Vikan - 30.10.1952, Side 3

TIKAN, nr. 42, 1952
3
BLESSAÐAR SVEHTASTIJLKURIMAR
Hér eru nokkrar svipmyndir af íslenzkum sveitastúlkum
IHargur borgarbúi verður að láta sér nægja svona myndir
IjAÐ má segja um unga Reykvíkinga, að obbin af þeim
hafi aldrei séð sveitastúlku. Því þegar sveitastúlkan
fer úr sínu umhverfi og kemur til höfuðborgarinnar, þá
er hún oftast fljót að breytast í borgarstúlku og semja
sig að háttum stallsystra sinna við sjóinn, að minnsta
kosti hvað klæðaburðinn áhrærir. Hinn ungi Reykvík-
ingur sér þess vegna sjaldnast sveitastúlkuna, jafnvel
þó hann mæti henni daglega á götu; það, sem hann sér,
er fyrrverandi sveitastúlka, annað ekki.
Með þessu er ekki átt við, að sveitastúlka á heimaslóð-
um sé „verr klædd“ en vinkonur hennar í borginni. En
umhverfið mótar manninn, og yndisþokki stúlkunnar í
sveitinni er af allt öðrum toga spunninn en yndisþokki
borgarstúlkunnar — að báðum ólöstuðum.
Til dæmis blása þeir sólvindar um lokka sveitastúlk-
unnar, sem löngu eru búnir að kveðja Reykjavík. Og þó
að Reykvíkingar hafi raunar ennþá Esjima og himin-
hlámann íslenzka, þá er orðinn ærinn vegur milli þessa
og ósvikinnar sveitanáttúru.
Hún er þess vegna alls ekki út í hött sú fullyrðing, að þeir
hinna ungu Reykvíkinga, sem ekki hafa lifað í sveit, hafi í
raun og veru aldrei séð sveitastúlku. Annað mál er það, að þetta
«r ótækt. Og því birtir VHiAN nú nokkrar svipmyndir af ung-
um stúlkum úr sveit, eins og þeim er brugðið upp í bókum. Sjón
er að vísu sögu ríkari, en eitthvað kann þetta þó að hjálpa.
8ÓKIN: PILTUR QG STÚLKA. Höfundurinn: Jón Thoroddsen.
Sveitastúlkan: Sigríður Bjarnadóttir frá Tungu
„Sigríður hélt því uppteknum hætti með búnaðinn, að hún var hvers-
dagslega á peýsu og pilsi, með bláa skotthúfu á höfði, sem fór henni fata
hezt; en skrautklæði hennar voru treyjuföt vönduð, sem systir hennar hafði
gefið henni. En þótt að Sigríði yrði nú margt nýstárlegt í kaupstaðnum,
þá var það ekki síður, að kaupstaðarlýðnum yrði starsýnt á hana. í litl-
um bæ, sem Reykjavík þá var, eru það ekki alllítil tíðindi, þegar nýr innbúi
tekur sér þar bólfestu, hvort sem hann heldur kemur frá útlöndum eða úr
sveitinni; það eru meiri tíðindi, ef hann er kvenmaður, en stórtíðindi má
það kalla, ef hinn nýkomni kvenmaður er afbragðs fríður, því þá er eins
og þar stendur, „allra augu vona til þín“ . . . „Segðu mér, lagsmaður,
hvaða stúlka er það, sem nýlega er komin þar i húsið hjá henni maddömu
Á., meðallagi há, þrekleg og hnellin, ljóshærð og lagleg með efnileg augu
og hefur íslenzka búninginn, en kemur, held ég, aldrei út?“
BÓKIN: SJÁLFSTÆTT FÓLK. Höfundurinn: Halldór Kiljan
Laxness. Sveitastúlkan: Ásta Sóllilja
„Þetta var dökkhærður únglíngur, fölleit, með lánga kjálka
og sterka höku, skaut öðru auganu dálítið i skjálg. Hún var dökk
á brún og brá, en augun sindurgrá einsog brotið járn. Þetta var
cina andlitið á bænum, sem hafði lit og lögun, og þessvegna
horfði dreingurinn oft á systur sína einsog hann undraðist hvað-
an hún kæmi. Hún var mjög föl, hið togna fullorðinslega andlit
xnótað af áhyggju, næstum reynslu. Siðar dreingurinn mundi
fyrst eftir hafði Ásta Sóllilja verið stóra systir. En þótt barm
og axlir skorti hið brumkenda form bernskunnar, væri útsprung-
ið úr því eða hefði aldrei öðlast það, þá skorti hana eingu síður
hina ávölu frumvaxta mýkt; barn var hún ekki; en hún var
j'afnlángt frá því að vera fullorðin."
BÓKIN: HEIBARBÝLIÐ. Höfundurinn: Jón Trausti.
