Vikan - 09.10.1952, Qupperneq 13

VIKAN, nr. 39, 1952
13
HANN HAFÐI 70,000 MANNA STARFSLIÐ OG
BYGGÐI íburðarmestu HALLIRNAR í VESTURHEIMI
William Randolph Hearst
— blaðakóngur —
HEPURÐU nokkurntíma velt því
fyrir þér, hvað þú mundir gera.,
ef þú ættir milljón krónur? Kannski
ekki. En hvað mundirðu gera, ef þú
hefðir 15 milljónir á mánuði, 500 þús-
und krónur á dag?
Blaðakóngurinn William Randolph
Hearst, en hann lést i fyrra, hafði
15 milljón króna mánaðartekjur,
þegar hann var upp á sitt bezta.
Hann átti þá 24 dagblöð í Bandaríkj-
unum og níu tímarit, og hann hafði
i þjónustu sinni 70,000 manns.
Starfsmenn hans kölluðu hann „The
Chief“. En þó hann væri voldugasti
blaðakóngurinn, sem uppi hefur ver-
ið í Bandaríkjunum, vissi almenn-
ingur furðulítið um hann. Sannleik-
urinn er sá, að Hearst var heldur
feiminn og hlédrægur, og þó það ætti
fyrir honum að liggja að mæta ýms-
um af stórmennum samtíðar sinnar,
þá gat hann aldrei losað sig almenni-
lega við feimnisfjötrana og vanist
þessu. Kunningjar hans sögðu, að
honum væri bláttáfram illa við að
hitta ókunnuga, að hann væri þá
fyrst í essinu sínu, þegar hann gæti
komið sér fyrir i góðum stól í góðu
næði — og lagt kapal!
En það var ekki oft. Sem blaða-
útgefandi varð Hearst að byggja á
góðum samböndum, og þar af leið-
andi mátti heita, að heimili hans —
en þau voru mörg — væru nærri
alltaf yfirfull af gestum.
Arabiskar soldánaborgir
Réttara væri þó sennilega að tala
um hallir blaðakóngsins en ekki
heimili. Hann átti áreiðanlega iburð-
armesta óðalið í Vesturheimi, þótt
ekki væri þar kannski allt að sama
skapi smekklegt í augum Evrópu-
manna. Þetta óðal var í Californíu,
lá að 50 mílna langri strandlengju
og náði yfir 250,000 ekrur lands!
Hearst reisti þarna hallir af ýmsu
tagi. Nokkra „kastala" (sem sniðnir
voru eftir arabiskum soldánaborg-
um) lét hann reisa á einum stað
skammt frá Kyrrahafsströndinni, og
hann fleigði tugum milljóna í að inn-
rétta hallirnar sínar og búa þær dýr-
mætum listaverkum frá Evrópu.
Hann skreytti veggina með vefnaði
úr frönskum riddaraborgum. Og inn-
an um veggtjöldin úði og grúði af
dýrmætur málverkum eftir meistara
á borð við Rembrant, Rubens og
Rafael. Þarna ægði öllu saman, ómet-
anlegum listaverkum og eftiröpunum
á ómetanlegum listaverkum.
En Hearst gerði sig ekki ánægðan
með fyrsta flokks eftirlíkingar gam-
allra riddaraborga. Landið í kring-
um þessar borgir varð lika að vera
undravert á sinn hátt. Þessvegna
safnaði hann allkyns dýrum og átti
að lokum stærri dýragarð en marg-
ar þjóðir geta státað af. Þúsundir
sjaldgæfra fugla áttu bústað í skóg-
um hans næst höllunum, heilar hjarð-
ir af sebradýrum, giröfum og poka-
dýrum gengu lausar í hæðardrögun-
um, og í rammgerðum búrum bjuggu
óskrandi ljón og tígrisdýr.
Kastali frá Spáni
Hearst var raunar orðinn ófor-
betranlegur listaverkasafnari löngu
áður en hallirnar hans risu af grunni.
Hearst í bíó
I»At) gat auðvitað ekki farið
hjá því í Ameríku, að æfi og æfin-
týri Hearst yrðu notuð sem uppi-
staða í kvikmynd. En liann var
óheppinn. Orson Wells samdi
handrítið og Iék sjálfur aðalhlut-
verkið og árangurinn varð „Citizen
Iíane“, meinhæðin ádeila á auð-
kýfing, sem metur alla hluti til
peninga. Hearst reyndi að fá
myndina bannaða. En hún var
fnunsýnd 1941 og varð heimsfræg.
Og um tíma var engu líkara en hann
væri genginn af göflunum. Hann
keypti listaverk — og skran — í
Evrópu í heilum skipsförmum. Hann
keypti meir að segja heilan kastala
á Spáni, lét rífa hann niður að
grunni, merkja hvern stein og hverja
spýtu, búa um þetta í kössum og
flytja það til Bandaríkjanna. Hann
ætlaði að láta endurreisa kastalann
á óðalinu sínu. En svo kom hann
þessu aldrei í verk, og kassarnir ■—
þeir skiptu þúsundum — höfnuðu í
vöruskemmu hans í New York.*
Skemmuna hafði hann einmitt keypt
til þess að hýsa í þá hluti, sem hann
ekki hafði not fyrir í bráðina. Sumir
segja, að skemman hafði verið engu
ómerkilegri en ' kastalarnir suður í
Kaliforníu. Og vist er um það, að í
henni ægði öllu saman eins og í höll-
unum; þar gaf að líta svissneskar
klukkur við hliðina á egypskum
niúmíum, gamlar brynjur við hliðina
á japönsku postulíni. Og það unnu
20 manns í skemmunni og hún kost-
aði Hearst um milljón krónur á ári.
