Vikan - 27.11.1952, Page 10

10
VIKAN, nr. 46, 1952
- HEIMILIÐ -
RITSTJÓRI: ELlN PÁLMADÓTTIR
HEIMILISVÉLAR
Fyrir nokkrum dögum átti ég tal
við Baldur Jónsson, forstjóra Véla og
raftækjaverzlunarinnar og spurði
frétta um notkun heimilisvéla á Is-
landi.
Hann sagði, að þó engar skýrslur
séu til um notkun heimilisvéla á ís-
lenzkum heimilum, sé óhætt að full-
yrða að íslenzkar húsmæður séu ákaf-
lega fljótar að fá sér nýjar vélar,
sem geta létt þeim húsverkin. Nú sé
svo komið að næstum hvert heimili,
sem á annað borð hafi rafmagn, eigi
þvottavél, hrærivél og ryksugu.
Það er reglulega ánægjulegt að
koma inn í Véla- og raftækjaverzl-
unina í Bankastræti og bezt gæti ég
trúað, að marga húsmóðurina dreymi
sæla drauma um húsverk og jafnvel
uppvask, eftir að hún hefur litið þar
inn.
Eg gæti vel hugsað mér að morg-
uninn eftir gerist eitthvað svipað
þessu:
Húsmóðirin vaknar, gægist fram
undan sænginni og flýtir sér að loka
augunum aftur: „Aðeins fimm mín-
útur — nei, það dugar víst ekki —
öll þau ósköp sem ég á eftir að gera
fyrir hádegi og þvottadagur í dag“
— en áður en lengra er komið, er
hún sofnuð aftur.
Hvað er þetta? Þarna stendur nýr
ísskápur í eldhúsinu með óskemmdri
mjólk frá í gær — þá þarf ekki að
sækja mjólkina strax. Nei og þarna
er hrærivél, brauðrist og vöflujárn
■— þá tekur ekki langan tíma að
baka vöflur og rista nokkrar brauð-
sneiðar með morgunkaffinu.
Og nú kemur eiginmaðurinn fram,
nýrakaður með rafmagnsrakvél og í
stífpressuðum buxum, því hann hefur
sjálfur rennt buxnapressunni eftir
brotinu um leið og hann fór á fætur.
Aldrei fyrr hefur hann litið svona
vel út á morgnana. Á borðinu stend-
ur ilmandi kaffi, nýmalað I nýju raf-
magnskvörninni (Verzlunin á von á
þeim fyrir jólin), heitar vöflur og
ristað brauð. Eiginmaðurinn verður
eitt sólskinsbros og húsmóðirin hef-
ur líka tíma til að líta í blöðin.
Um leið og hann hverfur út úr dyr-
unum, hendir hún ruslinu í ruslaeyð-
arann og þar hverfur allt nema járn
og gúmmí og dembir öllu óhreina
leirtauinu i uppþvottavélina.
Því næst grípur hún bónvélina,
sem er svo lítil að hún kemst auð-
veldlega út í hornin og meðfram
teppunum (kostar 1274 kr.) og ryk-
sugar teppin með spánýrri ryksugu.
Nú getur hún snúið sér að þvott-
inum. Auðvitað er vinsæla þvotta-
véiin, sem hægt er að sjóða í, við
hendina (80% þeirra, sem hafa keypt
þvottavélar í verzluninni, hafa valið
þá tegund) og svo tekur hún litlu
strauvélina út úr skáp. (1 draumi er
alls ekki nauðsynlegt að þurka tauið
fyrst).
Nú er öllum störfum dagsins lok-
ið og . . . En, æ — nú byrjar raf-
magnsvekjaraklukkan að hringja og
hún gengur ekki út og hættir eklci
fyrr en húsmóðirina er hætt að
drpyma um heimilisvélar og komin
fram úr rúminu.
Þetta er skemmtilegur draumur og
það sem meira er hann getur orðið
að veruleika.
1430
þjónar á hverj heimili
Samkvæmt nýjustu ameriskum
skýrslum hefur hver meðalhúsmóðir
þar í landi yfir 65 hestöflum að ráða
á dag við húsverkin. Þetta jafngildir
því að hún hafi 1430 þjóna (auk
mannsins sins). Það er ekki ýkja
langt síðan það hefði þótt í frásögur
færandi ef húsmóðir hefði haft þjón
á hverjum fingri, en nú nægir ekki
einu sinni þótt tánum sé bætt þar
við. Og öllu þessu tekur nútíma-
húsmóðirin sem sjálfsögðum hlut —
hún styður á hnappa og hleypir allri
þesari orku af stað jafn rólega og
hún strýkur púðurkvastanum yfir
nefið á sér.
