Vikan - 13.11.1952, Blaðsíða 4

4
VIKAN, nr. 44, 1952
GUIGUITTE og JACQUES
Eftir JEAN GIRAUDOUX
HANN hrópaði blaðafregnirn-
ar á kvöldin. Blaðastrák-
arnir kölluðu hann Jacques en
lögregluþjónarnir kölluðu hann
þorparann. Jacques hlaut að
vera hans rétta nafn, því
hann svaraði lögregluþjónunum
aldrei. Hve gamall var hann?
Hann vissi það varla, því hann
hafði ekki átt neina foreldra.
Hann var eitthvað innan við
tvítugt og varð einu ára eldri
með hverju árinu sem leið.
Hann hefði kannski getað feng-
ið að vita á lögreglustöðinni
hvenær hann var fæddur. En
þá hefði hann orðið að ónáða
lögreglufulltrúana og Jacques
vissi að það væri mikil svaðil-
för og svo var honum meinilla
við allar heimsóknir.
Hún seldi blóm á horninu á
Montmartegötu og þar höfðu menn
komið sér saman um að kalla hana
Mistinguette. Kaupmennirnir nefndu
hana umbúðalaust Guiguitte; en þjón-
arn,ir á veitingahúsunum höfðu
meira við og ávörpuðu hana Miss.
Henni féll þetta enska Miss vel í geð
og hún hafði í raun og veru norsk
blá augu, rauðar saxneskar kinnar
og ljóst hár eins og Feneyjastúlka, í
einu orði sagt enskt yfirbragð.
Þó hún væri ijóshærð en hann
dökkhærður, hún lítil en hann stór,
þá hlutu þau að dragast hvort að
öðru af einni ástæðu; þau voru bæði
ástleitin. Hún var í blússu með háum
kraga. Hann var með bindi af þeirri
tegundinni, sem maður þarf að binda
sjálfur. Þessvegna stönzuðu þau
gjarnan fyrir framan speglana í
búðargluggunum; hún til að dást að
fötunum sínum og hann til að laga
bindið sitt. Og það var einmitt í
einum slíkum spegli á götunni að
þau sáust í fyrsta sinn. Þeim féll
spegilmyndin vel í geð og þegar þau
sneru sér við, leizt þeim heldur ekki
illa hvoru á annað. Þennan dag var
einmitt hátíð hinnar heilögu Maríu
og tvær þjóðir höfðu farið i stríð,
syo bæði blóm og blöð seldust undir
eins. Þau höfðu þessvegna nægan
tíma til að tala saman og Jaeques
greip gömlu góðu afsökunina: stræt-
isvagnana.
„Fer vagninn, sem gengur milii
Madelaine og Bastillunnar hér fram
hjá, ungfrú?“
„Já, herra minn,“ svaraði hún
brosandi, „þarna kemur hann.“
Og viti menn, þarna kom vagninn
með þrem stökkvandi hestum fyrir
og hélt i áttina að Óperunni og
Madelaine. Jacques fann allt í einu
til mikillar andúðar á hverfunum í
vesturhluta borgarinnar:
„Ég ætla heldur að fara til Bastill-
unnar,“ sagði hann.
Við þetta vann hann nokkrar min-
útur, sem nægðu honum til að ráð-
stafa framtíðinni. Unga fólkið ákvað
að hittast daginn eftir og skildi í
svo miklum flýti, að það Var engu
líkara en þau mættu engan tíma
missa til að koma á réttum tíma
á stefnumót. Að einni viku liðinni
voru þau perluvinir og alvarlega
ástfangin. Kvöld nokkurt gaf hún
honum bindi og hann endurgalt
gjöfina með konfektöskju. Hann
hefði að vísu heldur viljað gefa hénni
blóm, en henni hefði kannski fundist
það niðurlægjandi að selja honum
þau, og ekki gat hann gert keppi-
nautunum hærra undir höfði með því
að kaupa þau annars staðar. Auk
þess kostaði sælgæti hann ekki neitt.