Tréið hans pabba
Hann var bóndasonur. Faðir hans
fór til Californíu upp úr miðri
nitjándu öld, á tímum „gullæðisins".
Hann gekk 2,000 mílna veg, lenti í
skærum við Indíána, fann gull, varð
milljónamæringur. Hearst erfði
milljónirnar og margfaldaði þær.
Hann erfði líka risastórt tré, sem
gamli maðurinn hafði haft miklar
mætur á. Og mörgum, mörgum ár-
um síðar, þegar tréið skyggði á út-
sýnið hjá Hearst, gat hann ekki feng-
ið af sér að fella það.' Svo hann lét
flytja það til — fyrir rösklega
500,000 krónur.
Hearst var mikill dýravinur. Það
er fullyrt, að hann hafi eitt sinn sent
listisnekkjuna sína eftir frægum
lækni —. til þess að láta hann lækna
lótbrotna kanínu. Hann var lika ann-
áluð skytta og áhugasamur ljós-
myndari. Og svo minnugur var hann,
að hann þurfti varla að lesa kafla
i bók nema einu sinni til þess að
kunna hann utanbókar.
Hann hefði auðvitað aldrei þurft
að gera handtak. En í hálfa öld vann
hann sjaldnast minna en átta til
fimmtán tíma á dag. Hann gerði sér
það líka að reglu að vera ósínkur
við aðstoðarmenn sína og velja þá
ekki af verri endanum. Honum var
meinilla við skoðanalausa taglhnýt-
inga, hafði óbeit á hjálparkokkum,
sem alltaf sögðu já og amen. En
eitt orð harðbannaði hann þeim þó að
nota í návist sinni. Það var orðið
„dauði“.
* Bandarísk blöð skýrðu svo frá
í síðastliðnum mánuði, að nú væri
búið að selja lcastalasteinana. Það á
að flytja allan efniviðinn suður á
Florida og reisa kastalann þar í sinni
upprunalegu mynd.
Al Jolson
Hann var rússneskur Gyðingur, sem ekki
vissi, hvenær hann var fæddur. En hann
gerði talmyndirnar frægar og eignaðist þúsundir aðdáenda um
allan heim. — Nánar af honum í næsta blaði!
FRETTAFLUGA
Frú JOSEPH LANE, varð nýlega
fréttamatur, þegar liún sótti um
skilnað frá manninum sinum.
Hún gat nefnilega tjáð dómar-
anum, að herra Lane ætti marg-
lileypu og byssukúlu með nafn-
inu hennar á. Og hann sagði
henni allar stundir: „Þessi kúla
er sérstaklega ætluð þér, ástin
mln.“
SANNLEIKURINN
W KARLMENNINA
IVIKUNNI fyrir skemmstu var
stutt grein um það, hvernig kven-
fólkið væri að olnboga sig fram úr
karlmönnunum. Hér á eftir fara
nokkur sannleikskorn um „sterkara
lcynið“. Fyrst eru prentaðar algeng-
ar kenningar um karlmanninn, sið-
an greint frá því, hvort þær hafi við
rök að styðjast.
Karlmannslíkaminn er fullkomnari
cn konulíkaminn.
Rangt — Kariar eru frá fæðingu
næmari fyrir sjúkdómum en konur.
Vöðvarnir eru það eina, sem karlar
geta státað af að sé fullkomnara í
þeirra líkama en líkama konunnar.
Menn eldast fyrr en konur.
Rétt — Og karlmaðurinn er
skammlífari en konan.
Karlar eru ekki eins tilfinninganæm-
ir og konur.
Rétt — Nærri öllum sálfræðing-
um kemur saman um, að konurnar
hafi minna vald á tilfinningalífi sínu
en karlmennirnir.
Karlmenn eru taugasterkari en kon-
ur.
Rangt — Taugaáföll voru tíðari
meðal karlmanna en kvenna í loftár-
ásum síðasta stríðs. Auk þess tók það
karlmennina lengri tíma að komast
aftur til heilsunnar.
Sjálfsmorð eru tíðari meðal karl-
manna en kvenna.
Rétt — Sjálfsmorð eru fjórum
sinnum tíðari meðal karla en kvenna
■— og átta sinnum tíðari hjá öldruð-
um körlum en öldruðum konum.
Karlar eiga erfiðar með að aðgreina
liti en konur.
Rétt —- Litblinda er átta sinnum
tíðari meðal karlmanna en kvenna.
Karlar þola kulda verr en konur.
Rétt — Fitueinangrun konulíkam-
ans er betri en karlmannslíkamans,
auk þess er efnaskipting konunnar
fullkonmari en karlsins.
Skilningarvit karlmanna eru næmari
en kvenna.
Rangt — Rækilegar tilraunir hafa
leitt í ljós, að á þessu er enginn
munur.
Karlmenn eru leiknari í höndunum
en konur.
Rangt — Tilraunir sýna, að konur
eru yfirleitt færari en karlar við
,,fína“ vinnu. Lagni konunnar kem-
ur snemma í ljós, t. d. læra telpur
venjulegast fyrr að klæða sig en
drengir.
Karlmenn sofa betur en konur.
Rangt —- Sveinbörn láta verr í
svefni en meybörn og sofa auk þess
skemur. Það sama á við um fullorðið
fólk.
Karlmenn hirða minna um útlit sitt
en konur.
Rangt — Það er orðin tízka í
menningarlöndunum svokölluðu, að
karlmenn séu íhaldssamir í klæða-
burði. 1 hinum löndunum (og þar býr
meirihluti mannkynsins) eru karlT
mennirnir hinsvegar alveg eins
„pjattaðir" og konurnar, og oft eyða
þeir meiri tíma og peningum í föt
og fegurðarmeðul en þær.