Mergð heimilistækja í Bandarikj-
unum má marka af því, að á siðasta
ári voru framleiddar yfir 20 miljón
heimilisvélar og vonir standa til að
sú framleiðsla tvöfaldist á næsta ári.
Árið 1930 voru skrásett um 19 heim-
ilistæki, en nú eru þau orðin yfir 60
•— rafmagnstannburstar og þesshátt-
ar ekki talið með.
Sú spurning hlýtur að vakna, hve
langt verði þangað til húsmóðirin
geti hallað sér makindalega aftur-
ábak I stólnum og stjórnað húsverk-
unum með því að þrýsta á mismun-
andi hnappa?
Næstum hvert einasta amerískt
heimili hefur isskáp, útvarp, strau-
járn og klukku — (það höfum við
líka). Rúmlega tvö þriðju heimil-
anna hafa þvottavél, brauðrist, og
ryksugu. Rúmlega fjórða hvert heim-
ili hefur sjónvarp, vöflujárn, rakvél
og hrærivél — og ekki má gleyma
uppþvottavélum, vélum sem eyða
rusli, strauvélum, þvottaþurkvélum
og frystiklefum — allar þessar vélar
ganga auðvitað fyrir rafmagni. Og
hitun og kæling á loftinu í íbúðunum
verður vinsælli með hverju árinu sem
liður . . . brátt verður svo komið að
inni í húsinu verður nákvæmlega
sama hitastigið allan ársins hring.
Islendingum er hætt að finnast nokk-
uð til um slíkar fréttir síðan hita-
veitan kom.
Og með hverju árinu sem líður
taka heimilisvélarnar framförum. T.
d. getur húsmóðirin nú fengið
mahoni-ísskáp til að hafa í borðstof-
unni. Kaffikanna, sem lagar á sig
sjálf, bílskúrhurð, sem opnast um leið
og hún „sér“ bílinn, gluggi, sem lok-
ast þegar fer að rigna o. m. fl. vekja
ekki lengur neina athygli.
En einn galla hafa allar þessar
heimilisvélar. Það verður að fara vel
með þær. Þó til sé þvottaþurrka, sem
syngur „En hvað ég er þur,“ þegar
þvotturinn er orðinn þurr, þá getur
vélin ekki sagt „Berðu á mig,“ þegar
þarf að smyrja hana.
Mánuður bókanna
Það hefur verið efnt til bóka-
markaða öðru hvoru í ár, en
engir bókamarkaðir jafnast þó
við þann, sem nú er að hef jast.
Þetta er „desembermarkaður-
inn“ eða „jólamarkaðurinn", sá
árstími þegar allir bókaútgef-
endur og öll bókaforlög fara á
stúfana og nýjar bækur koma
í búðirnar nærþví daglega.
Það er útlit fyrir, að bækurnar
verði fleiri í ár en margir hefðu bú-
ist við. Talsvert af nýjum bókum er
raunar nú þegar komið á markað-
inn, þó áð hvorki séu auglýsingarn-
ar enn orðnar eins stórar né annríki
i-itdómaranna eins mikið eins og það
verður í desember.
Mál og menning er eitt þeirra for-
laga, sem þegar er búið að senda
frá sér „jólabækur". Hér er um að
ræða nýjan bókaflokk, þar sem
þeim, sem í félaginu eru eða ganga
í það, eru boðin sérstök kjör, níu
bækur, sem þeir geta valið úr á
lágu verði.
Bókaflokkurinn er fjölbreyttur að
efni, m. a. þrjár íslenzkar ljóðabæk-
ur, eftir Snorra Hjartarson, Jóhannes
úr Kötlum og Guðmund Böðvarsson,
eitt smásagnasafn, Undir Skuijfja-
björgum eftir Kristján Bender, ung-
Karen Blixen
an höfund, tvær bækur úr sögu Is-
lands, Dagbók í Höfn eftir Gísla
Brynjúlfsson og Saga þín er saga
vor eftir Gunnar Benediktsson. Þá
eru tvær þýddar skáldsögur, Klark-
ton eftir Bandaríkjahöfundinn How-
ard Fast og hin fræga skáldsaga
Plágan eftir franska skáldið Albert
Camus. Loks Jörð í Afríku eftir
dönsku skáldkonuna barónessu Karen
Blixen, endurminningar hennar um
seytján ára dvöl í Afríku, en þar var
hún jarðeigandi og stundaði kaffi-
rækt.
Allur þessi bókaflokkur er í sam-
stæðu, smekklegu bandi.