Vikan - 18.09.1952, Side 4
VIKAN, nr. 36, 1952
Anton Chekhof:
YNDISLEG HÚSMÓÐIR
TÍUNDA maí tók ég mér 23
daga frí, taldi gjaldkerann
á að borga mér 100 rúblur fyrir-
fram og ákvað að lifa vel hvað
sem það kostaði — næstu 10
árin gæti ég svo lifað í endur-
minningunum um þetta frí.
En vitið þið hvað það er að lifa,
í orðsins fyllstu merkingu? Það er
ekki að horfa á óperettu í leikhús-
inu, borða dýrindis kvöldverð og
koma heim undir morguninn í ljóm-
a.ndi skapi. Nei, ef þið ætlið reglu-
lega að lifa lífinu, stigið þá upp í
járnbrautarlest og farið þangað sem
loftið ilmar, kvöldstjörnur og liljur
fullnægja auganu i viðkvæmum, hvít-
um litum og skærir daggardropar
skína eins og demantar. Maður skil-
ur fyrst hvað lífið er við gljáfrandi
læk undir heiðbláum himni með
bjöllur og fugla í kringum sig og út-
sýni yfir frjósama skógarlundi.
Að ráði vinar míns fékk ég mér
fæði og húsnæði í villu. Sofju Pavl-
ovnu Knigina. Samningarnir um leig-
una gengu fljótar en ég hafði búizt
við. Þegar ég kom til Pjerferva og
var búinn að hafa uppi á húsinu,
gekk ég inn í garðinn og ég man
að ég stanzaði alveg ruglaður. Garð-
urinn var yndislegur og hrífandi, og
enn yndislegri og — ef ég get leyft
mér að segja það — þægilegri var
unga þrýstna konan, sem sat þar við
borð og drakk te.
„Hvað er þér á höndum?“
,,Þú verður að afsaka," sagði ég.
„Eg hefi auðsjáanlega villzt. Ég er
að leita að húsinu hennar Kniginu."
„Ég er Knigina — hvað get ég
gert fyrir þig.“
Ég var næstum dottinn um af
undrun . . . Ég hafði alltaf ímyndað
mér gestgjafakonur gamlar og gigt-
veikar verur, umluktar kaffilykt, en
hér . . . það veit trúa mín, að hér
sat dásamleg, elskuleg og tælandi
kona. Ég stundi upp erindi mínu.
„Nei, en hvað það var gaman.
Páðu þér sæti! Vinur þinn var bú-
inn að skrifa mér. Viltu te ? Með
mjólk eða sítrónu ?“
Maður þarf ekki að þekkja sumar
konur (einkum ljóshærðar) nema
nokkrar mínútur til að vera orðinn
trúnaðarmaður þeirra og eins og
gamall vinur. Þannig var Sofja Pavl-
ova einmitt. Áður en ég var búinn
úr fyrsta tebollanum vissi ég að hún
var ekki gift, lifði af rentunum af
eigum sínum og átti von á frænku
sinni í heimsókn: ég vissi líka hvern-
ig stóð á því að hún leigði herbergið.
1 fyrsta lagi var það mikið fyrir
eina manneskju að borga 120 rúbl-
ur fyrir heilt hús og auk þess var
dálítið óhugnanlegt að búa ein. Þjóf-
ar geta alltaf brotizt inn og það
gat ekki verið neitt athugavert við
það þó einmana kona eða einmana
maður byggju í hornherberginu.
„Það er betra að leigja karlmönn-
um,“ sagði hún og andvarpaði um
leið og hún sleikti ávaxtamaukið af
teskeiðinni. „Það er auðveldara og
ekki eins ömurlegt . . .“
1 stuttu máli sagt, eftir nokkra
klukkutíma vorum við Sofja Pavl-
ovna beztu vinir.
„Heyrðu annars,“ sagði ég allt i
einu. „Hér höfum við setið og talað
um allt milli himins og jarðar og
gleymt því allra þýðingarmesta. Hve
mikið á ég að borga þér ? Ég ætla að-
eins að búa hér í 28 daga og vil auð-
vitað líka fá miðdagsmat, te o. s. frv.“
„Æ, já, það verðum við að ákveða.
Þú getur bara borgað mér eins mik-
ið og þú hefur efni á ... ég leigi
ekki af fjárhagsástæðum, heldur . . .
til að hafa félagsskap. Eigum við að
segja 25 rúblur?"
Ég flýtti mér auðvitað að sam-
þykkja það og þar með byrjaði til-
vera mín sem leigjandi . . .
Það, sem er svo hrífandi við svona
lifnaðarhætti, er að hver dagur er
Öðrum líkur og allar nætur nákvæm-
lega eins — og hve dásamlegir eru
ekki slíkir dagar og slíkar nætur.
LESANDI, ég er að springa af
hamingju, lofaðu mér að faðma
þig að mér! Á morgnana opnaði ég
augun — án þess að detta vinna í
hug — og drakk te með mjólk í.
