Vikan - 11.12.1952, Side 10

EVA —
Byggt á sönnum viðburði
ÉG GAF BARNIÐ MITT
*
G man þessi atvik, eins og
þau hefðu gerst í gær. Þó
eru tuttugu ár síðan. Um
vetur var það. Allt var hvítt af
snjó. Ég var ung þá. Hafði ný-
lokið skólanámi mjög sæmilega.
Þrátt fyrir það ásótti mig óró
og kvíði. Mínu unga hjarta var
venju fremur órótt í dag. Ein-
mitt í morgun sá ég ungan
dökkhærðan mann ganga fram
hjá glugganum mínum. Hann
stanzaði ekki, leit ekki upp í
gluggann. Hann var ekki einn á
ferð. Þung byrði lagðist mér á
herðar, ókunn framandi byrði.
Það leið á daginn. Ég ráfaði
um húsið, gat ekki fest hugann
við neitt verk. Millilandaskip
blés til brottferðar. Hljómurinn
dundi á húsinu. Mér fannst það
skjálfa, eða var það ég, sem
skalf. Ég tók kápuna mína og
gekk ofan á bryggjuna. Ungur
dökkhærður maður í frakka með
ferðatösku í hendi gekk ofur-
lítið snúðugt gegnum mann-
þröngina, og beint um borð.
Hann var heldur ekki einn á
ferð nú.
Móðir mín átti ágæta vinkonu, sem
bjó skammt frá. Nú gekk ég þangað,
sem í leiðslu þó. Anna sat við sauma,
þegar ég kom inn. Seztu, sagði hún
hlýlega.
Ég stóð kyVr og hélt um hurðar-
húninn. Áður en ég vissi flaug
spurningin mér af vörum: Vissir þú
hverjir fóru með skipinu?
Já, en ekki fyrr en rétt áðan.
Kvaddi hann þig ekki? spurði hún.
Nei, sagði ég.
Við skulum setjast niður.
Við þögðum nokkra stund. *•
Segðu eitthvað, sagði ég.
í>á tók hún til máls.
Þegar ég var ung stúlka, einmitt
á þínum aldri, eignaðist ég lítinn
dreng. Hann var svo indæll, svo
fallegur og ilmandi. Aldrei hefur
nokkur drengur fallegri verið. Þó
sá ég engin ráð okkur til bjargar.
Ég gaf litla drenginn minn, nýfædd-
an, og vissi ekki einu sinni hverjum.
Ég gerði það.
Nú liðu nokkur ár, þá flutti ég í
kaupstað. Ég leigði í mjög viðkunn-
anlegu húsi, á góðum stað í bænum,
og kunni vel við mig. Börn sá ég ekki
í húsinu, utan einn ofurlítinn dreng-
stúf, sem hljóp þar upp og niður
stigana, og átti heima á næstu hæð
fyrir ofan. Mér var sagt að hjónin
á þeirri hæð hefði fengið hann gefins,
kornungan. Hann, væri þeirra fóstur-
sonur. Barn, sem aldrei hefði litið
föður eða móður augum sínum. Afi
hans, sem hann kallaði svo, var ný-
lega dáinn. Drengurinn elskaði hann
mjög.
Þetta haust flutti amma hans úr
húsinu. Drengurinn hefur þá orðið
eitthvað einmana, því eftir það kem-
ur hann til mín og spyr, hvort hann
megi ekki koma inn til mín og leika
sér svolítið. Hann hafði vanist á að
trítla um húsið eftir vild, meðan afi
hans og amma frjuggu á neðri hæð-
unum.
Ég svaraði honum eins og öðrum
börnum, sem beðið hafa þess sama.
Það væri velkomið. Lék hann sér oft
inni hjá mér stund og stund, með vit-
und og vilja fóstru sinnar. Hugsaði
ég mér að vera honúm eins og amma
mín var við mig, eða eins og mínu
barni. Mér fannst strax að hann
mundi vera eitthvað veiklaður og
þurfa góða aðbúð.
Vetur gekk í garð. Drengurinn
þoldi ekki rétt vel mikla útivist.
Kvöldsvæfur var hann og vaknaði því
eidsnemma á morgnana. Stundum
grét hann þá hástöfum. Ekkert
heyrðist til foreldranna svokölluðu,
nema þá smellir við og við, eins og
þegar slökkt er ljós. Seinna komst
ég að því, að drengurinn vildi fara
að leika sér og dunda, þegar hann
var búinn að sofa í tíu tíma. Hann
var einn í herbergi. Þá fór fóstra hans
á fætur, slökkti ljósið og skildi hann
eftir hágrátandi í myrkrinu. Nótt
eftir nótt vaknaði maður við skerandi
grát þessa sex ára barns, en gat ekki
að gert.
