Vikan - 09.10.1952, Qupperneq 7

VIKAN, nr. 39, 1952
7

i
BSÖNN SAGA Ú R ■ HVERSDAGSLÍFINU I - PAMELA HEN
ókin ílennar langö
N N ELL S K R AÐ I -
gommu
HÚN VAR 99 ára. Allir í dalnum okkar í
Kaliforníu kölluðu hana „langömmu". Hún
var bogin og kræklótt eins og lítið eikartré, sem
stendur af sér öll veður án þess að falla.
Hann var nálægt fimmtugu og hét John Riley.
Hann hafði einu sinni verið einn af beztu lög-
fræðingum bæjarins, en eftir að einkasonum
hans dó af slysförum, missti hann áhugann á
lífinu. Hann gerðist drykkfelldur og viðskipta-
vinum hans fækkaði jafn og þétt.
Þegar gullæðið geisaði í Kaliforníu, hafði lang-
amma tekið sig upp frá Missouri og farið yfir
þvera Ameríku til Kaliforniu til að halda heimili
fyrir föðurbróður, sem hún átti þar. En þegar
hún kom vestur, frétti hún, að hann hefði verið
myrtur til fjár á meðan hún var á leiðinni. Hún
settist þá að sem kennari í nýrri og vaxandi borg
þar vestra. Þar giftist hún skógarhöggsmanni
og lifði hann og sex börn þeirra. Eftir það bjó
hún hjá dótturdóttur sinni Alísu, og tveim dætr-
um hennar.
Þegar langamma var orðin áttræð og ekki
lengur rólfær utanhúss uppgötvaði hún, að á
liana tóku að sækja þau ellimörk, að hún hafði
yndi af að rifja upp fortíðina. ,,Það eru ellimörk,
þegar maður fer að raupa um fortíðina,“ sagði
hún. „Pólki leiðist að hlusta á slíkt.“
1 stað þess að tala tók hún þvi upp á að skrifa
sögu hinnar viðburðariku ævi sinnar. Mæðgurn-
ar vöndust brátt skröltinu í gamla ritvélargarm-
inum hennar. Á hverjum degi vann hún eitthvað
að bókinni sinni, en neitaði algerlega að lofa
Alísu að lesa hana í frumritinu. Henni var mjög
tekið að daprast sjón og heyrn, en hugrekkið
vgr óbilað.
En svo bar við dag einn, þegar langamma var
99 ára, að Alísa veiktist og var flutt á spítala.
Vinafólk hennar tók að sér dætur hennar tvær,
en langamma þvertók fyrir að fara að heiman og
verða öðrum til byrði.
En þegar langamma frétti, að litlu dóttur-
dótturdætrum hennar tveim leiddist, þoldi hún
ekki mátið. Einn morgun vissi nágranni hennar
ekki fyrri til en hann sá hana riðandi á fótun-
um við dyrnar á bílskúrnum hans. Hún var
klædd i gömlu sparifötin sín og hélt á snjáðri
tösku. Hún bað hann að aka sér niður í bæ.
Hann varð dauðskelkaður og þvertók fyrir
það. Hún, sem ekki hafði komið niður í Aðal-
stræti i 15 ár! Það yrði alltof mikil áreynsla
fyrir hana. „Ég er ekki svo gömul," sagði hún
snefsin. „Eg fer gangandi ,ef þú ekur mér ekki!"
Hann ók henni til lögfræðiskrifstofu John Riley.
Hin döpru augu langömmu sáu ekki hirðuleysið
og óregluna á skrifstofunni. Hún heilsaði honum
með gamla hlýja brosinu sínu. „John, ég skal
ekki tefja þig lengi, því að ég veit að þú hefur
mikið að gera. En ég ætla að biðja þig að gera
mér greiða."
John gat ekki svarað. Hann var þurr í hálsin-
um af blygðun. Mikið að gera — hvað var langt
síðan leitað hafði verið til hans — mánuður,
tveir mánuðir? Langamma og hann höfðu alltaf
verið góðir vinir frá þeim tímum er hann stal
ferskjunum í garðinum hennar.