Um ellefu leytið fór ég fram til hús-
móðurinnar til að bjóða henni góðan
daginn og drakk með henni kaffi
með þykkum, heitum rjóma. Svo
spjölluðum við saman þangað til tími
var kominn til að borða miðdegis-
mat klukkan tvö — og hvílíkur mat-
ur — ímyndið ykkur að setjast glor-
hungraður að borðinu, grípa flösku
af listóvka og háma fyrst í sig salt-
kjötsrétt með rauðum pipar og kalda
lauksúpu eða hvítkálsúpu með þeytt-
um, rjóma á eftir. Því næst hvíldi ég
mig ótruflaður og las róman. Við og
við kom húsmóðir mín i dyrnar: „Nei,
liggðu kyrr, í guðs bænum“. Svo tók
ég bað og á kvöldin gekk ég um
með Sofju langt fram á nótt . . .
Hugsið ykkur, á kvöldin, þegar allir
voru sofnaðir nema næturgalinn og
hegrinn og daufur kliður af lestinni
langt í burtu barst með andvaranum,
þá reikaði ég um skógarlundi eða
meðfram járnbrautarteinunum með
þriflegu ljóshærðu konunni, sem titr-
aði ástleitin í kvöldkulinu og lyfti
öðru hvoru andlitinu, fölu í tungl-
skininu, upp til mín . . . ó, hvað það
var dásamlegt.
Það var varla liðin ein vika þegar
það skeði, sem þið kæru lesendur
hafið verið að biða eftir, og hlýtur
að koma í hverri almennilegri frá-
sögn . . . Ég gat ekki lengur stað-
izt þetta . . . Sofja Pavlovna hlust-
aði kæruleysislega á mig, eins og
hún hefði lengi beðið eftir þessu, og
gretti sig yndislega, eins og hún vildi
segja:
„Mér finnst ekki nauðsynlegt að
tala svona mikið um það.“
OG 28 dagarnir liðu fljótt. Þeg-
ar fríið mitt var úti, kvaddi
ég Sofju og húsið hennar i þungu
skapi. Húsmóðir mín sat á legu-
bekknum og þurkaði augun, meðan
ég lét niður í töskuna mína. Ég
liuggaði hana með grátstafinn i
kverkunum og lofaði að heimsækja
hana í Moskvu næsta vetur.
„Heyrðu, elskan mín, er ekki
kominn tími til að gera upp?“ sagði
ég. ,,Hve mikið skulda ég?“
„Einhvern tíma seinna," snökkti
hún.
„Hvers vegna seinna? Bkki rugla
saman vináttu og peningum, stend-
ur einhvers staðar. Auk þess hefi ég
alls ekki í hyggju að lifa á þinn
kostnað . . . láttu mig nú ekki ganga
á eftir þér, Sofja . . .“
„Það er eitthvert smáræði,“ stam-
aði húsmóðir mín snöktandi og tók
litla öskju af borðinu. „En við get-
um gert það seinna . .
Hún rótaði í öskjunni, dró fram
pappírsmiða og rétti mér hann.
„Er þetta reikningurinn ?“ spurði
ég. „Jæja, það er ágætt . . . alveg
ágætt (ég setti upp gleraugun). Nú
skulum við gera hann upp, svo að:
það sé búið.“ Ég renndi augunum
yfir reikninginn. „Samtals . . . ha,
hvað er þetta? Samtals . . . nei,
þetta getur ekki verið rétt, Sofja!
Hér stendur samtals 212 rúblur og
44 kopjek. Þetta er ekki reikningur-
inn minn!“
„Jú, elskan mín! Líttu bara á hann
sjálfur."
„Já, en hvernig getur hann hafa
orðið svona hár? Fyrir fæði og hús-
næði 25 rúblur, það get ég falilst á
. . . þjónustugjald 3 rúblur — látum
það vera, og svo er það líka bú-
ið . .
„Ég skil þig ekki, elskan," svar-
aði hún hikandi og horfði undrandi
á mig með tárin í augunum. „Trú-
irðu mér ekki ? Þú hefur drukkið
listóvka — ég get ekki látið þig fá
vodka með matnum fyrir sama verð!
Rjómi með kaffinu og teinu . . .
nú, jarðarber, agúrkur, kirsuber . . .
og kaffið . . . það var alls ekki með
í samningnum og þó hefirðu drukkið
það á hverjum degi! Annars eru
þetta svo miklir smámunir, að ég
vil gjarnan fella þessar 12 rúblur
niður. Við skulum þá segja 200 rúbl-
ur.“
„En hér eru 75 rúblur, sem ekkert
stendur við — hvað er það eigin-
lega?“
„Hvað áttu við? Þú ert alveg
ágætur."
Ég starði á hana. Hún virti mig-
fyrir sér með svo einlægri undrun,
að ég kom engu orði upp. Svo ég fékk
Sofju 100 rúblur og víxil fyrir öðrum
100 rúblum, tók töskuna á bakið og
lagði af stað.
Getur ekki einhver lánað mér 100?
rúblar.