Ég leit svo á, að hver sú stund
væri barninu góð, sem leikið væri við
hann, svo hann væri glaður og ró-
legur. Ekkert barn mátti koma inn
með honum til að leika við hann.
Við fórum í ýmsa leiki t. d. bíl-
stjóraleik, sem var þannig, að snúa
ganglausri saumavélinni, hringja svo
á Hreyfil og biðja um bíl. Oft kom
eitthvað skrítið fyrir. Stundum sofn-
aði bílstjórinn á miðri leið og kom
þá nokkuð seint á staðinn. Búðarleik-
ur var það að taka allt dótið úr efstu
kommóðuskúffunni og stilla upp og
kaupa og selja, en þá lærði maður
líka að reikna, án þess að vita nokk-
uð af. Skipaflota áttum við úr falleg-
um bréfum og margar flugvélar.
Þeim var skotið upp um fjöll og
firnindi, en ljósakrónan hafði þá orð-
ið að Vatnajökli um stund. Þá var
að spila svartapétur, kasínu og
íleira. Kannske voru þó sögurnar og
vísurnar skemmtilegastar af öllu.
Mér fannst ég verða aftur barn.
Óþekkur var hann stundum og tók
upp á hinu og öðru til stríðs og
jafnvel skemmda, eins og gengur um
börn á þessu reki. Virtist heilsu hans
eitthvað ábótavant. Alla hörku, ofsa
og refsingar þoldi hann illa, en því
var hann beittur í nokkuð stórum
stíl. Engum virtist hann þora að trúa
eða treysta til fulls. Heldur berjast
áfram í ósjó lífsins, veikt, vanrækt,
foreldralaust barn. Ég reyndi að
hjálpa honum eftir megni, þegar
hann varð fyrir smáslysum, sem
hann bjóst við illu fyrir, ef hann
braut óvart mjólkurflösku, þegar
hann var sendur eftir mjólkinni, eða
þessháttar.
Þegar drengurinn fór ögn að fara
í skóla, þurfti hann oft að skjótast
inn til mín og biðja að minna sig á
visu eða eitthvað smávegis, sem hann
átti að læra. Ef hann eignaðist eitt-
hvað, langaði hann að sýna mér það.
Ég hafði tíma til að hlusta á hann
og tala við hann.
Einn morgun kemur hann og biður
mig að skreppa niður með sér. Ég
geri það. Hann dregur þá dauðan
skógarþröst upp úr horninu hjá
þvottavélinni og segir: Ég fann
þennan dauða þröst í gær. Við Palli
ætluðum að jarða hann í dag. Finnst
þér hann ekki fallegur ?
Jú, jú, þið gætuð lagt hann í lít-
inn pappakassa og látið eina sóley á
leiðið.
En segð'u mér eitt, ansaði dreng-
urinn. Hvar er sálin úr honum ?
Mér varð svarafátt, en sagði svo:
Hún er hjá guði.
Fær hann þá aftur vængi og getur
flogið ?
Já, hann fær aftur vængina sína.
Hvernig er þetta, að deyja? sagði
drengurinn.
Ja — ég held það sé eins og aö
sofna þreyttur — og vakna hjá guði.
Þurfa allir að deyja? sagði barnið.
Þú deyrð ekki strax, þú ert svo
ungur — svo er engin hætta að
aeyja, afi kemur á móti þér, og litli
þrösturinn flýgur í sólskininu á nýju
vængjunum.
Ætli það sé samt ekki bezt að þú
deyir fyrst, og ég svo á eftir?
Það verður nú sennilega þannig,
sagði ég.
ANNIG leið eitt ár eða svo. Fólk-
iö, sem bjó á sömu hæð og ég,
þoidi alls ekki börn, og engan um-
gang. Tók það fljótlega að meina
drengnum að ganga um. Ég fann
enga ástæðu til að meina barninu að
koma. Einn daginn kom hann ekki,
en ég heyrði hann gráta uppi. Næsta
morgun rak hann litla nefið inn í
dyrnar og sagði, að sér væri bannað
að koma inn.
Þú lokar mig aldrei úti, sagði barn-
ið og bældi niður grátinn.
Ég loka lítil börn aldrei úti, svar-
aði ég.