Gamla konan fálmaði ofan í töskuna sína og
dró upp úr henni þykkan blaðabúnka. „Eg hef
verið að skrifa bók, John. Heldurðu að nokkur
mundi fást til að gefa hana út?“
John tók við handritinu úr skjálfandi höndum
hennar og lét hana setjast í stól. Hann minntist
þess, hve lífið hafði verið ævintýralegt og við-
burðarríkt þarna vestra, á æskuárum hennar.
Hann minntist þess einnig að hafa heyrt, að hún
hefði oft skrifað sögur í bæjarblaðið, þegar hún
var ung kennslukona.
„Vertu ekki kurteis," sagði langamma stutt i
spuna. „Ég vil heyra sanleikann. Þetta er kannski
einskis virði.“
Loks leit hann upp. „Þetta er gott, langamma,“
sagði hann blíðlega. Svo varð honum ljóst, að
hún hafði ekki heyrt til hans, og hann kallaði
í eyrað á henni: „Ég held þetta sé ágætt. Ég
skal sjá hvað ég get. Ég skal senda handritið
til útgefanda í New York."
John ók henni heim. Tíu dögum seinna til-
kynnti hann henni fagnandi, að útgefandinn væri
búinn að lesa nokkra kafla af bókinni, og hann
væri svo hrifinn af henni, að hann hefði sent
henni 100 dali í fyrirframgreiðslu. Og hún mundi
fá meira seinna.
Þetta var merkisdagur fyrir langömmu. Hún
sendi tafarlaust eftir barnabarnabörnunum sín-
um tveim og tók sér ráðskonu.
Mánaðarlega færði John langömmu 100 dali
ásamt bréfi frá útgefandanum með frásögn af
þvi hvað útgáfu bókarinnar miðaði. Það væri
verið að sannprófa ártöl og aðrar sögulegar stað-
reyndir og yfirfara handritið að öðru leyti, skrif-
aði hann.
John virtist einnig hafa vaknað af dvala við
þessa velgengni langömmu. Hann minnkaði
drykkjuskapinn og hætti loks alveg. Hann tók ti!
við störf sín af hinu gamla fjöri sínu og áhuga,
og fólk fór smám saman að leita til hans aftur
með mál sín.
Eftir langa sjúkrahúsvist kom Alísa heim.
Langamma, sem nú var orðin 100 ára, hélt uppi
heimilinu með hinum mánaðarlegu greiðslum frá
útgefandanum. Við bæjarbúar vorum stoltir af
henni.
EN morgun einn, þrem mánuðum eftir 100
ára afmælisdag langömmu, fór hún ekki
á fætur. Undanfarnar vikur höfðu kraftar henn-
ar þorrið mjög. Þegar læknirinn sagði henni, að
hún mundi ekki eiga marga daga eftir, varð hún
fokvond. Hún var reiðubúin að deyja, en hún
vildi fá að sjá útkomu bókarinnar.
„Þú skalt fá að sjá hana,“ sagði John. Og
daginn eftir sagði hann henni, að hann hefði sent
útgefandanum skeyti og fengið svar. Útgefand-
inn sagðist skyldi flýta bókinni, og lofaði að
hún skyldi fá eitt eintak eftir nokkra daga.
Langamma hélt í sér lífinu af viljaþrekinu
einu saman. Hún var aðeins með hálfri meðvit-
und daginn sem John kom með bókina — stóra,
þykka bók með titli og nafni hennar letruðu gulln-
um stöfum á spjaldið og kjölinn. Þó að hún gæti
ekki séð stafina, gat hún fundið þá, og hún þreif-
aði sig áfram gegnum nafnið sitt, með tárin í
augunum.
„Ég verð þá engum til byrði," hvislaði hún.
Hún missti meðvitundina og fékk friðsælt and-
lát tveim tímum siðar, með hina dýrmætu bók
milli handanna.
Þegar Alísa hafði veitt henni nábjargirnar, tók
hún bókina og fór að blaða í henni.
„Hvað á þetta að þýða, John?" spurði hún
undrandi. „Blöðin í bókinni eru öll auð?“
„Ég vona að þú fyrirgefir mér,“ sagði John.