Hún var ekki stór vexti, en þéttvaxin og hraustleg, kvik og
skarpleg í öllu fasi sinu og eldfjörug og kát. Andlitið var smá-
frítt og svaraði sér allt vel, kinnarnar ávalar, jafnvel nokkuð
bústnar og skiptu vel litum, munnurinn nettur, nefið beint og
formfagurt og yfirsvipurinn hreinn og bjartur —- en glettnisleg-
ur. Og þótt augun væru dökk og f jörleg, greindarleg og stundum
dálítið dreymandi, leyndu þau því ekki við nánari athugun, að
þau höfðu tvennt til.
Þau áttu blíðu og ástúð, en þau gátu lika sýnt þrjózku, hörku,
eða kalda fyrirlitningu.
Samt voru það ekki nema fáir fremur en síðar, sem höfðu
lag á að kynnast Höllu neitt nánar, og alltaf var 'öllum þorra
manna það endalaus ráðgáta, hvað í henni byggi. Sjálf varðist
hún allra frétta um það. Hún átti engan þann kunningja eða
kunningjastúlku, sem hún segði innstu hugrenningar sinar.
Hún gat verið kát við þær og viðfeldin; en ef þær urðu henni
of nærgöngular, eða ef þær gerðu beinlínis tilraun til að skyggn-
ast inn í hugarheim hennar, þá máttu þær eiga hana á fæti.
Hún sá við þeim, þótt farið væri með mestu lægni; og annað-
hvort beit hún þær frá sér með bituryrðum eða hún villti þeim sjónir með
tvíræðum orðum og atvikum, sem þær misskildu og urðu sér á endanum
til minnkunar."
SAGAN: SNJÓKAST. Höfundurinn: Helgi Hjörvar Sveita-
stúlkan: Sigríöur
„Hann horfir á hana, hvernig hárið flæðir gegnum greipar henni. Það
er jarpt og mikið; það er eins og það sprikli í höndunum á henni. Hún
er þrekleg og sléttvaxin, ofurlítið freknótt, heit og rjóð eftir snjókastið,
hálsinn stuttur og digur, bringan fannhvít og hvelfd; hún dregur and-
ann djúpt og ótt. Snjórinn loðir í hálsmálinu og hverri fellingu í föt-
um hennar. Silfurmillurnar og festin á upphlutnum hennar er allt fullt
af snjó.“
. . . Og þar kveðjum við sveitastúlkuna í bráð í snjókasti búnu til af
Helga Hjörvar. Seinna birtir VIKAN svo vœntanlega einlwerjar glefsur
úr því, sem islenzk skáld liarfa sagt um íslenzkar borgarstúlkur.
. Þorvaldur Ágústsson tók forsíðumyndina.
Sveitastúlkan: Halla
„Halla var fríð stúlka, þegar hún var á gjafvaxta aldri; um
það var enginn skoðanamunur.
Og snjókerlingum ánafna ég ....
T^LESTIR eru satnmála um, að erfðaskrár séu mestu þarfa-
þing. En erfðaskrár geta líka verið skrítnari og stund-
um ótrúlega skrítnar.
Kanadiski milljónamæringurinn Vance Millar bjó til eina stórskrítna.
Hann ánafnaði þeirri konu i Toronto kr. 4,500,000, sem ætti flest börn-
in fyrstu tíu árin eftir andlát hans. Þrjár konur skiptu síðar pening-
unum með sér, þegar þær urðu hnífjafnar með níu börn hver.
Maður nokkur i Sidney átti nýlega að fá 12,000 sterlingspunda
arf eftir föður sinn, ef (jeins og tekið var fram í erfðaskráni)
konan hans andaðist eða hann skildi við hana. Sonurinn fékk þó
peningana — og hélt konunni — þegar hann fékk dómstólana til
að rifta erfðaskráni á þeim forsendum, að það væri rangt að
hvetja menn til að skilja við konumar sinar.
George Bacon reyndi líka að fá erfðaskrá föður sins riftað, en
tókst ekki. Hann varð því að sjá á bak miklum auðæfum, því fað-
ir hans — forríkur Bandaríkjamaður — lét honum eftir aðeins einn
dollar, til þess að refsa honum fyrir að vilja frekar búa í Bret-
landi en Bandaríkjunum. Annar maður í Englandi kom við sögu
skrítinnar erfðaskrár. Frænka hans ánafnaði honum nærri hálfa
milljón — með því skilyrði, að hann yrði aldrei kommúnisti.
Oft taka menn líka upp á því að gefa allar eigur sinar eða
hluta af þeim til hinna fáránlegustu framkvæmda. Þannig var
það hinsta ósk franskrar konu, að 120,000 frönkum af eigum
hennar yrði varið til að kaupa föt á snjókerlingar, svo að þær
væru siðsamlega útlítandi. Önnur frönsk kona lét eftir sig tals-
verða fjárupphæð, sem sá skyldi fá, er fyrstur kæmist í samband
við lifandi veru á einhverju himintungli — öðru en Mars. Enginn
liefur þó enn sannað rétt sinn til peninganna.