Nú hófust erfiðir tímar. Barnið gat
ekki gleymt herberginu, þar sem
sögurnar og kvæðin bjuggu, og leik-
föngin biðu. Hann stóð sig eins og
hetja við sífelldar klaganir, ávítur,
eltingaleik og refsingar.
Einn morgun kemur drengurinn
brosleitur inn í dyrnar til mín og
segir: Veiztu að það fást kartöflur
núna ?
Hvar fást þær?
Hérna á 5, sagði barnið.
Þá er farið að kalla, og hrópa á
hann. Ég bið hann að flýta sér. Um
leið og barnið er komið upp á loft,
heyröi ég hljóðin og grunaði hvað
væri. Nú ætti að láta karlmennina
lúskra honum duglega; enda var það
svo. Kaldar lúkur vandalauss manns,
sem ef til vill var drukkinn, rifu lít-
inn hágrátandi dreng úr hverri spjör;
svo var hann látinn liggja í rúmi til
næsta dags.
Úti var sól og sumarblíða. Ég
hlustaði á þennan skerandi grát og
gat ekki hjálpað. Drottinn minn góð-
ur. Hver ætti svo sem að geta'hjálp-
að ? Og þetta var litli drengurinn
minn. Drengurinn sem ég gaf.
Aftansöngur í Flateyjarkirkju 1888
MlKLA hrifningu vakti það í
Flatey, er sú fregn barst út í
eyna, að séra Árni ætlaði að halda
aftansöng á jólanóttina. Þetta var
nýjung, sem hafði ekki komið fyr-
ir í mörg ár. Var nú viðbúnað-
ur eins og föng voru til, að skreyta
kirkjuna með kertaljósum. Var
það haft eftir presti, að hann ósk-
aði þess, að 50 kertaljós brynnu
í FTateyjarkirkju, meðan á þess-
ari heigu athöfn stæði. Komu
sóknarbörnin því með kerti sín
frá öllum bæjum á eynni.
Engin smáræðis umbrot voru
í höfðinu á mér fyrir þessi jól.
Ég vissi, að ég átti að eignast
nýjar, dökkar vaðmálsbuxur, blá-
leita léreftsblússu, mórauða þel-
sokka og bryddaða selskinnsskó.
Mér var það líka kunnugt, að for-
eldrar mínir voru með birgara
móti af góðum mat fyrir hátíðina.
Höfðu verið tekin stór kjötstykki
ofan úr eldhússrótinni og færð út
í skemmu. Þóttu mér bringukoll-
arnir og magálarnir allgirnileg-
ir . ..
Tunglið var nærri í fyliingu,
synti í bláheiðum vökum milli
skýjabeltanna og sló fölum bjarma
yfir Flateyjarsund. Faðir minn
lauk útiverkum með fyrra móti,
glaður og rór. Ég hafði verið
starfsamur um daginn og fært
ýmislegt til handargagns, og síð-
ast farið til hans í fjárhúsið. TJrð-
um við samferða heim þaðan að
neðan. Við staðnæmdumst sem
snöggvast við skemmudymar og
horfðum á þrjú för á leiðinni út
yfir sundið. Þau voru þéttskipuð
fólki á leið til kirkjunnar, og steig
prestur í land úr fyrsta bátnum.
Þegar ég kom inn í baðstofu,
beið móðir mín eftir mér með
heitt sápuvatn í stórum bala til
þess að þvo mér um kollinn og
allan skrokkinn. Bræður mínir
sátu eins og brúður í rúmunum,
þvegnir og greiddir í jólafötum,
stilltir eftir baðið og ofurlítið
skælukast, meðan á höfuðbaðinu
stóð. En mér þótti frægð og
hressing að fá þetta volga bað
einu sinni á ári, og á rúminu
biðu jólafötin mín . . .
Aftansöngurinn vakti mikla
hrifningu og enn meiri vegna þess-
ara mörgu kertaljósa, sem loguðu
við hvert sæti fram að dymm.
Jónas Jónsson var forsöngvari.
Prestur tók undir til mikillar
fyllingar á nýjum jólasálmum,
sem ekki höfðu verið sungnir þar
í kirkjunni áður. Þessi athöfn
vakti ek-ki síst hrifningu gamla
fóiksins sem eigi hafði áður séð
Flateyjarkirkju svo ljósum
skrýdda á jólanótt, og bjóst eigi
vjð að sjá hana slíka framar . . .
Og nú ómuðu þama nýir sálm-
ar með nýjum lögum og sungn-
ir fegurri rödd en það hafði áður
heyrt.
(í Verum. Saíía Theódórs Friðrikss.).
10