„Það var aldrei nein bók. Langamma var hálf-
blind og heyrnarsljó. Hún heyrði ekki í bjöll-
unni I ritvélinni, sem gefur til kynna þegar línan
er á enda, og sá það ekki heldur. Það vantaði því
oft heilar setningar, og oft hrúguðust stafirnir
hver ofan k annan aftast í línu. Ég gat ekki
fengið af mér að segja henni það. Ég gat ekki
tekið frá henni einu von hennar."
„En útgefandinn?" spurði Alísa undrandi.
„Hann sendi henni peninga mánaðarlega."
John stokkroðnaði. Þá skildi Alísa hvernig í
öllu lá. Hann hafði sjálfur skrifað bréf útgef-
andans. Hann hafði selt bílinn sinn til að geta
látið hana fá fyrirframgreiðslurnar. Og þá vissi
Alísa, hversvegna John gekk enn tötralega til
fara, þó að hann væri hættur að drekka og hefði
nóg að gera.
★ ★★★★★★★★★★★
KVIKMYNDIN er vinsæl-
asta skemmtun veraldarsög-
unnar. Bíóið er samkomustað-
ur almennings. Það má vera
vesæll maður, sem ekki getur
farið í bíó. Jafnvel svertingj-
arnir á Gullströndinni hafa sín
bíó (VIKAN 11. sept), þó að
þeir geri sig raunar ánægða
með sömu myndimar upp aft-
ur og aftur.
Vinsældir kvikmyndanna
leiða það af sér, að fréttir af
þeim og fólkinu, sem býr þær
til, verða nærri sjálfkrafa ai-
heimsfréttir. Hér er það nýj-
asta úr myndaheiminum:
BOB HOPE er búinn að búa
til nýja mynd um „vilta vestr-
ið“. Þetta er framliald af
myndinni „Fær í flestan sjó,“
sem Tjarnarbíó sýndi í siunar.
★
JOAN BENNETT er búin
að fá manninn sinn, WALTER
WANGER kvikmyndaframleið-
anda, heim úr fangelsinu. Hann
sat inni í 98 daga fyrir að
skjóta umboðsmanninn hennar,
sem liann grunaði að væri ann-
að og meira, Umboðsmaðurinn
lifði, þessvegna var refsingin
ekki þyngri en þetta.
★
GREGORY PECK leikur að-
allilutverkið í enn einni Hem-
ingway-mynd. Þessi er byggð
á smásögu hans The Snows of
Kilimanjaro. Nú má siá því
nokkurnveginn föstu, að eng-
inn höfundur hafi verið kvik-
myndaður eins rækilega eins
og Emest Hemingway.
O’Henry (William Sydney
Porter) er annar höfundur, sem
Hollywood er nýbúin að af-
greiða. 20th Century-Fox félag-
ið sendi frá sér í siðastliðn-
um mánuði mynd, sem byggð
er á fimm smásögum þessa
langlífa en löngu dauða smá-
sagnaliöfundar. En ANNE
BAXTER, JEANNE CRAIN,
GREGORY RATOFF, FRED
ALLEN, OSCAR LEVANT og
CHARLES LAUGHTON eru
meðal Ieikaranna.
★
Loks herma fregnir frá
Hollywood, að Stevenson, for-
setaefni demokrata, eigi yfir-
gnæfandi fylgi kviltmynda-
fólksins á staðnum. Itvik-
myndaleikarar og framleiðend-
ur hafa löngum verið hlyntir
demokrötum, og þegar Steven-
son heimsótti þá fyrir
skemmstu, tóku þeir honum af-
bragðsvel. DORE SCHARY,
einn af forstjórum Metro-Gold-
vvyn-Mayer, bauð 600 stórlöx-
um til veizlu með honum, en
þar gerðust þau tiðindi meðal
annars, að LAUREN BACALL
lýsti yfir því í heyranda hljóði,
að hún væri búin að snúa baki
við Eisenhower. Og hún lofaði
að reyna að fá manninn sinn,
HUMPREY BOGART, til að
fara eins að.
★ ★★★★★★★★★★★
0