamli maðurinn svaf
í hægindastól, mýflugurnar á pallinum,
og kanarífuglarnir í búri sínu í glugg-
anum. Stóra klukkan hraut tik tak, tik
tak. Ekkert í herberginu var vakandi
nema stór ljósrönd, sem þrengdi sér bein
og hvít milli gluggatjaldanna, hún tifaði
f jörlega og steig lítil dansspor. Og í öllu
þessu móki hélt barnið áfram lestrinum
alvarlegt á svipinn: Jafn-skjótt réð-ust
tvö ljó-n á han-a og gleypt-u han-a. Á
þessu augnabliki gekk ég inn. Þó að ljón
^iMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiir^
| VEIZTU -?
| 1. Hvernig stendur á því, að vírspotti, f
sem brugðið er yfir um ísmola og smá- |
lóð hangir neðan í, smáskerst gegnum f
ísinn, en molinn verður þó heill sem í
áður ? i
= 2. Hvað er að vera slyðrulegur? i
i 3. Hverju svaraði Hallgerður, er Gunnar ;
kvaddi hana með þessum orðum: ,,Ver :
þú dæl, meðan ég er heiman, og sýn :
af þér enga fárskapi, þar sem við vini j
i mína er um að eiga." =
f 4. Hvað hét síðasti keisari Rómarikis ? I
= 5. Hvað er „barnamold", sem oft safnast i
á botni tjarna og stöðuvatna?
f 6. Hver reisti fyrstu fiskimjölsverksmiðju f
f hér á landi og hvenær? I
i 7. Hver var Sandro Botticelli ?
f 8. Til hvers er kalí notaður, og hvar eru f
mestu kalinámur heimsins? f
f 9. Hvaða eftirnöfn eru algengust í Dan- i
i mörku ? i
f 10. Tveir Indjánar ganga hjá garði. Litli í
Indjáninn er sonur stóra Indjánans, en i
stóri Indjáninn er ekki faðir hans. f
Hvernig eru þeir skyldir?
Sjá svör á bls. 14. f
Felldur Atli Ásmundsson.
Það var einn dag nokkru fyrir miðsumar, að
Þorbjörn öxnamegin reið til Bjargs. Hann var
svo búinn, að hann hafði hjálm á höfði og gyrður
við sverð og spjót í hendi; það var fjaðraspjót
og breið mjög fjöðrin. Væta var úti um dag-
inn. Atli hafði sent húskarla sína til sláttar, en
menn hans sumir voru norður við Horn til afla.
Atli var heima og fáir menn aðrir. Þoi'björn
kom þar nær hádegi um daginn. Hann var einn
í ferð og reið að útidyrum. Aftur var hurð, en
engir menn úti. Þorbjörn drap á dyr og fór
síðan á bak húsum, svo.að mátti eigi sjá hann
frá dyrunum. Heimamenn heyrðu, að barið var,
og gekk út kona ein. Þorbjörn hafði svip af
konunni og lét ekki sjá sig, því að hann ætlaði
annað að vinna. Hún kom í stofu. Atli spurði,
hvað komið var. Hún kvaðst ekki hafa séð kom-
ið úti. Og er þau töluðu þetta, þá laust Þorbjörn
mikið högg á dyrnar.
Þá mælti Atli: „Mig vill sá finna, og mun
hann eiga erindi við mig, hversu þarft sem er.“
Gekk hann þá fram og út í dyrnar; hann sá
engan úti. Væta var úti mikil, og því gekk hann
eigi út og hélt sinni hendi í hvorn dyrustafinn
og litast svo um. 1 því bili snaraði Þorbjörn fram
fyrir dyrnar og lagði tveim höndum til Atla með
spjótinu á honum miðjum, svo að stóð í gegnum
hann. Atli mælti við, er hann fékk lagið: „Þau
tíðkast nú hin breiðu spjótin," segir hann. Síðan
féll hann fram á þröskuldinn.
(Úr Grettlu.).
heilagrar Irenu hefðu stokkið inn í her-
bergið, hefðu þau ekki vakið meiri undrun
en ég gerði. Þetta varð regluleg leiksýn-
ing. Litla stúlkan rak upp óp, stóra bók-
in datt, kanarífuglarnir og mýflugurnar
vöknuðu, klukkan sló, gamli maðurinn
stökk upp úr stólnum og ég stanzaði á
þröskuldinum, því þetta ruglaði mig dá-
lítið í ríminu, og hrópaði hátt :
„Góðan daginn, gott fólk. Ég er vinur
Maurice.“
Ó, ég vildi að þið hefðuð séð gamla
manninn, ég vildi að þið hefðuð séð hann
koma á móti mér með útbreiddan faðm-
inn, faðma mig að sér, þrýsta hönd mína,
og snúast ringlaður á gólfinu um leið og
hann tautaði:
„Guð minn góður, guð minn góður.“
Allar hrukkurnar á andliti hans hlógu.
Hann roðnaði og stamaði.
Því næst gekk hann yfir í hinn enda her-
bergisins og kallaði:
„Mamma litla!“
Hurð opnaðist og skref, létt eins og
mús gengi um, heyrðust í ganginum . . .
það var mamma litla. Ekkert veit ég fal-
legra en þessa gömlu konu með húfuna
sína bundna undir kverk, í nunnulega
kjólnum sínum og með útsaumaða sjal-
ið, sem hún lyfti með annarri hendi til að
hneigja sig fyrir mér samkvæmt gömlum
sið . . . Það var ákaflega áhrifamikið.
Þau voru mjög lík. Það hefði mátt kalla
hann mömmu litlu líka, ef hann hefði haft
gulu borðana kringum andlitið eins og
hún. Hin raunverulega mamma hafði bara
grátið meira um dagana og hún var enn
hrukkóttari en hin. Hún hafði líka við
hlið sér barn frá munaðarleysingjahælinu,
lítinn vörð í blárri skikkju, sem aldrei
skildi við hana: Það er ekki hægt að
hugsa sér neitt meira hrífandi en að sjá
munaðarleysingjana gæta þannig gamla
fólksins.
Þegar mamma litla kom inn var hún
fyrst mjög virðuleg í framkomu, en nokk-
ur skýringarorð frá gamla manninum
settu hana út af laginu:
Framhald á bls. 7.