Það verður að taka það fram, að
Jacques var ekki aðeins blaðasali.
Það er sagt, að lítilfjörlegra starf
sé ekki til, og Jacques stundaði
vandasamt verk: hann var þjófur.
Þegar hann iauk skóla, hafði hann
satt að segja leitað sér tvinnu. Hann
hafði meira að segja þótzt tína títu-
prjón upp af gólfinu hjá hverjum ein-
asta vinnuveitanda og haldið honum
milli þumalfingurs og visifingurs, til
að vekja athygli á nýtni sinni. En sá
tími er löngu liðinn, þegar menn
græddu á slíku. Jacques hefði alveg
eins getað tekið planka upp af gólf-
inu, án þess að nokkur veitti því at-
hygli. Og einn fagran morgun tók
hann upp pening, sem freistaði hans,
en í þetta sinn án þess að reyna að
vekja athygli á því. Daginn eftir
þurfti hann ekki að beygja sig, því
búðin var auð og borðið mátulega
hátt. Nú var hann búinn að finna
lífsstarf, en það var erfitt að æfa sig
án tilsagnar eða félaga. En nú hafði
hann ástæðu til að óska sjálfum sér
til hamingju með þetta. Enginn gæti
komið upp um hann við Guiguitte.
Hann ætlaði að stunda starf sitt enn
í nokkra máriuði og þá ætti hann
næga peninga til að kaupa litla
verzlun í góðu hverfi og þar gæti
hann hvílt sig það sem eftir væri
æfinnar með litlu, elskulegu ltonunni
sinni.
Dag nokkurn ákvað hann að biðja
hennar. Hann hafði farið með vin-
konu sína að Marne-ánni, leigt bát
og róið eins og kappróðrarflokkur
frá Oxford með allan Cambridge-
flokkinn á hælunum, meðan hann var
að safna hugrekki. Mistinguette, sem
sat við stýrið, stýrði bátnum upp í
skuggann af bakkanum, þrátt fyrir
ógnandi augnatillit fiskimannanna,
sem vöktu ákafir og árangurslaust
yfir bambusstöngum sínum. Þetta
var einn af þeim dögum, þegar mann
langar ekki til að segja annað en:
,,En hvað himinninn er blár! Og loft-
ið er svo tært! Sjáðu hvernig vatnið
rennur!"
„En hvað grasið er grænt,“ sagði
Jacques, „mann langar til að borða
það.“
Og allt í einu sleppti hann árunum
svo snögglega, að Guiguitte hélt að
bátnum væri að hvolfa og hún sá á
augabragði fyrir sér kletta eða há-
karl og æpti upp yfir sig.
„Miss,“ sagði hann, „viltu giftast
mér ?“
Hann þorði ekki að fala á hné, því
báturinn ruggaði mikið. Hún brosti
brosinu, sem gerði hana svo alvar-
lega. Fiskimennirnir, sem voru farn-
ir að róast, köstuðu virðulegir eins
og sáðmenn korni, hrati og brauð-
skorpum til fiskanna.
„Þorparinn þinn,“ svaraði hún
loksins, „við skulum sjá til. Ég segi
ekki annað, en að svarið er ekki nei.
Ef þú kaupir litla búð í góðu hverfi,
þá á ég frænku, sem kannski gefur
mér heimanmund. Þá mun okkur líða
vel, og þú getur meira að segja keypt
morgunblöðin og hætt að láta þér
nægja að lesa kvöldfréttirnar."
Jacques rétti henni hrærður trú-
lofunargjöfina: lítið úr. Það átti víst
að vera úr gulli.
„En hvað þú ert góður," sagði hún
og þakkaði honum fyrir. „Mig hefui
svo lengi langað til að vita, hvað
klukkan er á morgnana, þegar ég fer
á fætur. Konan, sem selur fuglafóð-
ur, vakti mig alltaf áður, en núna fer
hún framhjá klukkan átta, níu eða
jafnvel ekki fyr en um hádegi . . .
En hvað fuglunum í hverfinu hlýtur
að vera illt í maganum . . . Heyrðu,
hvers vegna tekurðu í hendina á
mér?“
„Tek ég í hendina á þér, Miss? Æ
— já — ekki til neins — til að gera
eitthvað."
Þegar hann fann óvænt hring á
fingri vinkonu sinnar, gaut hann
augunum í laumi á hann. Gimsteinn,
fjandin sjálfur, og perlur!
„Láttu þér ekki bregða," útskýrði
Miss. „Frænka mín á þennan hring."
Jacques fór að hugsa um, hvort
hann hefði ekki orðið ánægðari ef
blómasölustúlkan væri bláfátæk. Og
hvað var frænkan eiginlega að
blanda sér í þetta, úr því enginn
kærði sig um hana?
„Þú átt þó ekki föður eða móður?"
spurði hann og varð ekki rólegur
fyrr en hún svaraði:
„Bg á engan nema þig, þorparinn
minn."
Daginn eftir var sunnudagur og
Jacques var að vígja nýjan stráhatt.
Auðvitað fór að rigna og þar sem
hann hafði farið út regnhlífarlaus,
tók hann eina úr búðarglugga. Ein-
hver sá þjófnaöinn. Jacques reyndi
að sleppa með því að útskýra það
fyrir kaupmanninum, að ef hann
Guiguitte seldi blóm á götuhorni.
„Ég ætla heldur að fara að BastiIIunni,<fc-
sagði Jacques.
I»á skildi liann. Miss var þjófur
eins og hann.
kærði sig, yrði stolni hluturinn gerð-
ur upptækur þangað til dómurinn
félli og kannski þangað til um vet-
urinn. En Frakkar hafa ekkert vit
á verzlunarmálum. Þeir eru of til-
finningasamir. Þeir vilja heldur hefna
sín og gera 6 franka og 90 upptæka.
Þeir fóru með Jacques á lögreglu-
stöðina. Þegar hann gekk inn í sal-
inn, sem ætlaður var starfsbræðrum
hans og bar höfuðið hátt, þrátt fyrir
stráhattinn, sem vatnið draup úr,
kom ung stúlka hlaupandi á móti
honum. Það var Mistinguette.
„Jacques, fyrirgefðu," sagði hún.
„Ég vildi ekki að þú fengir að vita
það. Þessi fjandans hringur. Ég sver
að ég geri þetta aldrei framar."
Þá skildi hann. Miss var þjófur
eins og hann. Þegar hann gerði sér
grein fyrir því, langaði hann til að
loka augunum, berja einhvern og æpa
hátt. Ríka fólkið, sem hefur lært
allt, kallar þetta vonbrigði. Hann
vildi ljúka þessu af sem fyrst.
„Ég er ekki kominn hingað í heim-
sókn. Það er eins farið með mig og
þig. Það rigndi. Ég ætlaði að fá lán-
aða regnhlíf á auðveldan hátt. Búðar-
maðurinn hlýtur að hafa verið
hræddur við að vökna, því hann lét
elta mig.“
Framhald á bls. 7.
- UM HÖFUNDINN -
Jean Giraudoux er fæddur
1884 í Frakklandi. Hann missti
móður sína mjög ungur og var
sendur í skóla. Eftir glæsileg-
an námsferil, ferðaðist hann
um Evrópu og Bandaríkin. 1910
gekk hann í utanríkisþjónust-
una og gaf út fyrstu skáldsög-
una sína ári seinna. Frá 1927
skrifaði hann hvert leikritið á
fætur öðru og fékk mjög góða
dóma fyrir þau. Hann dó 1944.
Smásagan, sem hér birtist,
kom í blaðinu „iVIatin" 1910.